Էսօր քաղաքում նայում էի՝ ոնց են կատաղած վարորդները իջնում մեքենաներից, ճղում փակցված հայտարարությունը, ճմրթում- շպրտում ու շարունակում ճանապարհը: Դա նաև հոգեբանական ճնշում էր բոլոր նրանց վրա, ովքեր պատրաստվում էին իր երթուղայինում 100 դրամ վճարել:

Ժողովուրդ ջան, ինչպես և խոստացել էի, ցերեկը նստեցի երթուղային: Անկեղծ ասած, այն ինչ տեսա, ինձ շատ զարմացրեց: Մարդիկ լուռ ու մունջ, առանց բողոքելու, առանց վրդովվելու, առանց ծպտուն իսկ հանելու շատ հանգիստ վճարում էին 150 դրամ և իջնում: Վերցրեցի բջջայինս, զանգում եմ ընկերոջս ու բարձր ձայնով ասում եմ. «Լսի, ես էլ քեզ պես անթասիբ երթուղային եմ նստել, ում ձեռին նայում եմ, բոլորի մոտ 150 դրամ ա, հանգիստ, սուս-փուս վճարում, իջնում են»:

Այսօրվանից թանկացած հանրային տրանսպորտից օգտվել, բայց «հին» սակագնով՝ 100 դրամ վճարելը ոմանք բնորոշում են որպես «բունտ»: Մյուսները գործածում են «բողոք», «ակցիա», անգամ՝ «հեղափոխություն» բառերը: Ամեն մեկն, իհարկե, ինչ-ինչ փաստարկներ կբերի՝ հօգուտ իր բնորոշման: Բայց, ըստ իս, եթե խորը նայենք, ապա երևույթի առավել դիպուկ բնորոշումը «քաղաքացիական անհնազանդությունն» է:

Հրաչյա Հարությունյանի մեծ աղմուկ հանած գործը հրաշալի լակմուսի թուղթ հանդիսացավ՝ մեկ անգամ ևս հասկանալու, ըմբռնելու մեր հավաքական գիտակցության մեջ արմատացած այն հիվանդագին ախտերը, որոնցից, արդեն քանի-քանի դար, չենք կարողանում ձերբազատվել:

Երբ խալաթի հետ կապված կրքերը, կարծես թե, աստիճանաբար հանդարտվում են, և մարդկային ու ազգային վիրավորված արժանապատվությանը զուգահեռ պետք է որ գլուխ բարձրացնի առողջ տրամաբանությունը, Անդերսենի հանրահայտ հեքիաթի մանկան պես հարց տանք ինքներս մեզ՝ ՀՀ քաղաքացի Հրաչիկ Հարությունյանն իր որդու շիրմին քար գցելու համար ինչո՞ւ է թողել հայրենի ապահով Հայաստանն ու մեկնել ռուսաստաններ՝ գումար վաստակելու։ Եվ, ընդհանրապես, ինչո՞ւ հազարավոր ՀՀ քաղաքացիներ այսօր ռուսաստաններում և այլուր են փող վաստակում՝ Հայաստանում իրենց ընտանիքը պահելու համար։

Այս ՖԲ կոչվածը շատ ձեռնտու է վերևների համար: Ի՞նչ է ստացվում՝ ով ինչ դժգոհություն ունի, գրում է, մաղձը թափում է սրա էջերում, լիցքաթափվում և վերջ: Ոնց որ Րաֆֆին ընտրություններից հետո ամեն օր ժողովրդին տարավ- բերեց, հավաքեց, արձակեց, ոգևորեց, նորից տարավ- բերեց, անցավ մի ամիս, մի հատ էլ բեմադրություն սարքեց, ու վերջ, սառեցրեց ամեն ցասում ու դժգոհություն, հիմա էլ անցավ ընդհատակ:

Գրողն ու ժամանակը մշտական մրցակցության մեջ են, ընդ որում, երկրորդը շարունակ փորձության է ենթարկում առաջինին: Սա դրամատիկ վիճակ է, հաճախ`սայթաքուն, բայց Պերճ Զեյթունցյանի ամբողջ գրական ճանապարհը վկայում է, որ նա հաճույքով է մտնում այդ մրցակցության մեջ: Երբեմն էլ նաև`սեփական նախաձեռնությամբ: Բանավեճը նրա տարերքն է`լինի գեղարվեստական, պատմափիլիսոփայական, թե քաղաքական: Նա գիտե, որ գրականությունը ծնվում է մի տեսակ անհաշտությունից, երբ մարդն ըմբոստանում է ճակատագրի կամակորության կամ պարտադրանքների դեմ: Մարդը, իսկ շատ դեպքերում նաև ժողովուրդը, եթե հայկական ճակատագի´րը վեր առնենք:

Հայաստանը երևի աշխարհի միակ երկիրն է, որի դեսպանների մեծ մասը ոչ թե դիվանագիտական առաքելություն է իրականացնում այլ պետություններում, ներկայացնելով մեր պետության և մեր քաղաքացիների շահերը տվյալ երկրում, այլ զբաղված է իր բիզնես-պրոեկտների առաջխաղացմամբ։

ՌԴ-ում իմ հանդիպումների ընթացքում հաջողվեց որոշ տվյալներ ստանալ մոսկովյան ողբերգության մասնակից հայ վարորդի անվան շուրջ ծավալվող աղմուկի պատճառների մասին: Ռուսաստանը հսկայական երկիր է, և նմանատիպ պատահարները հազվադեպ երևույթ չեն, սակայն ՌԴ Պետդումայում այս պահին քննարկման մեջ է օրենքի նախագիծ, որով արգելվելու է ոչ ռուսական վարորդական իրավունք ունեցող անձանց ներգրավել աշխատանքի ՌԴ տարածքում:

ՌԴ-ում տեղի ունեցած ողբերգական ավտովթարի արդյունքում կալանավորված Հրաչյա Հարությունյանին այսպես դատարան բերելն ու այսպես կալանավորելը ռուսական մտածողության ցցուն դրսևորում է «ատելի կովկասցու» հանդեպ: