«Դժվար է պատկերացնել գրքի մայրաքաղաքի կարգավիճակը կոշիկի խանութի վերափոխվող գրախանութներով»

Գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք Երևանում տոնվեց առաջին տպագիր հայ գրքի 500-ամյակը, կայացավ գրողների համահայկական համաժողովը: Չուշացան նաև ոսկեծիրանյան անցուդարձերը: Թե ի՞նչ է մնում մեզ նշանավոր հյուրերի այցելություններից, բազմաբնույթ միջոցառումներից, հարցի մյուս կողմն է:

«Հրաշալի է հնչում` «Երևանը գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք», և վստահ եմ, որ եղան հպարտության պահեր առաջացնող, գիրքն ու գրականությունը քաջալերող նշանակալից ձեռնարկներ,- մեզ հետ զրույցում ասաց ամերիկաբնակ բանաստեղծ, բժիշկ, հոգեբան ՍՈՆԱ ՎԱՆԸ:- Անձամբ ինձ, որպես Հայաստանում ծնված հայ գրողի, առավել շոյեց ոչ թե գրի այսօրվա իրականության մեջ հայտնվածի արժանապատվությունը, այլ արյանս հիշողությունը, իսկ նախկին ու ներկա լեզվական միջավայրերի միջև գտնվող անջրպետի գիտակցությունը պարզապես ափսոսանքի և մեղքի զգացողություն է ծնում: Ասես ինչ-որ կարևոր, թանկ, բայց անցած բանի վերհուշ կար այս տոնակատարության հետ խառնված: ՈՒրախ եմ, որ հրատարակության գործը արհեստավարժության բարձր մակարդակի վրա է, և հայ գիրքը համաշխարհային գրքի շուկայում իր որակով չափազանց մրցունակ է դարձել, բայց ի՞նչ է կատարվում հայ մարդու, ընթերցողի սրտում, ո՞վ է նրա այսօրվա հերոսը, ի՞նչ արժեքներ և ի՞նչ լեզու է գովազդվում վիրակապերի տակից խոսող սերիալային կերպարների շուրթերով: Նորօրյա սցենարիստներն արդարանում են, ասելով, որ սա է մեր այսօրվա իրականությունը: Ամո՛թ, եթե դա այսպես է, և եթե անգամ այդպես է, չէ՞ որ գրողի խնդիրն իրականությունը պատճենելը չէ, այլ դրա վրա գերիշխելը, այն ձևափոխելն ու բարոյականացնելը»:
Սոնա Վանն ընդգծեց, որ արվեստը հասարակությունից գոնե մեկ գլխաչափ բարձր պիտի լինի, որպեսզի արվեստասերը ձգվելու հնարավորություն ունենա, այլապես կբացառվի մարդկային հոգու էվոլյուցիան: Նրա խոսքով` դժվար է պատկերացնել գրքի մայրաքաղաքի կարգավիճակը կոշիկի խանութի վերափոխվող գրախանութներով, գրքի և ընթերցանության ոլորտների հետզհետե կրճատումով, եկամտաբեր չլինելու պատճառով: «Թանկագին շոր-կոշիկով չքնաղ աղջիկները շարժվում են մեկ այլ շոր-կոշիկի խանութի ուղղությամբ, որովհետև չի քաջալերվում ինտելեկտը,- ասաց նա,- այսքան բազմակի սերիալների ապերոյական խոսակցությունների մեջ չկա գոնե մեկ ինտելեկտուալ հերոս, որին կցանկանար նմանվել երիտասարդը: Մեր հասարակության մեջ, անկասկած, կան նաև այս մտահոգությամբ մարդիկ, որոնք լռությամբ իրենց գործն են անում, որոնք խորապես գիտակցում են, որ ազգային լեզուն և ազգային պետությունն իրարից անկախ գոյություն ունենալ չեն կարող: Ընթերցանությունը քաջալերելու շատ ձևեր կան, և մեր ունևորները կարող են քաղաքի կենտրոնում այդպիսի շինություններ ստեղծել, որի օրինակը կա արտասահմանում: Թող որ այս մեկը լինի զուտ հոգու և լեզվի համար ու շահ չհետապնդի»:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