«Քաղաքի համար ենթակառուցվածքը նույն նշանակությունն ունի, ինչ արյունատար համակարգը՝ մարմնի համար»
26.05.2020 | 01:08
Ինժեներ-շինարար, բիզնեսի կառավարման մասնագետ ԱՐՄԵՆ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆԻ հետ զրույցի թեման քաղաքաշինական ոլորտում առկա խնդիրներն են ու դրանց հնարավոր լուծումները։ Ի՞նչ է պետք, որ գործարարները ներդրում անեն, քաղաքաշինությունը զարգանա, Երևանում ապրելը դառնա հարմարավետ։ Մեր զրուցակիցը մասնագիտական ուշագրավ դիտողություններ է անում այս հարցերի շուրջ, նաև կոչ ուղղում պատկան մարմիններին։
-Մեր երկրում քաղաքաշինության զարգացման տեսանկյունից ի՞նչ ակնհայտ բացթողումներ կան։ Կոնկրետ օրինակով կարո՞ղ եք առանձնացնել խնդիրները, արված ու չարված քայլերը։
-Հեռու չգնանք, վերցնենք Կոնդը (ես ապրում եմ Կոնդի մոտակայքում). հիշում եմ, որ մանկությանս տարիներին իմ ընկերները՝ կոնդեցիները, խոսում էին այն մասին, որ քանդելու են Կոնդը, իրենց տեղափոխելու են։ Քանի՞ տարի է անցել, մոտավորապես՝ 40։ Մի պահ ինչ-որ հատված քանդեցին, շենքեր կառուցեցին, բնակիչների մի մասին տեղափոխեցին այլ թաղամասեր, հետո այդ ընկերությունը լուծարվեց, կառուցապատումը կիսատ մնաց։ Ի՞նչն է հետաքրքիր. Կոնդի հողատարածքը ինքնին թանկ արժե, պետական ներդրման, ինչ-որ յուրահատուկ բաներ անելու կարիք չկա։ Ընդամենը պետք է կազմակերպել, որ գտնվեն ներդրողներ, որոնք կվերակառուցեն ու հրաշալի մի վայր կդարձնեն Կոնդը։ Ներդրողը շահույթ կունենա, կոնդեցիների հարցն էլ, ի վերջո, կլուծվի։ Հարց եմ ուզում տալ՝ քաղաքաշինական կոմիտեի կամ քաղաքապետարանի աշխատակիցները կապրեի՞ն Կոնդում ընդամենը հինգ օր։ Չէի՛ն ապրի, ուրեմն ինչու՞ տեղից չեն շարժվում։ Այդ մարդիկ տարիներով անտանելի պայմաններում են ապրում, սպասում են, որ իրենց հարցը պետք է լուծվի։ Նրանք չեն կարողանում ո՛չ շինարարություն անել, ո՛չ իրենց տունը վաճառել, ո՛չ ներդրող գտնել, որովհետև բոլորը սպասողական վիճակում են, թե երբ պետք է քաղաքաշինական տեսանկյունից ինչ-որ մեկը ինչ-որ որոշում կայացնի։ Խորհրդային Միությունը ոչինչ չարեց, Տեր-Պետրոսյանը չարեց, Քոչարյանը, Սարգսյանը չարեցին, հիմա սպասում ենք՝ ինչ կլինի։
-Եթե Կոնդի վերակառուցումը շահավետ է թե՛ քաղաքաշինության տեսանկյունից, թե՛ մասնավորի համար, ինչու՞ ոչինչ չեն անում։
-Ես էլ այդ նույն հարցն եմ ուզում տալ՝ ինչու՞ չեն անում։ Ի՞նչ են մտածում պետական պաշտոնյաները, ո՞րն է իրենց գործը։ Ես ուղղակի կոչ եմ անում այսօրվա իշխանություններին, քաղաքաշինության ոլորտի պատասխանատուներին, որ վերջապես սկսեն մտածել Հայաստանում քաղաքաշինություն իրականացնելու մասին։ Խոսեցի Կոնդի մասին, բազմաթիվ նման օրինակներ կան։ Հաղթանակի զբոսայգում շրջում ես, ծառ չես գտնում, Հրազդանի կիրճում, որ հանգստի իդեալական գոտի կարող է լինել, տասնամյակներով ոչինչ չի փոխվում, ընդամենը տարածքներ են տվել ինչ-որ ռեստորանների և այլն։ ՈՒզում