«Զի ուր գանձն ձեր է, անդ եւ սիրտք ձեր եղիցին»

Պողոս Մովսեսի Մելիքյանը (Павел Моисеевич Меликов) ծնվել է 1777 թ․։ Նա աստրախանցի ազնվական էր և ռուսական բանակի մարտական գեներալ։ Նրա անցած ուղու մասին մանրամասն չեմ պատմի, կասեմ միայն, որ 1812 թ․ Բորոդինոյի ճակատամարտի ժամանակ թնդանոթային արկի պայթյունից կորցրել էր աջ ձեռքը (տեսեք, թե նկարիչը ինչ նրբանկատությամբ է պատկերել), իսկ վերքերը բուժելուց հետո, վերադարձավ և իր գնդով 1814 թ․ մասնակցեց Փարիզի հաղթական շքերթին։

Պատերազմից հետո նշանակվեց Բաքվի պարետ, արժանացավ գեներալ-մայորի կոչման, ապա անցավ կենսաթոշակի։
1843 թ․ փետրվարի 23-ին Մոսկվայի իր տանը հրավիրեց քաղաքի նշանավոր հայերին և առաջարկեց հիմնել... աղքատանոց, ապաստարան (приют) այն հայերի համար, որոնք ինչ-ինչ պատճառներով անհաջողության էին մատնվել, չունեին ապրուստի միջոց ու տնանկ էին։ Ինքը տրամադրեց 2000 ռ․ (այն ժամանակվա համար խոշոր գումար), մյուսներն էլ պատրաստակամորեն մասնակցեցին դրամահավաքին։ Բայց դա բավական չէր։
Գործը ստանձնեց Ղարաբաղի Խնձրիստան գյուղում ծնված, մոսկովյան 3-րդ գիլդիայի վաճառական Իսահակ Մովսեսի Գասպարյանը (Исай Моисеевич Касперов)։ Ապաստարանի համար տարածք հատկացրեցին Հովհաննես ու Խաչատուր Լազարյան եղբայրները՝ Կենարար Ս․ Խաչ եկեղեցու հարևանությամբ, ներկայիս Հայկական նրբանցքում, որտեղ 1845 թ․ Ի․ Գասպարյանը կառուցեց աղքատանոցի երկհարկանի շենքը։

Տարիների ընթացքում բազմաթիվ տնանկ հայեր, այրիներ և նույնիսկ որբեր այդտեղ ապաստան գտան, բայց դա արդեն այլ պատմություն է։
Գեներալ Պ․ Մելիքյանը վախճանվեց 1848 թ․, և աճյունը հողին հանձնվեց Հայկական գերեզմանատանը։ Հուղարկավորության ժամանակ կարդացին նրա հուզիչ նամակը՝ ուղղված ազգակիցներին։
Հիրավի՝ «Զի ուր գանձն ձեր է, անդ եւ սիրտք ձեր եղիցին»։

Խաչատուր Դադայան

Հեղինակի նյութեր

• Բարերարյալը
• Հոգևորականության դերակատարումը՝ ենթատեքստով
• Ազգապահություն
• Կեցցե հայ-թրքական բարեկամությունը
• Շահան Նաթալիի նամակը Միսաք Թորլաքյանի մահվան կապակցությամբ (Բոստոն, նոյեմբերի 13, 1968 թ.)
• Առասպել
• Հայրս ու ես
• 10 տոկոս
• Թեպետ համոզված եմ, այդ թուրքը հայոց այբուբենը չգիտի, բայց սա հայերեն գիտցողների համար է
• Գաբրիել Սունդուկյանի զայրույթը
• Աներևակայելի կանայք
• Հայկական նավերը Կասպից ծովում
• Նիկոլ. բայց ոչ Սա, մեկ ուրիշը․․․ (հոկտեմբերի 5-ին ընդառաջ)
• Այսօր նրա ծննդյան օրն է՝ 150-ամյակը, և ես կատարեցի ուխտս (2019 թ. սեպտեմբերի 26-ին գրած հուշերից)
• Բարերարյալը՝ Արմենակ Մուրադյան (հատված ինքնակենսագրությունից)
• Բարերարյալը՝ Տիգրան Նալբանդյան
• Արմեաշկա (Յ․ Տէր-Գրիգորեանի՝ Վանօյի, հուշերից)
• Թիֆլիսի կուսանաց անապատը
• Երախտիք
• «Նա չէր մոռանում մեր ազգային հիմնարկները»

Մեկնաբանություններ