Le Figaro պարբերականը հրապարակել է քաղաքական ամենատարբեր շրջանակներ ներկայացնող ֆրանսիացի շուրջ երեք տասնյակ գործիչների հավաքական ուղերձը, որով նրանք դատապարտում են Ֆրանսիայի մասնակցությունը Բաքվում կայանալիք COP29-ին և պահանջում անհապաղ ազատ արձակել հայ պատանդներին: «Ամոթալի այս համաժողովի անցկացումը չպետք է ծառայի Ադրբեջանի ավտորիտար և կոռումպացված վարչակարգի պաշտպանությանը, ոչ էլ խրախուսի դրա ծավալապաշտական մտադրությունների իրականացումը»,- շեշտված է ուղերձում:                
 

Տիգ­րան ՈՒ­րի­խա­ն­յանն ու՜ր, վար­չա­պետն ու Էդ­մոն Մա­րու­ք­յա­նը ուր

Տիգ­րան ՈՒ­րի­խա­ն­յանն ու՜ր, վար­չա­պետն ու Էդ­մոն Մա­րու­ք­յա­նը ուր
30.06.2020 | 00:45
...Եր­կու պատ­գա­մա­վոր­նե­րից մեկն էր, որ կռա­հե­լով ԱԺ նա­խա­գահ Ա­րա­րատ Միր­զո­յա­նի նկա­տո­ղու­թյան տո­նով հի­շե­ցու­մը, վայր­կե­նա­պես նա­խա­հար­ձակ ե­ղավ՝ ես դի­մա­կով եմ։ Կռա­հե­ցիք, խոս­քը բժշ­կա­կան դի­մակ կրել-չկ­րե­լու և Տիգ­րան ՈՒ­րի­խա­նյա­նի մա­սին է։
Նա այն սա­կա­վա­թիվ­նե­րից է, որ գի­տի բառ ու բա­նի ար­ժե­քը, խո­սե­լու, քն­նա­դա­տե­լու, փաս­տե­րը մեկ առ մեկ շա­րե­լու տեղն ու ժա­մա­նա­կը։
Ե՛վ թա­սիբն է տե­ղը, և՛ դու­խը. Ծա­ռու­կյա­նին ան­ձեռ­նմ­խե­լիու­թյու­նից զր­կե­լու հար­ցը քն­նար­կե­լիս նա խոս­տո­վա­նու­թյուն ա­րեց. «Տա­րա­ձայ­նու­թյուն­ներ եմ ու­նե­ցել ԲՀԿ-ի հետ, այ­սօր էլ կան, ես ժա­մա­նա­կին պատ­րաստ եմ ե­ղել ման­դատս վայր դնե­լուն, բայց Գա­գիկ Ծա­ռու­կյա­նը ոչ միայն չի հա­մա­ձայ­նել, այլև գնա­հա­տել և ինձ խոր­հուրդ­ներ է տվել... Հի­մա, ինչ-որ թղ­թեր, ցու­ցակ­ներ եք բե­րել՝ կա­պե­լով 2017-ի ընտ­րու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ իմ գոր­ծու­նեու­թյան հետ, թե իբր ձայ­ներ կոր­զե­լու նպա­տա­կով օ­րի­նա­խախ­տում­ներ են տե­ղի ու­նե­ցել։ Չկա նման բան։ Ինչ ա­րել եմ, լավ եմ ա­րել։ Ես ինչ­պե՞ս կա­րող եմ չկանգ­նել Գա­գիկ Ծա­ռու­կյա­նի կող­քին»։
ՈՒ­րի­խա­նյա­նը հրա­շա­լի տի­րա­պե­տում է նաև լռե­լու, ան­խոս հա­մա­ձայ­նե­լու և կա­մուրջ­նե­րը մինչև վերջ չայ­րե­լու ար­վես­տին։ Ի տար­բե­րու­թյուն շա­տե­րի, այդ թվում՝ օ­րենս­դիր գոր­ծըն­կեր­նե­րի, եր­կու դեպ­քում էլ չոր է դուրս գա­լիս։ Սա բա­նի­մա­ցու­թյան և կլա­սիկ քա­ղա­քա­կան գործ­չի տի­պիկ օ­րի­նակ է։ Ինքն ու՜ր, Էդ­մոն Մա­րու­քյա­նը ուր...
