Կարող էի վերնագրել՝ «Մարդիկ քայլում են դեպի վերակենդանացման բաժանմունք», հավելելով՝ ասում է վարչապետը: Կա մեծ երկընտրանք, որ նոր չի ստեղծվել, նոր պայթում է: ՈՒ՝ կոչվում է սխալների ուղղում, բայց արվում է նոր սխալներով: Ժամանակին Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարում էր, որ Հայաստանում կա 3 միլիոն վարչապետ, չէր պատկերացնում, որ ավելի հեշտ է 3 միլիոն, քան ՄԵԿ վարչապետի գործը: Բոլորովին այլ խնդիրների մասին էի գրելու, եթե հունիսի 14-ին Առինջում սկսված ու Երևան տեղափոխված իրադարձությունները չլինեին:
Իսկ այդ իրադարձությունները չէին կարող լինել, եթե.
1. Վերջին պահին հեղափոխության գնացքը թռած ԲՀԿ-ին, ՀՅԴ-ին Նիկոլ Փաշինյանը գրկաբաց չընդուներ ու հուշագիր չստորագրեր, որ այդ պահին ու հետո աբսուրդ էր:
2. Եթե հեղափոխությամբ իշխանության եկած քաղաքական ուժի ղեկավարը ոչ թե հարմարվեր իրավիճակին, այլ հետևեր հեղափոխության սկզբունքներին. այսօր կիսատ մնացած հեղափոխությունը ինքն է փորձում իրեն ավարտել՝ դնելով իշխանափոխության խնդիր, ու դա նորից աբսուրդ է:
3. Եթե 2018-ից հետո սկսված հարյուրավոր դատավարություններից գոնե մեկը ավարտվեր՝ ապացուցելով իշխանության մտադրությունների ճշմարտությունը:
Փոխարենն ունենք՝ ինչ ունենք: Իսկ ունենք, որ ՀՀ վարչապետը
1. Գերագնահատեց ՌԴ դերը միջազգային ասպարեզում՝ իբրև ՀՀ ռազմավարական դաշնակից՝ վանելով մյուս պետություններին թե հեղափոխությունից, թե Հայաստանից, թե իր իշխանությունից: Միաժամանակ՝ ՌԴ-ին հնարավորություն տվեց շարունակել գործոն մնալ ՀՀ ներքաղաքական կյանքում: Ակնհայտորեն Մոսկվան ապակայունացնում է իրավիճակը Հայաստանում, իսկ ԵՄ-ն ու ԱՄՆ-ը իրենց վերապահում են դիտորդի դեր: Որովհետև Հայաստանը չեն համարում ինքնիշխան պետություն, ու չեն էլ սխալվում: Ցավոք: ՌԴ-ի խնդիրն է ապացուցել, որ հեղափոխությունը սխալ է, ավեր է բերում: Հիանալի օգտագործելով 5-րդ շարասյունը Կրեմլը նախադրյալներ է ստեղծելու Արցախի հետ վարվել, ինչպես Աբխազիայի ու Օսիայի: Ռուսական մեդիահրճվանքը և «բացահայտումները» դա են վկայում: 5-րդ շարասյունում դա «չեն հասկանում», իշխանությունը չափազանց ինքնասիրահարված է, որ ընկալի բուն վտանգը:
2. Նիկոլ Փաշինյանը գերագնահատեց քայլածների հնարավորություններն ու հավատարմությունը: Նրանք անփորձ էին, դա թերություն չէր լինի, եթե ուղեկցվեր հընթացս սովորելու ցանկությամբ: Նրանք որոշեցին, որ ամենագետ են ու անխոցելի, դարձան ագրեսիվ ու խրվեցին ինքնափառաբանման հորձանուտը, որ ՔՊ-ում նշանակում է՝ կյանքը սկսվել է 2018-ից, մինչև այդ աշխարհում Հայաստան չի եղել, եթե եղել է, սխալ է եղել, իրենք են դատավորները բոլորի ու ամեն ինչի: Նիկոլ Փաշինյանը գերագնահատեց իր քաղաքական հմտություններն ու փորձը՝ համարելով, որ վարչապետի գործը անկեղծ հայտարարություններն են, տնտեսությունը ինքն իրեն կզարգանա, որովհետև ինքը հռչակել է տնտեսական հեղափոխություն: Այսօր տնտեսությունը փլուզվում է ոչ կորոնավիրուսի պատճառով, փլուզվում է վարչապետի պոպուլիզմի, անվճռականության ու վարկանիշը կորցնելու վախի, տնտեսություն կառավարելու անընդունակության և որևէ մեկին չլսելու հետևանքով:
3. Իշխանությունը այնքան հեշտ տրվեց Գյումրիից Երևան քայլած Նիկոլ Փաշինյանին, որ նրան թվաց, թե մինչև հաջորդ ընտրություններ իր գործը «Մերժիր Սերժինն» է: Նույնիսկ դա չկարողացավ անել: Սերժ Սարգսյանը նվիրեց իշխանությունը՝ իրեն վերապահելով հետագա դիմադրության իրավունքը: ՔՊ-ն այդպես էլ չկողմնորոշվեց՝ ինչ ուղղություն ունեցող կուսակցություն է, թեպետ կարծես կար ընկալումը, որ իզմերի մերժումը մանկական սխալ էր, բայց ՔՊ-ն այսօր չունի որևէ դաշնակից քաղաքական դաշտում: 3 միլիոն վարչապետերը իրականության մեջ գնում են հաղթողի հետևից, և իրենց են համարում հաղթող ու երկրի տեր, եթե հաղթողը չի տալիս իրենց ցանկացածը: Թվում էր՝ Նիկոլ Փաշինյանը արթնացրեց քաղաքացուն, իրականում գցեց լեթարգիական քնի մեջ` կարճատև արթնացումից հետո խաղից դուրս դնելով:
Այսօր քաղաքացին անտարբեր է իր միակ վարչապետի կոչերին ու հորդորներին՝ դիմակ կրեք, մի վարակվեք ու մի վարակեք, դուք քայլում եք դեպի վերակենդանացման բաժանմունք, իսկ այնտեղից կարող եք գնալ գերեզմանոց, և այլն, այլն, այլն… Վարչապետն ինքն արժեզրկեց խոսքը՝ անընդհատ խոսելով ու կարևոր ոչինչ չասելով: Նրան ընտրած ու չընտրած քաղաքացին անհրաժեշտ չի համարում լսել՝ ՆԻԿՈԼՆ ԻՆՉ Է ԱՍՈՒՄ: Նիկոլ Փաշինյանը ակնհայտ սխալները չի ընդունում՝ կոնկրետ դեպքերի ու կոնկրետ դեմքերի դեպքում: Կորոնավիրուսի տարածման ու մահացության թվերը վկայում են, որ Հայաստանը փառահեղ տապալել է կորոնավարակի դեմ պայքարը: Կազմակերպական 0 ունակություններով նախարարն ու պարետը օր առաջ պիտի հեռանան, որ իրավիճակ փոխվի, բայց մնում են ու կարող են պաշտոնավարել մինչև հաջորդ ընտրություններ՝ կորոնավիրուսի տարածման դեմ պայքարը, ավելի ստույգ՝ նմանակումը ձախողել է անձամբ Նիկոլ Փաշինյանը: Իսպանիայում, Իտալիայում, Մեծ Բրիտանիայում, Ֆրանսիայում դատավարություններ են սկսվել իշխանության դեմ, Պեդրո Սանչեսն ու Ջուզեպե Կոնտեն արդեն պատասխանել են դատախազի հարցերին: Հայաստանում դա անհնար է՝ քաղաքացին լեթարգիական քնի մեջ է: Իրականում քաղաքացին թքած ունի քաղաքական խաղերի վրա ու իրավունք ունի մեղադրելու թե իշխանությանը, թե ընդդիմություն խաղացողներին, որ իրեն թողել են բախտի քմահաճույքին ու զբաղված են աշխարհաքաղաքական առևտրով: Անհայտ թվով վարակակիրներ այսօր, իրենք էլ չիմանալով, որ հիվանդ են, գնում են աշխատանքի, խանութներ, հանդիպում ու վարակում են իրար, որ վաղը համալրեն հիվանդանոցների սպառված տեղերն ու … Նիկոլ Փաշինյանը իր ողջ իշխանությամբ չի կարողանում ապահովել բնակչության թեստավորումն ու հիվանդներին առողջներից զատելը, իսկ մենք ուզում ենք, որ լուծի քաղաքական բազմաբարդ խնդիրներ: Ռեա՞լ են մեր սպասումները: Մեր՝ ու՞մ: Հասարակությունը բաժան-բաժան անելու գործընթացը անձամբ սկսած վարչապետը չէր սպասում, որ երբևէ կարող է սևը գերակշռել: Նա ապարդյուն ապավինում էր մտայնությանը, որ մարդիկ ունեն երկար հիշողություն ու դեռ չեն մոռացել, որ.
1. 21-րդ դարում կեղծվել են բոլոր ընտրությունները, հանրաքվեները, ընտրությունները կազմակերպվել են իբրև պարզ առևտուր, որին մասնակցել են ապագա բոլոր հաղթողները, իսկ դա հանցանք է, որի համար պիտի պատասխան տան: ՈՒ պիտի պատասխան տան ոչ միայն ընտրակեղծարարության, այլև այն գումարների ծագման համար, որով ձայն ու իշխանություն են գնել:
2. Երկու տարի ու ավելի Գագիկ Ծառուկյանը օլիգարխ չէր, դարձավ բազում հանցագործությունների կասկածյալ, երբ հայտարարեց, որ իշխանությունը 100 տոկոսով պիտի փոխվի: Հիանալի շահարկում է՝ ոչ ոք չի հարցնում, իսկ Գագիկ Ծառուկյանը ինչու՞ է հիմա հայտարարում, որ իշխանությունը 100 տոկոսով ձախողվել է, երբ այդ կարծիքին էր վաղուց: Պատճառահետևանքային կապը շրջվա՞ծ է, թե՞ խզված: Երբ դատախազը մտնի Աժ, ԲՀԿ-ն նորից անցնելու է Հովիկ Աբրահամյանի՞ ձեռքը՝ Նաիրա Զոհրաբյանի նախագահությամբ: Ինչու՞ կիրակի օրը այդպես էլ չլսվեց ԼՀԿ-ի դասական ձայնը: Որտե՞ղ էր ՀՀԿ-ն՝ Սերժ Սարգսյանի մեծ ասուլիսի ժամը մոտենու՞մ է, որտե՞ղ էր ՀՅԴ-ն, որ մի կես բերան հայտարարություն արեց: Եթե ակտիվ ու ագրեսիվ քննադատում էին իշխանությանը, տրամաբանորեն պետք է միանային ԲՀԿ պատգամավորներին, որ հերթապահում էին ԱԱԾ-ի դռանը:
3. Նիկոլ Փաշինյանը այդպես էլ չի հասկանում փողի գինը, թեպետ նրան հրապարակավ մեղադրում են միլիոններ ու միլիարդներ աշխատելու մեջ, բայց չգիտի, որ շարքային հպարտ հայի համար ավելի կարևոր է 5000 դրամը, կամ 10 դոլարը, որ ավելի բարձր գին ունի օրվա հոգսերի մեջ, քան նորին հեղափոխական պայծառափայլություն վարչապետի փողոցներում բարձրաձայնվող «ախտունգ-ախտունգը» առ այն, որ խոսում է Նիկոլ Փաշինյանը ու Նիկոլ Փաշինյանը ու ոչինչ չի ասում, որ ոչ ոք չգիտի: Հայաստանը այսօր պատերազմի մեջ է ոչ միայն կորոնավիրուսի, այլև քաղաքական վիրուսի հետ, որ անուն չունի, բայց ունի հստակ նկարագիր, անամնեզ ու ելք:
…Պատմությունը ֆիքսվել է ԱՄՆ նախագահ Ջոն Քենեդու սպանության վրա, քչերն են իրենց հարցնում՝ ինչու՞ սպանվեց ԱՄՆ նախագահի թեկնածու Ռոբերտ Քենեդին, երբ նահանգ առ նահանգ հաղթականորեն գնում էր դեպի Կապիտոլիում: Եթե Ռոբերտ Քենեդին մտներ Սպիտակ տուն, Ջոն Քենեդու սպանությունը դեռ կատարողի մակարդակով բացահայտված չէր լինի, որ սպանվեց ուղիղ եթերում:
Ինչու՞ 2008-ի փետրվարի 29-ի լույս մարտի 1-ի գիշերը Ազատության հրապարակում, հետո Մյասնիկյանի արձանի՝մերձակա դեսպանատների եռանկյունում անհամաչափ ուժ կիրառվեց, ու հայը կրակեց հայի վրա: Ի՞նչ էր լինելու, եթե նույնիսկ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը գար իշխանության: Դատելով ՀՀ հիմնադիր նախագահի ակադեմիական գիտելիքներից ու կառավարման ոճից, անգամ փետրվարի 27-ին Սերժ Սարգսյանի Հանրապետության