եմ նաև լավ օրինակ նշել։ Մարզահամերգային համալիրի դիմաց նոր ծրագիր են փորձում մշակել՝ «խրուշչովկա» կոչվող ժամկետանց շենքերը փոխարինել նորակառույցներով։ Բնակիչները կտեղափոխվեն վարձով բնակարաններ, մի քանի տարի կսպասեն, ծրագրի ավարտից հետո կվերադառնան ավելի լավ բնակարաններ։ Պետությունը ոչ լումա չի ծախսելու, միայն կազմակերպման խնդիրն է լուծելու, ներդրում անողները բոլոր ծախսերը կհոգան, որովհետև դա շահութաբեր ծրագիր է։ Միաժամանակ քաղաքաշինական խնդիր է լուծվում։
-Ինչպե՞ս պետք է կարգավորել իրացման հարցը, որ գործարքը շահավետ լինի երկուստեք՝ և՛ ներդրողի համար, և՛ բնակարանն ազատող բնակչի։ Եվ ո՞րն է պետության գործառույթն այս դեպքում։
-Բանկերի, պետության, ներդրում անողի միջոցներով իրականացվող ֆինանսական բազմաթիվ գործիքներ կարելի է մտածել։ Պետությունը՝ որպես միջնորդ, կարգավորում է գործընթացը, գործիքներ է մշակում, երաշխիք է տալիս, որ իր տնից դուրս գալով՝ այդ մարդը վաղը մյուս օրը չի զրկվի տնից։ Օրինակ, մենք մի անգամ Ստեփանակերտում շատ հետաքրքիր բան մտածեցինք (այնտեղ շատ հեշտ է կառավարության հետ աշխատելը)։ Ինչ տեղի ունեցավ. կառավարությունը ստեղծեց հիմնադրամ, ներդրում անողը հիմնադրամի հետ պայմանավորվում էր, հիմնադրամը երաշխիք էր տալիս գնորդին ու բանկին, բանկը ֆինանսավորում էր շինարարին, շինարարը կառուցում էր։ Օղակը փակվեց։ Այդ կարգի գործիքներ կարելի է հեշտությամբ մտածել, եթե ճիշտ մարդիկ ճիշտ տեղում լինեն և քաղաքաշինությամբ զբաղվեն։
-Շարունակ խոսվում է Աջափնյակում մետրոյի նոր կայարանի գործարկման մասին, բայց խոսքն այդպես էլ գործ չի դառնում։ Մետրոյի նոր կայարանի գործարկումն ի՞նչ խնդիրներ է լուծելու։ Առաջնայի՞ն է արդյոք այդ և այլ կայարանների կառուցումը։
-Ես մի բան կարող եմ ասել այդ տեսանկյունից. ՀԱԹ-ում քանի՞ մարդ է ապրում, ենթադրաբար՝ 100-150 հազար։ Նրանց տեղաշարժը դեպի քաղաքի կենտրոն կամ վարչական այլ շրջաններ իրականացվում է անհարմարավետ, ծանրաբեռնված երթուղայիններով։ Մեկ մետրոյի կայարանը զգալիորեն կթեթևացներ մարդկանց տեղաշարժը։ Հիմա պատկերացրեք, թե քաղաքաշինության տեսանկյունից ինչ էր պետք անել, որ մետրոյի կայարան կառուցեին։
-Բայց խոսքը մեծ գումարների մասին է, Աջափնյակում գործի կեսն արված է՝ թունելը փորված, մուտքը նախանշած, էլի չեն կարողանում նախագիծն ավարտին հասցնել։
-Բայց ինչու՞ գետնի տակով, թող վերգետնյա կայարան կառուցեն։ Ի՞նչ է եղել, ամբողջ աշխարհում ընդունված է, և տեսեք, թե քանի մարդու կարելի է սպասարկել այդպես։
-Չեմ մտածել այդ տեսանկյունից։
-Ըստ երևույթին քաղաքաշինության կոմիտեի անդամներն էլ չեն մտածել։
-Դուք ոլորտի մանագետ եք, ինչու՞ առաջարկներ չեք անում համապատասխան մարդկանց։
-Ես գործարար եմ, իմ գործով եմ զբաղվում։
-Բայց Դուք մտահոգ եք, տեսնում եք խնդիրներն ու դրանց լուծման հնարավոր տարբերակները։
-Համապատասխան մարդկանց համապատասխան նամակներ գրել եմ, պատասխան չեմ ստացել։
