«Ո՞Վ ԱՍԱՑ, ՈՐ ԱՅԺՄ ԱՅԴ ՊԱՀԸ ՉԷ»

Սարգսյան-Ալիև-Մեդվեդև աստրախանյան հանդիպումից հետո, երեկ «Իրատես de facto» ակումբում քաղաքագետ ԻԳՈՐ ՄՈՒՐԱԴՅԱՆԸ հանդես եկավ ոչ միայն ինքնատիպ, այլև բավականին ծանրակշիռ վերլուծություն-մեկնաբանություններով։ Քաղաքագետը նկատեց, որ մինչ այդ հանդիպման իմաստը հասկանալը պետք է տեսնել, թե այդ առումով ինչպիսի միջազգային տրամադրվածություններ կան։ Ըստ նրա` ԱՄՆ-ը որոշակի դադար է վերցրել արտաքին քաղաքականության շատ ուղղություններով, որոնց մի մասը նկատելի է, մյուսը` ոչ։ Հարավային Կովկասում քաղաքական դադարը նկատելի է։ Այս հանգամանքը քաղաքագետը բացատրում է ԱՄՆ-ի քաղաքական նպատակներով ու շահերով։ Միացյալ Նահանգների համար կարևորը Աֆղանստանն է, իսկ առավել կարևորը` Չինաստանին զսպելն ու Հնդկաստանի հետ ալյանս կազմելը։ Սա է պատճառը, որ Կովկասն առժամանակ դուրս է մնացել ԱՄՆ-ի հետաքրքրությունների շրջանակից, որովհետև չկա «իրավիճակային շահ»։
Սակայն, Իգոր Մուրադյանի պնդմամբ, ԱՄՆ-ը չի կարող ռազմաքաղաքական հետաքրքրություն չցուցաբերել այս տարածաշրջանում, քանի որ նպատակ ունի Չինաստանի շրջափակման ակտիվ քաղաքականություն վարելու։ Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանին, այդ տերությունը հասկանում է, որ ԱՄՆ-ը չի կարող լքել Հարավային Կովկասը, ու նրա վերցրած դադարը ժամանակավոր է, ուստի շտապողականություն է որդեգրել` փորձելով հնարավորինս օգուտ քաղել ստեղծված իրավիճակից։ Այս ակտիվության շրջանակում է աստրախանյան եռակողմ հանդիպումը։ «Թվում է` Աստրախանում ոչ թե նախագահներ են հանդիպել, այլ ինչ-որ հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ։ Այդ հանդիպմանը քննարկված հարցերի շրջանակը կարող էր քննարկվել ընդամենն այսօրինակ կազմակերպությունների մակարդակով»,- ասաց ակումբի հյուրը` հավելելով, որ ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի հանդեպ մեծ առավելություն ունի այն առումով, որ կովկասյան հանրապետությունները հասկանում են` Ռուսաստանն առանց ԱՄՆ-ի անկարող է ապահովել տարածաշրջանային անվտանգությունը։ Իգոր Մուրադյանը ներկայացրեց նաև այս համատեքստում Ռուսաստանի իրական նպատակը` հակամարտող կողմերին պարտադրել համաձայնագրի ստորագրում` բանակցություններից դուրս մղելով Մինսկի խումբը, այսինքն` ամերիկացիներին։ Սակայն սա, բանախոսի հավաստիացմամբ, իրատեսական չէ, քանի որ Ռուսաստանը կողմերին առաջարկում է պատերազմի կանխարգելում, սահմանափակ խաղաղարարություն։
