ԲԱԲԱՆ
Գուրգեն ԵՂԻԱԶԱՐՅԱՆ
Պատերազմից ընդամենը մի տասը տարի էր անցել, և Երևանում ամեն քայլափոխի կարելի էր հանդիպել հենակավոր, պատերազմում ոտքը կամ ոտքերը կորցրած մարդկանց: Ծնկից վերև ոտքերը կորցրածներն իրենց համար չորս առանցքակալների վրա հենված ձեռնասայլակի նման փայտից քառակուսի մի բան էին պատրաստում, որի վրա նստած՝ երկու ձեռքերով հրելով գետնին, առաջ էին շարժվում: Առանցքակալների շփումն ասֆալտի հետ յուրօրինակ, չարագուշակ խժժոցով էր լցնում փողոցը, մարդկանց հիշեցնելով պատերազմի արհավիրքների մասին: Ովքե՞ր էին այդ հաշմանդամները և ի՞նչ պարագաներում էին կորցրել իրենց առողջությունը՝ շրջապատին չէր հետաքրքրում:
Մենք այդ ամենից հեռու կանգնած, վշտից ու ցավից անտեղյակ երեխաներ էինք: Դասերն ավարտվելուն պես պիոներական փողկապները գրպաններս էինք դնում և մինչ տուն կհասնեինք, մեր բակում, դպրոցական պայուսակներս դարպասի վերածելով, ֆուտբոլ էինք խաղում:
Մեր բակում՝ Իսաբեկյան Արամենց շենքի մուտքի մի փոքրիկ հատվածում, երկու տարեց ամուսիններ էին բնակություն հաստատել: Նրանց բնակելի մակերեսը բակի կողմից շենքի մուտքի ձախ հատվածն էր և դեպի նկուղ իջնող աստիճանավանդակը: Գիտեինք միայն, որ այդ լռակյաց, թավ, սպիտակին տվող բեղավոր մարդու անունը Բաբա է: Նա շենքի մուտքի մոտ մշտապես անշարժ նստում և իր ձեռքով փաթաթած ծխախոտի թանձր ծուխը ագահաբար ներս քաշելով, դառնացած մի կետի էր նայում: Հագինը հաստ քաթանից զինվորական կիտել էր։ Հեծյալի գալիֆե շալվարն ավարտվում էր մշտապես փայլեցված, ճտքավոր կոշիկների մեջ: Գիտեինք նաև, որ նա մեր բակի կողքի այգու գիշերային պահակն է և ուրիշ ոչինչ: Այդ այգու դիմաց հետագայում կոնսերվատորիայի շենքը կառուցվեց:
Մի օր, ֆուտբոլի խաղի ժամանակ, մեր գնդակը թռավ մուտքից ներս, և մենք այնտեղից ջարդվող ապակու ձայներ լսեցինք: Բաբայի կինը դանակը ձեռքին դուրս եկավ մուտքից և մեր ունեցած միակ գնդակը երկու կես անելով դեպի մեզ նետեց: Նկուղի աստիճաններով գլորվելիս գնդակը նրանց համար շատ թանկ մի ապակի էր ջարդել:
Մենք Բաբայի տեսքից անգամ սարսափում էինք, և ոչինչ չպահանջելով, հաշտվեցինք այդ կորստի հետ: Դասերից հետո ֆուտբոլը դադարեց մեզ համար մարզաձև լինելուց, քանի որ գնդակ չունեինք: Այն ժամանակ տարին մեկ-երկու անգամ էին խանութներում գնդակ վաճառում:
Մեկ շաբաթ անց մենք նորից հավաքվել էինք բակում, երբ Բաբան մոտեցավ և կես կարմիր, կես կապույտ, մի գնդակ մեկնեց մեզ։
-Խաղցե՛ք, լաո,- ասաց նա և ճտքավոր կոշիկները փայլեցնելով, զինվորականի զգաստ քայլվածքով հեռացավ:
Այդ օրվանից Բաբան մեր լուռ և մունջ բարեկամը դարձավ, մենք այլևս նրա լռությունից չէինք խորշում, այլ հարգալից ժպտում էինք:
Հետո, ինչպես անսպասելի մեր բակ էր եկել Բաբան, այնպես էլ անսպասելի հեռացավ:
Տարիներ անց, մի պատահական խոսակցության ժամանակ պարզեցի, որ Բաբայի իրական անունը Հարություն է եղել, որը կռվել է թուրքի դեմ և պատսպարվել Սասնա անառիկ լեռներում: Կորցնելով երեխաներին, հարազատներին` լեգենդար Մախլուտոյի հետ Սովետական Հայաստան էր եկել: Ցավոք, այլևս ինձ ոչինչ հայտնի չեղավ Հարությունի մասին:
Հերոսամարտի այդ արծիվներից շատերն այդպես էլ անհայտ մնացին: Նրանք իրենց սարերից հետո հայտնվել էին մի միջավայրում, որը խորթ ու անբնական էր նրանց, ինչը և այդ առյուծներին ինքնամփոփ ու լռակյաց էր դարձնում:
Դաժան և անգութ է պատմությունը: Իրական խիզախ և առնական հերոսները լռակյաց անհետանում են պատմության խորխորատներում, իսկ վախկոտներն ու ստորաքարշները նման այրերի յուրահատուկ լռությունից օգտվելով` իրենց չկայացած կենսագրությունն են վերաձևում:
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
-
Ասում են
Ադրբեջանը վերսկսել է պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ գնդակոծելով խաղաղ բնակիչներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքները
-
Ասում են… Մենք առաջարկել ենք համաձայնության գալ Ադրբեջանի հետ այնպես, որ Քելբաջարն ու Լաչինը, նաև ամբողջ Ղարաբաղը, փաստացի մնան Հայաստանի իրավասության ներքո
-
Ասում են Ռուսաստանը գնահատում է Հայաստանի հետ կառուցողական հարաբերությունները, սակայն հնարավոր չէ համաձայնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թեզերի հետ՝ ռուս խաղաղապահների առաքելության ձախողման մասին:
Տարածաշրջանային