-Ձեր ասածներից դատելով՝ քաղաքաշինական առաջընթացը կապված չէ միայն մեծ ֆինանսների հետ։
-Բացարձակ, դա կապված է նրա հետ, որ համապատասխան մարդիկ չեն մտածում քաղաքաշինության մասին, չեն պատկերացնում իրենց գործառույթը, պարտականությունները, խրվել են ինչ-որ բյուրոկրատական գործերի մեջ ու չեն կարողանում դուրս գալ։
Քաղաքի համար ենթակառուցվածքը նույն նշանակությունն ունի, ինչ արյունատար համակարգը՝ մարմնի համար։ Ենթակառուցվածք կա, քաղաքը զարգանում է, չկա, չի զարգանում։ Արյունը լավ չմղվեց մարմնի տարբեր մասեր, ձեռքը կարող է չորանալ։ Հարց եմ ուզում տալ՝ ի՞նչ ենք արել 30 տարի, որ մեր ենթակառուցվածքները զարգանան։ Խորհրդային Միությունից մնացած մետրոյին չենք կարողացել մի կանգառ ավելացնել... Թե՞ մի կանգառ ավելացրել ենք, չգիտեմ... (Երևանի Կարեն Դեմիրճյանի անվան մետրոպոլիտենի 10 կայարաններից վերջինը` «Չարբախը», բացվել է 1996-ին-Ա. Ս.)։ Ազգի փորձություն այդ երթուղային տաքսիները երեսուն տարի է չենք կարողանում փոխել։ Ի՞նչ ենք արել քաղաքաշինության տեսանկյունից, բարձրահարկ շենքերը «ռաժոկով» մտցրել ենք կենտրոն, խախտել բոլոր սեյսմիկ նորմերը։ Դուք պատկերացնու՞մ եք՝ երկրաշարժի ժամանակ տնից դուրս էլ գաս, փախչելու տեղ չես ունենա, քանդվող շենքերը կարող են վրադ լցվել։ Դա՞ է մեր քաղաքաշինական մոտեցումը՝ գործ ենք արել՝ փող աշխատել։ Գործ չի արվում, ինչ-որ տեղային լուծումներ են տրվում։ Օրինակ, գոյություն ուներ Թամանյանական Երևան, այդ գեղեցիկ, գրագետ մտածված, ես կասեի՝ իդեալական նախագիծը ինչու՞ քանդեցին։ Թող շարունակեին, ընդլայնեին Երևանի կենտրոնը։ Տեղ չունեի՞ն։
-Հին լուսանկարներ կան, որ պարզ երևում է՝ ինչքան գեղեցիկ է եղել Երևանը վերևից նայելիս։ Այսքան վերաձևումներից հետո հնարավո՞ր է փրկել քաղաքի տեսքը։
-Իհարկե կարելի է, եթե տանիքները փոխեն-բարեկարգեն, բակերը կանաչապատեն, մայթեր սարքեն։ Ճարտարապետական գրագետ լուծումներ են պետք։ Ամերիկյան համալասարանի դիմացի մայթին կան երկու գեղեցիկ, իրար նման շենքեր, որ գալիս-փակվում են ու մեջտեղում մնում է միայն մուտքը դեպի բակ։ Շատ գեղեցիկ բակ է։ Ճարտարապետական հոյակապ լուծում է տրված։ Մութ տարիներին չգիտեմ՝ ով, թույլատրել է, որ խանութ դնեն՝ փակելով բակի մուտքը։ Այսինքն՝ այդ մի խանութով փչացրել են ճարտարապետական գեղեցիկ լուծումը։ ՈՒ հազարավոր նման օրինակներ կան։ Այդ հարցերը պետք է սկսել լուծել։ Լրջագույն խնդիր եմ ուզում նշել. մենք սպանեցինք գիտությունը ՀՀ-ում, այն գիտությունը, որ մեզ անհրաժեշտ է։ Ես խոսեմ շինարարության տեսանկյունից։ Մեզ անհրաժեշտ է սեյսմիկ ոլորտի գիտություն, հակասեյսմիկ կառուցվածքների գիտություն, մենք պետք է ուսումնասիրենք մեր սեյսմիկ գոտիները, ճեղքվածքները, մենք պետք է ունենանք գիտնականներ, որ ամեն օր զբաղվում են դրանով։ Քանի՞ սեյսմիկ մասնագետ կա Հայաստանում, ու եթե կա, ինչքա՞ն գումար են աշխատում։ Այնքան, որքան մնացած գիտնականները։ Այսինքն՝ խթան չկա։
-Կարո՞ղ եք որոշակիացնել՝ գլխավորապես ի՞նչ խնդիրների են բախվում գործարարները, և ի՞նչ է ենթադրում ճիշտ կառավարում ասվածը։ Խոսքը քաղաքաշինական գործընթացների մասին է։
-Քաղաքապետարանը կամ թաղապետարանը վերցնում է հողատարածք, ծրագրավորում գոտին, ասենք, առանձնատների գոտի, ճարտարապետական-հատակագծային առաջադրանք է տալիս և նախատեսում ենթակառուցվածք՝ ճանապարհներ, դպրոց, մանկապարտեզ, այն ամենը, ինչ պետք է մարդուն տվյալ տարածքում բնակվելու համար։ Որից հետո այդ գոտին՝ որպես ներդրումային փաթեթ, առաջարկում է ներդրողներին։ Քաղաքաշինական տեսանկյունից այդպես պետք է կարգավորվեն գործընթացները, բայց այսօր ի՞նչ է ստացվում։ Դու հողատարածք ես գնում, չգիտես այդ հողի հետ կապված ինչ խնդիրներ կան, գնում ես քաղաքապետարան, քեզ կա՛մ պատասխան տալիս են, կա՛մ չեն տալիս, եթե ներքին կարգով սկսում ես հետաքրքրվել ու հասկանալ՝ ինչ խնդիրներ կան, դա էլ շատ հաճախ սուտ է դուրս գալիս։ Դու գնում ես հողն ու բախվում ինչ-որ խնդիրների։ Պարզվում է՝ չես կարող հատակագծային առաջադրանք ստանալ, շինթույլտվություն ստանալ և այլն։ Գործարար մարդիկ հաճախ են նման իրավիճակում հայտնվում, հողատարածքը գնում են ու չգիտեն՝ ինչ անել դրա հետ։ Հետո ասում են՝ ներդրումները քիչ են։ Գործարարը սիրում է հանգստություն, որոշակիություն, պարզություն, ապահովություն, այսինքն, ես եկա, գնեցի հողատարածքը, կառուցեցի շենքն ու վաճառեցի։ Այսինքն, մենք ունենք թիվ մեկ խնդիր՝ ճիշտ կառավարում, իսկ ճիշտ կառավարումը ենթադրում է ունեցած ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործում։
Զրույցը՝ Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ
Հեղինակի նյութեր
- Պատմության վկաները
- Վերացող ծաղիկներ
- Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
- «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
- «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
- «Դրսից մեզ վրա կարող են ազդել միայն ներսի գործիքներով»
- «Երեսուն տարի ձգվեց մեր անկախության պատմությունը, մենք շահեցի՞նք»
- Մշակույթը հեռվից հեռու պահպանելու հույսով
- Անիմացիան, աշխարհն ու մենք
- «Մեր տարածքները փոքրացան, որովհետև այդպես էլ չհասկացանք, որ պետք է խմենք մեր բաժակով»
- Արվեստի ուժը
- Նոր մատենաշարը ներկայացնում է արևմտահայ և սփյուռքյան գրողների
- Բեմը կենդանություն է ստանում առայժմ միայն մանուկների համար
- «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
- Համաշխարհային դասականների ստեղծագործությունները՝ դուդուկով
- «Բնակչությունը պատրաստ չէ, բայց տարվում են աշխատանքներ»
- Ամանորի գիշերը դիմավորելու են եկեղեցում
- «Ջազի մեջ զգացվում է ապրածդ ժամանակաշրջանը»
- «Եթե չլիներ Փելեշյանը, կարծում եմ, դեռևս գտած չէի լինի կինոյում իմ ուղին»
- «Հուշարձաններն այդ տարածքների պատկանելության անձնագրերն են»
Մեկնաբանություններ