1910 թ. հոկ­տեմ­բե­րի 24-ին նա տար­բեր քա­ղա­քա­կան, հա­սա­րա­կա­կան ու գրա­կան շր­ջա­նակ­ներ ներ­կա­յաց­նող պոլ­սա­հայ մտա­վո­րա­կա­նու­թյան առջև դա­սա­խո­սու­թյամբ հան­դես ե­կավ Բե­րա­յի ար­հես­տա­նո­ցի դահ­լի­ճում: Դա յու­րա­տե­սակ այ­ցե­քարտ էր, ո­րով տի­րեց բո­լո­րին ու դարձ­րեց ի­րեն դաշ­նա­կից:

Մու­րադ Մու­րա­դյա­նի հետ ու­նե­ցած հան­դի­պու­մից հե­տո ո­րո­շե­ցի ու­սում­նա­սի­րել նրա օ­րոք Երևա­նի կենտ­րո­նում ի­րա­կա­նաց­ված պատշ­գամ­բա­շի­նու­թյան պատ­մու­թյու­նը՝ նկա­տի ու­նե­նա­լով հուզ­ված պա­հին մար­դու բե­րա­նից դուրս թռած ին­ֆոր­մա­ցիան, որ յու­րա­քան­չյուր պատշ­գամ­բի դի­մաց հա­զա­րա­կան ռուբ­լի­ներ են հա­վա­քել, ի­հար­կե, խոս­քը կա­րող էր վե­րա­բե­րել միայն կա­շառ­քին:

Երևա­նի թա­ղա­պե­տա­րան­նե­րին կից գոր­ծող ման­կա­կան ար­վես­տի ո­րոշ դպ­րոց­նե­րի վրա, արտա­կարգ դրու­թյու­նը, ըստ երևույ­թին, չի ազ­դել: «Ի­րա­տե­սը» մի քա­նի դպ­րո­ցից ա­հա­զանգ է ստա­ցել, որ տնօ­րեն­նե­րը ծնող­նե­րին ստի­պում են վճա­րել մարտ ամս­վա պա­րապ­մունք­նե­րի հա­մար, ո­րոնք տե­ղի չեն ու­նե­ցել:

«Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանի ֆեյսբուքյան էջը ուշագրավ տեղեկատվության ու վիրտուալ ցուցադրության հնարավորություն է ընձեռում: Էրեբունուց հայտնաբերված նվիրատվական թիթեղի պատմությունը դրանցից մեկն է:

Հա­մա­վա­րակ, մե­կու­սա­ցում, նոր խն­դիր­ներ, նոր ռազ­մա­վա­րու­թյուն՝ ա­մե­նա­տար­բեր ո­լորտ­նե­րում: Այս դժ­վա­րին օ­րե­րին ինչ­պե՞ս են կազ­մա­վոր­վել գրա­դա­րան­նե­րը, ի՞նչ է են­թադ­րում «Գրա­դա­րա­նը քո տա­նը» բա­նաձևու­մը: Թե­մա­յի շուրջ զրու­ցել ենք ԿԳՄՍՆ մշա­կու­թա­յին ժա­ռան­գու­թյան և ժո­ղովր­դա­կան ար­հեստ­նե­րի վար­չու­թյան գլ­խա­վոր մաս­նա­գետ ՆԱ­ԶԻԿ ՀՈ­ՎԱ­ՍԱ­ՓՅԱ­ՆԻ հետ:

Մնա տա­նը, թատ­րոն նա­յիր: Խոս­քը հե­ռուս­տա­թատ­րո­նի մա­սին չէ: Այս օ­րե­րին տա­նը նս­տած կա­րե­լի է հետևել թա­տե­րա­կան ան­ցու­դար­ձին, թան­գա­րան­նե­րի ցու­ցադ­րու­թյուն­նե­րին, հա­մերգ լսել: Ինչ­պե՞ս են այս ճգ­նա­ժա­մը հաղ­թա­հա­րում բե­մի մար­դիկ: Թե­մա­յի շուրջ զրու­ցել ենք Վա­նա­ձո­րի Հով­հան­նես Ա­բե­լյա­նի ան­վան դրա­մա­տի­կա­կան թատ­րո­նի դե­րա­սան ԷԴԳԱՐ ՔՈ­ՉԱ­ՐՅԱ­ՆԻ հետ:

...Մերթ ընդ մերթ, պա­տեհ-ան­պա­տեհ ա­ռիթ­նե­րով փոր­ձում ենք ինչ-որ կերպ հա­սա­նե­լի դարձ­նել մեր պատ­մա­կան հու­շար­ձան-կո­թող­նե­րի, ե­կե­ղե­ցի­նե­րի ու խաչ­քա­րե­րի նկատ­մամբ տե­ղի ու­նե­ցող վայ­րա­գու­թյան ցան­կա­ցած դրսևո­րում։ Եվ դա ճիշտ է, հե­ռուն գնա­ցող, բայց ոչ բա­վա­րար։

Կեր­պար­վես­տում (նվաս­տիս խո­րին հա­մոզ­մամբ) հան­ճա­րի կարմ­րա­հուռ և ոս­կեե­րիզ պատ­մու­ճա­նով զուգ­վում են ե­զա­կի­նե­րը, նրանք, ով­քեր հաղ­թա­հա­րել են ժա­մա­նա­կի պատ­նեշն ու առե­ղծ­ված են հա­ճախ դա­րեր անց։ Հան­ճար­նե­րը ե­զա­կի են և ան­վե­րա­պա­հո­րեն հո­ղե­ղեն չեն, Երկ­նա­վորն է տիե­զե­րա­կան ա­սուպ-հուն­դը վար նե­տում և երկ­րա­վոր­նե­րիս պարգևում հո­գե­ղեն բերկ­րանք և ա­ռա­ջըն­թաց։

ՈՒ­սում­նա­ռու­թյան տա­րի­նե­րին Կո­մի­տա­սը բնակ­վում էր Բեռ­լի­նի Կրոյց­բերգ շր­ջա­նի Կոխ­շտ­րա­սե փո­ղո­ցի 5-հար­կա­նի տնե­րից մե­կում:

«Ի­րա­տե­սի» հյու­րը օ­պե­րա­յին եր­գիչ Ա­ԴԱՄ ԲԱՐ­ՐՈՆ է: Նա ծն­վել է Գյում­րիում, այժմ ապ­րում է Փա­րի­զում, աշ­խա­տում է Փա­րի­զի Սկ­րյա­բի­նի ան­վան և Ռախ­մա­նի­նո­վի ան­վան կոն­սեր­վա­տո­րիա­նե­րում, հա­մերգ­նե­րով հան­դես է գա­լիս աշ­խար­հի լա­վա­գույն բե­մե­րում, անց­կաց­նում վար­պե­տու­թյան դա­սեր աշ­խար­հի տար­բեր քա­ղաք­նե­րում, որ­պես ժյու­րիի ան­դամ՝ հրա­վիր­վում տար­բեր մի­ջազ­գա­յին մր­ցույթ­նե­րի: