Նախ, այն մասին,թե ինչպես է առաջացել հայ ազատագրական շարժման մեջ արևմտյան կողմնորոշումը։

Քաղաքակիրթ աշխարհին նամակներ ու ներողություններ հղող ՔՊ-ական պատգամավորի և իր նմանների համար մի փոքր պատմական նյութ եմ ներկայացնելու։

Այստեղ, առաջ անցնելով, թույլ տվեք ասել, որ թերթի գլխավոր խմբագրի հետ այս զրույցի շուրջ բնականաբար կիսվել եմ, ու իր ափսոսանքն էլ է ինձ ակնհայտ եղել, որ ժամանակային այդ հատվածում այդ հարցազրույցը կարող էր և որոշների կողմից անհարկի միջամտություն դիտվել, ու ես թերթում աշխատելու տարիներին խորապես տագնապել եմ, որ կարող է հարցազրույցի պատրաստ լինելու դեմիրճյանական զանգը հնչի ու հայտնվեմ ապուշ վիճակում, թեպետ արգելքների դեպքում ես անգամ աշխատանքից ազատվելու գնով կգնայի նախկին միութենական մամուլում հանդես գալու քայլին:

Նախորդ հասարակարգում, պետական կարևոր տոներին, պետական կառույցները ամենայն լրջությամբ էին նախապատրաստվում, առավել ևս, երբ տոնը կապված էր լինում Հոկտեմբերյան մեծ հեղափոխության հետ։ Պետականորեն բավական մեծ միջոցներ էին հատկացվում պետական մեծ նշանակության այդ տոնակատարությունները հավուր պատշածի դիմավորելու համար։ Առաջնահերթության մեջ մտնում էին մեծ առաջնորդին վերաբերող նախապարաստությունները, այն է՝ մեծ առաջնորդի նախկին դիմանկարների վնասվածքների, թերությունների վերացումը, անհրաժեշտության դեպքում՝ նոր դիմանկարների ստեղծումը, պետությանը և պարտիային վերաբերող նոր լոզունգներով պաստառների պատրաստումը, դրանցով հասարակական և պետական հիմնարկների ձևավորումը և իհարկե՝ մեծ շքերթին մասնակցելը։

Խորհրդային Միությունում, ինչպես նաև աշխարհում, մետրո կառուցելու առաջին չափանիշը ոչ պակաս, քան մեկ միլիոն բնակչության առկայությունն էր: Իսկ Երևանն այդ ժամանակ ուներ ընդամենը 800 հազար բնակչություն: Խորհրդային Միության մի շարք քաղաքներ, ուր բնակչության թիվն անցել էր մեկ միլիոնի սահմանը, վաղուց պայքարում էին միութենական կառավարությունից այդ որոշումը ստանալու համար: Այդ և այլ արգելքները հաղթահարելու համար Կարեն Դեմիրճյանը գնաց այլ ճանապարհով, առաջարկեց այլ չափանիշներ և մոտեցումներ: Նա իր մոտ հրավիրեց «Հայպետտրանսնախագիծ»» ինստիտուտի տնօրեն Վլադիմիր Դանդուրովին և հանձնարարեց ուսումնասիրություններ կատարել և նախապատրաստել մետրոյի կառուցման անհրաժեշտությունը հաստատող նոր հիմնավորումներ և առաջարկություններ՝ ելնելով նոր չափանիշներից. դրանք էին Երևանի բնակլիմայական պայմանները, դիրքը, ռելիյեֆը, նեղ և խոր հովիտներն ու կիրճերը, բազմազան լանդշաֆտները, տարածքների սղության պատճառով փողոցների ոչ բավարար լայնությունը, որով խոչընդոտվում էր վերգետնյա հասարակական տրանսպորտի անխափան աշխատանքը: Կարճ ժամանակ անց մասնագետները ներկայացրեցին նոր գիտական հիմնավորումներ Երևանում մետրոպոլիտեն կառուցելու անհրաժեշտության մասին: Դեմիրճյանը այդ փաստարկումներով մեկնեց Մոսկվա: Մի շարք անգամներ, ՀՍՍՀ Նախարարների Խորհրդում աշխատանքի անցնելու առաջին իսկ օրերից ես նույնպես միացա այդ աշխանքներին: Բազմաթիվ անգամ Կարեն Դեմիրճյանի հետ միասին եղել ենք Մոսկվայում, հանդիպումներ ունեցել տարբեր ոլորտների ղեկավարների հետ:

Այցելեցինք Մեծ եղեռնի հուշարձան: Երբ հավերժական կրակի մոտ ծաղիկներ դնելուց հետո բարձրացանք վերև, Եգոր Լիգաչովը դիտեց շրջապատը, տեսավ, որ իր հետ էին միայն Կարեն Դեմիրճյանը և ես (մյուսները մի քիչ հետ էին մնացել), դիմեց նրան. - Ընկեր Դեմիրճյան,- ասաց նա,- ենթադրենք, թե Թուրքիան ինչ-որ ժամանակ դառնա դեմոկրատական սոցիալիստական պետություն, Հայաստանի և հայերի բացասական վերաբերմունքը նրա նկատմամբ կփոխվի՞ արդյոք, թե՞ ոչ:

Երկու պատառիկ ԿԱՐԵՆ ԴԵՄԻՐՃՅԱՆԻ հետ զրույցի («Ո՛չ երանի էն առաջինին, ում օրոք կմահանա Շիրազը և կբարձրանա Ղարաբաղի հարցը») հրապարակումից հետո արված մեկնաբանություններից:

ՈՒղիղ հարյուր տարի առաջ, այս օրը, եղավ հայ կինոն հիմնադրելու դեկրետը։ Ուղիղ 100 տարի հետո, այս օրը, նշվում է հայ կինոյի հիմնադրման 100-ամյակն ու այսպես ասած սեղանապետերի դերում նրանք են, ովքեր, սկսած 2017 թվից, հայ կինոն հետևողականորեն գլորում են անդունդ՝ այս յոթ տարում ի զորու չլինելով ստեղծել գոնե մեկ ֆիլմ, որ կարողանային ներկայանալ Ա կարգի գեթ մեկ փառատոնում այն դեպքում, երբ հարևան Վրաստանում նման ֆիլմերի հրավառություն է։

1990 թվից ես արդեն «Հայաստանի Հանրապետութին» օրաթերթում էի աշխատում: Եթե չեմ սխալվում, 1993-ի անտանելի ցուրտ ձմեռն էր, երբ թերթի գլխավոր խմբագիր, լուսահոգի Այդին Մորիկյանն, ում 1975-ից ճանաչելու երջանկությունն եմ ունեցել, կանչեց վերև, թե՝ ապեր, աշխատողները սառում են, էս րոպեն մեկ կտրվող լույսի պայմաններում հոսանքով տաքացուցիչների վրա հույս դնել չի լինի:

1952 թ. Նժդեհը ութ տարի է՝ խորհրդային բանտում է։ Ձեզ չի՞ հետաքրքրում, թե ինչու՞ Ստալինը չկարողացավ սպանել Նժդեհին։ Միգուցե չգիտե՞ր՝ ինչպես։ Բայց դա Ստալինն էր՝ իր ողջ դիվային ուղեղով։ Նա բոլորից լավ, հայերից առավել ևս, գիտեր՝ ով է Նժդեհը, աշխարհում միայն նա և Նժդեհն են լիարժեք ճանաչել ՆԺԴԵՀԻՆ...