Ինչ վերաբերում է Դմիտրի Մեդվեդևի այն հայտարարությանը, թե լավ աշխատելու դեպքում հնարավոր է Աստանայում կայանալիք ԵԱՀԿ վեհաժողովում համաձայնության գալ հիմնարար սկզբունքների շուրջ, քաղաքագետն այն անհեթեթություն համարեց։ Ավելին, ըստ նրա` Ռուսաստանը ցանկացել է անել հնարավորը, սակայն ոչինչ չի ստացվել։ «Ներկայիս քաղաքական էլիտայի բառապաշարով ասած` «տղան հաբռգել է» ու կարծում է, թե իրավիճակի տերն է, բայց ոչ մի իրավիճակ էլ չկա։ Խաղն ակնհայտորեն ընթանում է Ադրբեջանի հետ, որովհետև Հայաստանի հետ բոլոր հարցերը Ռուսաստանը լուծված է համարում»,- ընդգծեց վերլուծաբանը։ Ըստ ակումբի հյուրի, Հայաստանի իշխանությունները Ղարաբաղի հարցում առաջնորդվում են քաղաքական հարմարավետության սկզբունքով։ Սա է պատճառը, որ Ղարաբաղին թույլ չեն տալիս դառնալ բանակցային կողմ։ Ռուսաստանը ևս, Մուրադյանի դիտարկմամբ, ամեն ինչ անում է, որ ԼՂՀ-ն չճանաչվի անկախ պետություն։
Իսկ Հայաստանի կողմից ԼՂՀ-ի ճանաչման գաղափարն Իգոր Մուրադյանը դրական է գնահատում` մի քանի նկատառումներից ելնելով։ «Ճանաչումը միակ հնարավորությունն է` փոխելու այն քաղաքական իրավիճակը, որից դիվիդենդներ են շահում այլ երկրներ։ Ապակառուցողական քայլը երբեմն կարող է լինել ամենից արդյունավետը։ Իհարկե, ճանաչումը ապակառուցողական քայլ է»,- շեշտեց փորձագետը` անհիմն համարելով այն փաստարկները, թե ճանաչումը պետք է լինի անհրաժեշտ պահին։ «Ո՞վ ասաց, որ այժմ այդ պահը չէ»,- հռետորական հարց հնչեցրեց Մուրադյանը, հավելելով, թե պետք է հստակություն մտցվի մեր պատկերացումներում` ի՞նչ ենք ուզում անել դրանից հետո։
Իգոր Մուրադյանն անդրադարձավ նաև ԱՄՆ-ի փոխնախագահ Ջո Բայդենի արտահայտած այն մտքին, թե Սերժ Սարգսյանն իրեն խնդրել է դեռևս չճանաչել ցեղասպանությունը, որպեսզի հայ-թուրքական գործընթացը չխափանվի։ «Կա փաստ։ Իսկ ինչ վերաբերում է նախագահականի հերքմանը, դա իրադարձության մեկ այլ վարկած կարելի է համարել։ ԱՄՆ-ի փոխնախագահն ունի բավականաչափ տեղեկություն, ու նրա կողմից չի կարող սխալ լինել»,- հայտարարեց քաղաքագետը, միաժամանակ նկատելով, որ այս ամենը տեղավորվում է Հայաստանի քաղաքական էլիտայի ոճում, քանի որ, ինչ «տղերքով իրար մեջ խոսում են», մտածում են, կարելի է նույն կերպ փոխանցել այլ երկրի նախագահին կամ փոխնախագահին։ Ի դեպ, Իգոր Մուրադյանը կանխատեսեց, որ առաջիկայում ևս նմանատիպ այլ խոսքեր ջրի երես դուրս կգան, այդ թվում նաև` մեր դեսպանների առնչությամբ։
Այսուհանդերձ, փորձագետի կարծիքով, Հայաստանի համար այսօր ամենից դրական ազդեցությունն ունի ԱՄՆ-ի քաղաքականությունը, որովհետև այդ գերտերությունն առաջնորդվում է տարածաշրջանային խնդիրները չլուծելու մարտավարությամբ։ Իսկ Ռուսաստանում իշխում է մի թիմ, որտեղ քաղաքական գործիչներ չկան, այլ կան նավթային ու գազային ոլորտի մենեջերներ։
Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

Մեկնաբանություններ