Լո­ռե­ցին իր միա­միտ, է­մո­ցիո­նալ պահ­ված­քով, պարզ ու շի­տակ դրսևո­րում­նե­րի ար­դյուն­քում ա­ջից-ձա­խից, դի­մա­ցից թե մեջ­քից քա­նիցս «ճի­պո­տա­հար­վել» է, ե­րաշ­խիք էլ չկա, թե նրան ինչ է սպա­սում ա­ռա­ջի­կա մշու­շոտ շա­բա­թում կամ սկիզբ ա­ռած ներ­քա­ղա­քա­կան զար­գա­ցում­նե­րի խառ­նիփն­թո­րում։
Ա­նո­րո­շու­թյա­նը տե­ղյակ է, ի­րա­վի­ճա­կը՝ գնա­հա­տող։ Եվ թա­վի­շով խա­ղի մեջ մտ­նե­լու հա­մար նա­խընտ­րեց պա­հի թե­լադ­րան­քը՝ ա­մեն գնով հի­շեց­նել ի­րենց գո­յու­թյան մա­սին, ցան­կա­ցած ա­ռիթ հնա­րա­վո­րինս օգ­տա­գոր­ծել քա­ղա­քա­կան դաշ­տում «Լու­սա­վոր Հա­յաս­տա­նի» կշի­ռը մե­ծաց­նե­լուն։
Ինք­նամղ­վող Մա­րու­քյա­նը, ե­թե շա­բաթ­ներ ա­ռաջ սուր­ճի սե­ղա­նի շուրջ Փա­շի­նյա­նին ակ­նար­կեց, որ ի­րենք են հա­ջորդ իշ­խա­նու­թյու­նը, ու տե­սանք ար­դյուն­քը, օ­րերս ար­դեն ԱԺ-ում զգու­շա­վոր «դի­վա­նա­գի­տու­թյուն» խա­ղաց Ծա­ռու­կյա­նի գոր­ծից բխող ԲՀԿ-ի եր­կու նա­խա­ձեռ­նու­թյուն­նե­րի ա­ռի­թով, ո­րոնց ի­րա­գոր­ծումն ա­ռանց ԼՀԿ-ի պար­զա­պես անհ­նար է։
Քսան­հինգ ման­դատ ու­նե­ցող «Բար­գա­վա­ճին» մի դեպ­քում անհ­րա­ժեշտ է 28 ստո­րագ­րու­թյուն, որ­պես­զի ԱԺ-ում ստեղծ­վի հա­մա­ճա­րա­կի կան­խար­գել­ման ուղ­ղու­թյամբ կա­ռա­վա­րու­թյան ձեռ­նար­կում­նե­րը դի­տար­կող-գնա­հա­տող հանձ­նա­ժո­ղով, մյու­սում՝ 35, ին­չը հնա­րա­վո­րու­թյուն կտա Սահ­մա­նադ­րա­կան դա­տա­րա­նում վի­ճար­կե­լու Ծա­ռու­կյա­նի նկատ­մամբ քա­ղա­քա­կան իշ­խող ու­ժի ո­րոշ­ման օ­րի­նա­չա­փու­թյու­նը։
Ե­րեք ձայ­նի դի­մաց Մա­րու­քյա­նի պայ­մա­նը` կմիա­նանք, ե­թե հանձ­նա­ժո­ղո­վը ինք­ներս ենք նա­խա­գա­հե­լու, հաս­կա­նա­լի է, իսկ ՍԴ դի­մե­լը... Քա­նի որ ի­րա­վա­կան դաշ­տում դեռևս սպառ­ված չեն ըն­ձեռ­ված բո­լոր հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը, ուս­տի ա­նար­դյու­նա­վետ է նման գոր­ծըն­թա­ցի ձեռ­նար­կու­մը։
Ին­չո՞վ կա­վարտ­վի ժա­մա­նա­կա­վոր հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը կամ ձայ­նե­րի «առևտու­րը», դժ­վար է ա­սել։ Ժա­մա­նա­կը ցույց կտա։ Իսկ նման խն­դիր­նե­րից կի­լո­մետ­րե­րով հե­ռու ՈՒ­րի­խա­նյա­նը, ե­թե ո­չինչ չշա­հի, կորց­նե­լու բան էլ չու­նի։ Թվում է` «ջան­ջի­գա­րի» կողմ­նա­կից է, բայց եր­բեք փայ­տը ձեռ­քից գցո­ղը չէ։
Գրե­թե հենց այս սցե­նա­րը գոր­ծեց կա­ռա­վա­րու­թյան հեր­թա­կան հարց ու պա­տաս­խա­նի ժա­մա­նակ, երբ ՈՒ­րի­խա­նյա­նը հն­չեց­րեց իր թա­գա­վո­րա­կան հար­ցը՝ ու՞ր են զին­ծա­ռա­յող­նե­րի կյան­քին կամ ա­ռող­ջու­թյա­նը պատ­ճա­ռած վնաս­նե­րի հա­տուց­ման հիմ­նադ­րա­մի 1000-ա­կան դրամ­նե­րը. «Չկա 300 մլն դրա­մը, չկա 600 մլն դրա­մը և ա­ռա­վել ևս, մե­կու­կես տար­վա կտր­ված­քով մոտ 800 մի­լիո­նը։ Խն­դի­րը 50 հա­զա­րից ա­վե­լի բա­ցա­հայտ­ված, ստ­վե­րից դուրս բեր­ված աշ­խա­տա­տե­ղե­րին է վե­րա­բե­րում, ո­րոն­ցից զին­ծա­ռա­յող­նե­րի հիմ­նադ­րամ պետք է փո­խանց­վեր այդ­քան 1000-ա­կան դրամ, ո­րը մինչև հի­մա հիմ­նադ­րամ չի հա­սել»։
Թե­ման նո­րու­թյուն չէ։ Սկս­վել է 2018-ից, բայց ա­մեն ան­գամ, երբ բաց­վում են հար­ցադ­րում­նե­րի նոր շեր­տեր, զու­գա­հե­ռա­բար խո­րա­նում են պա­տաս­խան տա­րա­ձայ­նու­թյուն­ներն ու հաս­ցեա­կա­նու­թյան թա­փա­ռում­նե­րը։ Եվ բա­ցառ­ված չէ, որ ու­րի­խա­նյա­նա­կան հա­վեր­ժա­հար­ցը ան­մար կրա­կի նման հա՛ էլ կա­րող է բոց­կլ­տալ, քա­նի դեռ չկա հս­տակ և հիմ­նա­վոր պա­տաս­խան։
Նույն հար­ցը տար­բեր ձևա­կեր­պում­նե­րով, բայց միևնույն տե­ղը ծե­ծող ՈՒ­րի­խա­նյա­նը քա­նիցս հոր­դո­րել է՝ «Ե­կեք բա­ցա­հայ­տենք և պատ­ժենք մե­ղա­վոր­նե­րին»։ Վար­չա­պետն առն­վազն չորս ան­գամ լսել ու չի ա­ռար­կել։ Ան­գամ հա­մա­ձայ­նու­թյան նշան­ներ է ցույց տվել. «Ե­թե ձեր մոտ շա­րու­նա­կում են հար­ցեր ա­ռա­ջա­նալ, դա ինձ ար­դեն սկ­սում է ան­հան­գս­տաց­նել, և պետք է այս հար­ցի պա­տաս­խա­նը ստա­նանք։ Ա­ռա­ջար­կում եմ աշ­խա­տան­քա­յին կար­գով նս­տեն, թղ­թե­րը դնեն, թվե­րը հա­մե­մա­տեն, տես­նեն որ­տեղ է պրոբ­լե­մը»։
Փա­շի­նյա­նի ան­հան­գս­տու­թյու­նը նպա­տա­կին ծա­ռա­յեց. ՊԵԿ-ի, ֆի­նանս­նե­րի նա­խա­րա­րու­թյան և հիմ­նադ­րա­մի պաշ­տո­նա­կան փաս­տաթղ­թե­րում ու հաշ­վետ­վու­թյուն­նե­րում կան ինչ­պես թվա­յին, այն­պես էլ ժա­մա­նա­կագ­րա­կան ան­հա­մըն­կում­ներ։ Գլուխ չես հա­նում՝ կա՞ն, թե՞ չկան փո­խանց­ված գու­մար­ներ, ե­թե ա­յո, ա­պա ո՞ր ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում և ար­դյո՞ք դրանք հա­սել են հիմ­նադ­րամ որ­պես դրոշ­մա­նի­շա­յին վճար։
ՈՒ­րի­խա­նյա­նի՝ որ­պես հիմ­նադ­րա­մի խոր­հր­դի ան­դա­մի, պաշ­տո­նա­կան խո­ղո­վակ­նե­րով տված ու ստա­ցած պա­տաս­խան-բա­ցատ­րու­թյուն­նե­րը նույն­պես չեն հան­գում մի կե­տի։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, այն­քան են ճյու­ղա­վոր­ված, որ նա վար­չա­պե­տին ար­դեն ո­րե­րորդ ան­գամ ստի­պեց խո­սել. «Հիմ­նադ­րա­մի հո­գա­բար­ձու­նե­րի խոր­հր­դի ղե­կա­վա­րը պաշտ­պա­նու­թյան նա­խա­րարն է ու ին­քը տվել է տե­ղե­կանք այն մա­սին, որ 2019-ի 9 ա­միս­նե­րին նա­խորդ տար­վա նույն ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծի հետ հա­մե­մատ, հիմ­նադ­րա­մին ա­վել է փո­խանց­վել 648,8 մլն դրամ, ա­ճը՝ 12,6 %, ամ­սա­կան մի­ջի­նը 72 հա­զա­րով ա­վե­լի աշ­խա­տող է դրոշ­ման­շա­յին վճար վճա­րել, ընդ­հա­նու­րը 5 մլրդ 148 մլն-ի փո­խա­րեն փո­խանց­վել է 5 մլրդ 790 մլն դրամ։ Բայց նկա­տենք, որ դրամ­ներն ու­ղիղ հիմ­նադ­րամ չեն գնում, գնում են ՊԵԿ...», հե­տո էլ ա­վե­լաց­րեց. «չի բա­ցառ­վում, որ հիմ­նադ­րա­մի ու թվե­րի մեջ դի­սո­նանս լի­նի»։
Մեկ­նա­բա­նու­թյու­նը ՈՒ­րի­խա­նյա­նը հա­լած յու­ղի տեղ չըն­դու­նեց, ա­սե­լով, որ իր ձեռ­քում կա նշ­ված փաս­տը չհիմ­նա­վո­րող պաշ­տո­նա­կան փաս­տա­թուղթ։ Սրամ­տու­թյան ծայ­րը բռ­նած Փա­շի­նյա­նը չկորց­րեց ի­րեն. «Իմ մոտ ե­ղածն ա­վե­լի պե­տա­կան է», ու բա­ցատ­րու­թյու­նը տա­րավ-տե­ղա­վո­րեց այլ սխե­մա­նե­րի մեջ, որ «հնա­րա­վոր է այս ամ­սին լի­նի, մյու­սում չլի­նի փո­խան­ցում, ո­րով­հետև դա այն­քան էլ պարզ գոր­ծըն­թաց չէ։ Փու­լա­յին է և ոչ հա­մա­ժամ»։
Թն­ջու­կից մի մաս­նիկ հաս­կա­նա­լու հա­մար մեջ­բե­րենք հիմ­նադ­րա­մի տնօ­րեն Վա­րու­ժան Ա­վե­տի­քյա­նի պն­դու­մը վար­չա­պե­տի ոչ ճիշտ տե­ղե­կատ­վու­թյան ա­ռի­թով. «որ 2019 թ. ա­ռա­ջին կի­սա­մյա­կում 347,8 մլն դրա­մով ա­վե­լա­ցել է փո­խանց­ված 1000-ա­կան դրամ­նե­րի գու­մա­րը։ Ի­րա­կա­նում դա կազ­մել է ամ­սա­կան 20 մլն դրամ։ Այ­սինքն, 6 ամս­վա ըն­թաց­քում ստաց­վում է ոչ թե 347,8 մլն, այլ 120 մլն դրամ»։
Տար­բե­րու­թյու­նը մտա­հո­գիչ է, ո­րին ի պա­տաս­խան, ՊԵԿ-ը հոր­դո­րել է դի­մել ֆի­նանս­նե­րի նա­խա­րա­րու­թյուն։ Իսկ այս­տեղ, պետ­բյու­ջե մուտ­քագր­ված և հիմ­նադ­րամ փո­խանց­ված գու­մար­նե­րի ցան­կում չես գտ­նում ո՛չ վար­չա­պե­տի, և ո՛չ էլ տնօ­րե­նի վկա­յա­կո­չած մի­լիոն­նե­րը։ Դրոշ­մա­նի­շա­յին վճար­նե­րին առ­նչ­վող պե­տա­կան մար­մին­նե­րի, հիմ­նադ­րա­մի և ՈՒ­րի­խա­նյա­նի դի­տար­կում­նե­րը չու­նեն ընդ­հա­նուր հայ­տա­րար։ Ո՞վ է ճիշտ։ Իսկ վար­չա­պե՞­տը։
Մեզ հա­սած լու­րե­րի հա­մա­ձայն, հիմ­նադ­րա­մում ար­շա­լույս­նե­րը խա­ղաղ չեն բաց­վել։ Տա­րա­ձայ­նու­թյուն­ներ և աշ­խա­տան­քա­յին վե­ճեր ե­ղել են ինչ­պես հո­գա­բար­ձու­նե­րի խոր­հր­դի ա­ռան­ձին ան­դամ­նե­րի, այն­պես էլ նրանց ու նա­խա­գա­հի միջև։ Ան­գամ նիս­տե­րից մեկն ընդ­հատ­վել է այն բա­նից հե­տո, երբ տնօ­րե­նի հաշ­վետ­վու­թյու­նից պարզ­վել է՝ 2019-ին ա­վե­լի մուտ­քը ե­ղել է 24 մի­լիոն, ոչ թե Փա­շի­նյա­նի հայ­տա­րա­րած 347 մլն։ Ա­ռա­ջարկ­վել է դի­մել դա­տա­խա­զու­թյուն՝ հիմք ըն­դու­նե­լով, որ վար­չա­պե­տի նշած թիվն է ճիշտ, իսկ 323 մլն-ի տար­բե­րու­թյու­նը, ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ, ՊԵԿ-ն է յու­րաց­րել։ Դա­վիթ Տո­նո­յա­նը խնդ­րել է չդի­մել նման քայ­լի, պար­զա­բա­նում­ներ կս­տա­նա և ար­դյուն­քը կներ­կա­յաց­նի ան­ձամբ ին­քը։ Սպաս­ված տե­ղե­կան­քը այդ­պես էլ չի ստաց­վել։ Ըն­թաց­քում հե­ռաց­վել է խոր­հր­դի ան­դամ­նե­րից մե­կը։ Իսկ ՈՒ­րի­խա­նյա­նը, որ­պես հե­ռաց­վա­ծի գոր­ծի շա­րու­նա­կող, մնա­ցել է ա­նե­րեր, կառ­չած չա­րա­բաս­տիկ խնդ­րից. ե­թե բաց­վել են 50 հա­զա­րից ա­վե­լի աշ­խա­տա­տե­ղեր, ու՞ր են փո­խանց­ված գու­մար­նե­րը։ Հի­մա վար­չա­պետն ա­սում է՝ կան և դրանք տար­բեր ցիկ­լե­րով են փո­խանց­վում։ Պատ­գա­մա­վո­րը չի ա­ռար­կում, բայց այս դեպ­քում ըն­դա­մե­նը հարց­նում է՝ ին­չու՞ են տար­բեր կա­ռույց­ներ ի­րա­րից տար­բեր թվեր մա­տու­ցում։ ՈՒ՞մ հա­վա­տալ և կամ ի՞նչ հիմ­նա­վոր­վա­ծու­թյամբ։