հրապարակում հրավիրած հանրահավաքից հետո իրեն միացած ու «Լևոն, նախագահ» բղավող ցուցարարներին Բաղրամյան 26 չտանելու փաստից, հազիվ թե վճռեր, որ կատարվածը հեղափոխություն է ու 00 կետից է սկսում կառավարումը: Առավելագույնը լուծարվելու էր ԱԺ-ն, արտահերթ ընտրություններ էին լինելու, փոխվելու էր կառավարության կազմը, մի քանի դատավորներ: Հազիվ թե օլիգարխները, որ կընդունեին նոր իշխանությունը, ունեզրկվեին, տնտեսությունը մի թեթև փոխելու էր կառուցվածքը, մի թեթև փոխվելու էր արտաքին քաղաքականությունը: Իսկ հետո… վերաբացվելու էր հոկտեմբերի 27-ի գործը: ՈՒ Մոսկվայից վերադարձած Ռոբերտ Քոչարյանը որոշեց երկրորդ անգամ կանխել դատաքննության հնարավորությունը՝ ասպարեզում եղած քաղաքական ուժերին ներքաշելով այնպիսի մի իրավիճակ, որ մի քանի տարի պետք էր հանգուցալուծել ու հանգուցալուծել: Մինչև այսօր: Դա քաոսի կլասիկա էր, և ոչ ոք պատասխան չի տվել: Բայց դա մեր կյանքն է, որի ածանցյալը մեր այսօրվա իրականությունն է, որտեղ դարձյալ հրաժարվում ենք մտածել ու ստանձնել ենք օրավարձով աշխատող-ապրողի դեր: Անվայել է:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ. Գ. Որ այս ամենը իրողություն է, ապացույցը նրանք են, որ հունիսի 14-ին իրենց պարտքն էին համարում «շնորհակալություն հայտնել» ԱՄՆ-ին, որ չի խառնվում Հայաստանի գործերին, հետո էլ ԵՄ-ին: Ամենակարևորը Պնախարար Դավիթ Տոնոյանի հրապարակած՝ Զինված ուժերի զարգացման և անվտանգության հայեցակարգն էր: Մեկ էլ՝«Նորք ինֆեկցիոն» հիվանդանոցի ընդունարանի պատասխանատու Թեհմինա Ղալեչյանի ֆեյսբուքում գրածը՝ աշխատանքի սխալ կազմակերպման հետևանքների մասին: Մնացածը մանրուք է: Մինչև հուլիսի 13-ը արտակարգ դրություն է, նրանք, որ հանրահավաքների ազատություն են պահանջում արտակարգ դրության պարագայում, ոչ թե Նիկոլ Փաշինյանի դեմ են, այլ՝ ՀՀ շարքային, տրամաբանությունից ու ինքնապահպանման բնազդից զուրկ քաղաքացու, որ նետվում է փողոց՝ իբր արդարության հետևից, իսկ հայտնվելու է հիվանդանոցում: Լավագույն դեպքում, եթե «սուրբ Արսենը» հիշի, որ իր գործը առողջապահությունն է, ոչ թե ֆեյսբուքում անհեթեթ գրառումները: Կամ էլ Հիսուս-Նիկոլը հասկանա, որ ինքն է պատասխանատու ազգային անվտանգության համար, որ այս պահին կորոնավիրուսից մեռնող մարդիկ են: Ողջ լերուք: Կարգախոսը եկել է 20-րդ դարից՝ «Մտածեք էս երկրի մասին»: Հայ ժողովրդի հոգեկերտվածքի մասին խոսելուց առաջ էլ այդ ժողովրդին ու իր պատմությունը պետք է հարգել ու սիրել, ոչ թե սեփական արշինով չափել այն, ինչ չափ ու սահման չունի՝ հավերժության հետ ԴՈՒՔ-ով են խոսում: Կամ լռում են, մեկ է՝ ժամանակը լռեցնելու է աղմկողներին, որ ունակ չեն ԽՈՍՔ ասելու ու ԳՈՐԾ անելու: Ողջ լերուք՝ երիցս ու բազմիցս: