Կվերադառնա՞ն «սովետական» վիշապակոթողները

2012-ի ամռանը Հայաստանի ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտը կազմակերպեց Հայաստանի վիշապակոթողներին նվիրված առաջին գիտաժողովը։ Այս մասին մեզ տեղեկացրեց գրող ՎԱՀԱՆ ՏԵՐ-ՂԱԶԱՐՅԱՆԸ։ Նրա խոսքով՝ վիշապակոթողները և նույն մշակույթին պատկանող այլ հուշարձանները բնորոշ են միայն Հայկական լեռնաշխարհին։ «Առայսօր ճշտված չէ դրանց ժամանակը, պաշտամունքային գործառույթների համալիրը, մի խոսքով` այդ մասին ամեն ինչ դեռևս մնում է վարկածային մակարդակի վրա: Սակայն «գործնական» մարդիկ վիշապակոթողներին վերաբերող գործըննթացը սկսել են շատ ավելի վաղուց։ Դեռևս խորհրդային ժամանակներում լեռներից օտարվում, Երևան, Հոկտեմբերյան էին տեղափոխվում ճարտարապետական մանր ծավալի այլևայլ հուշարձաններ՝ ցլավիշապներ, ձկնավիշապներ, ֆալոսատիպ կոթողներ, նաև խաչքարեր և այլն` կտրուկ և վճռական կերպով խաթարելով ուսումնասիրվող պատմա-մշակութային միջավայրը։ Հուշարձաններ տեղադրվում էին ամենաանհեթեթ վայրերում, զբոսայգիներում, հաճախ դառնալով աղբանոցի բաղկացուցիչ մաս»։

Վերջերս, այս անգամ ավելի մեծ թափով, ծայր առավ ընդհատված գործընթացը։ Հանրությունից գաղտնի, ծածուկ պայմաններում, անհեթեթ պատճառաբանություններով Երևան տեղափոխվեց 50-ից ավելի փոքր ծավալի հուշարձան, ճարտարապետական մանրամասներ։ Անմիջապես էլ հնչեց հետագա ծրագրային հայտարարությունը առ այն, որ ևս այդքան արդեն ցուցակավորված է և շուտով տեղ կհասնի։ Միաժամանակ, ի պատասխան անակընկալի եկած մարդկանց հարցապնդումների, հնչեց խոստում, թե չորս-հինգ տարի հետո դրանք կվերադարձվեն տեղերը։ Գրողն ընդգծեց, որ Երևան է տեղափոխվել նաև Հարժիսի խիստ հետաքրքիր վիշապը։ «Եթե հավատանք, որ հակառակ գործընթացը` հուշարձանների «հայրենադարձությունը» ըստ պաշտոնական անձանց խոստումների, տեղի կունենա 2016-ին, հույս ունենա՞նք արդյոք, որ իրենց տեղերը կվերադառնան նաև «սովետական» վիշապակոթողները»,- սույն հարցադրմամբ եզրափակեց իր խոսքը Վահան Տեր-Ղազարյանը:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