ՊԵԿ-ը մի ա­ռի­թով պար­զա­բա­նել է գոր­ծըն­թա­ցի ման­րա­մաս­նե­րը, նշել, որ հա­վաք­ված և հիմ­նադ­րամ փո­խանց­վող գու­մար­նե­րը նույ­նը լի­նել չեն կա­րող՝ կապ­ված տն­տե­սա­վա­րող­նե­րի կող­մից կա­տար­վող տո­կո­սա­յին փո­խան­ցում­նե­րի հետ։ Այ­սինքն, ե­թե 100 %-ից մի չն­չին պա­կաս գու­մար է վճար­վել, տվյալ ըն­կե­րու­թյան հա­մար պար­տա­դիր ամ­բողջ գու­մա­րը չի լի­նի հիմ­նադ­րամ կա­տար­վող փո­խան­ցում­նե­րի ցան­կում այն­քան ժա­մա­նակ, մինչև ըն­կե­րու­թյու­նը պա­կա­սոր­դը չմա­րի։ Մի խոս­քով, մշակ­ված մե­խա­նիզ­մը հա­սա­նե­լի չէ բո­լո­րին, ու­ղիղ գծի փո­խա­րեն զիգ­զա­գաձև է, լա­բի­րին­թոս­ներ տա­նող, ո­րից մա­քուր դուրս գա­լը դյու­րին չէ։ Դրա­նում ա­վե­լորդ ան­գամ հա­մոզ­վե­ցինք, երբ փոր­ձե­ցինք ճշ­տել 347,8 մլն դրա­մի ա­ճի տե­ղե­կատ­վու­թյան աղ­բյու­րը։ Վար­չա­պե­տի աշ­խա­տա­կազ­մից մի ա­ռի­թով տե­ղե­կաց­րել էին, որ դրա հա­մար անհ­րա­ժեշտ է կա­տա­րել լրա­ցու­ցիչ աշ­խա­տանք։ Են­թադ­րում ենք՝ նաև ժա­մա­նակ։
ՈՒ­րի­խա­նյա­նի պա­րա­գա­յում շա­բաթն ուր­բա­թից ա­ռաջ ըն­կավ. իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի հա­մար ան­ցան­կա­լի հարցն ա­նընդ­հատ թար­մաց­նե­լուն զու­գա­հեռ նա չթաքց­րեց զար­մանքն ու նեղս­րտ­վա­ծու­թյու­նը՝ «Ա­ռանց ինձ հետ հան­դի­պել-զրու­ցե­լու, ի­մա­նում եմ, որ այլևս հո­գա­բար­ձու­նե­րի խոր­հր­դի ան­դամ չեմ»։ Հե­ռաց­վել է սու­սու­փուս՝ նա­խոր­դի նման, շատ հար­ցեր տա­լու և քիթն այն­տեղ խո­թե­լու հա­մար, ո­րի ի­րա­վուն­քը չու­նի։ Այլ բան չես կա­րող են­թադ­րել։ Իսկ նույն պա­հին, իր «բարձ­րու­թյան» վրա գտն­վող վար­չա­պե­տը «դուխ» տվեց. «Ո­չինչ, դուք նոր կար­գա­վի­ճա­կում ա­վե­լի լավ կաշ­խա­տեք»։
Լավ աշ­խա­տե­լը չգի­տեմ, բայց որ սպաս­վում է թեժ կռիվ, դա ան­խու­սա­փե­լի է։ Բայց ոչ ԱԺ-ում, այլ դա­տա­րա­նում, որ­տեղ պատ­գա­մա­վո­րը հան­դես է գա­լու պա­տաս­խա­նո­ղի կար­գա­վի­ճա­կում։ Հայց­վո­րը հո­գա­բար­ձու­նե­րի խոր­հուրդն է։
Վա­հե ՄԵ­ԼԻ­ՔՅԱՆ
Հ. Գ. Ո­մանք կա­րող են են­թադ­րել, որ խոս­քի ա­զա­տու­թյան պայ­ման­նե­րում այ­լա­կար­ծու­թյու­նը բա­նի տեղ դնող չկա։ Լա՛վ էլ դնում են՝ մե­զա­նում ար­մա­տա­վոր­ված ձևե­րով՝ փռե­լով, ծե­փե­լով... դա­տա­կան վա­րույթ­ներ հա­րու­ցե­լով։ Օ­րի­նա­կա­նու­թյունն է միակ ճա­նա­պար­հը, որ­տեղ պարզ­վում են ջրե­րը։ Ցա­վոք, երբ և ինչ­պես. մե­կի կամ­քո՞վ, թե՞ կամ­քից ան­կախ, օ­րեն­քի գե­րա­կա­յու­թյամբ։
Դիտվել է՝ 29188

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