Թույլ տվեք խոսքս հղել այս նամակով, և եթե կարդաք այս տողերը ես կդառնամ ձեր ներկայի և իմ ապագայի մի մասնիկը…

ՆԱՄԱԿ ԱՆՑՅԱԼԻՑ

Խրիմյան Հայրիկ

Այդտեղ ապագայում, հուսամ արդեն անկախ պետություն ունեք ու իրագործել եք մեր դարավոր երազանքը: Եթե այո, ուրեմն դուք այսօր ապրում եք ինչ-որ մեկի իրագործված երազանքում: Միլիոնների երազանքում: Հուսամ հասկանում եք ձեզ բաժին հասած բախտի զորությունը: Կցանկանայի իմանալ ինչպիսին է այդ երազանքն իրականում: Սակայն քանզի չեմ կարող աչքովս տեսնել, թույլ տվեք խոսքս հղել այս նամակով, ու եթե կարդաք այս տողերը ես կլինեմ ձեր ներկայի ու իմ ապագայի մի մասնիկը:
Երբ գնացի Բեռլինի կոնգրես մեր ազգի իրավունքները բարձրաձայնելու համայն աշխարհով, միայն այդ ժամանակ հասկացա, որ նախ և առաջ անհրաժեշտ է ունենալ իրավունք ունենալու իրավունք: Այդ իրավունքը նվաճում են զենքով: Հավանաբար լսել եք երկաթե շերեփի մասին:
Եվրոպական քաղաքակիրթ ազգերը, որոնք մեզ թվում էին օրինապաշտ ու արդար, խղճահարությունից բացի ոչ մի բան մեզ չտվեցին: ՌԴ-ն, որ թվում էր մեր ժողովրդի մեծ
բարեկամն է, իր շահերից բացի ոչ մի բան չէր տեսնում և չէր լսում: Հայ ժողովուրդը կարծես ձմռան սառնամանիքի պայմաններում դրսում հայտնված անոթի երեխա լիներ, որի առաջ բոլորը փակեցին իրենց տան դռները:
Հայ ազգը անտեր էր: Սակայն ամենից կարևորը, որ ես հասկացա՝ այն էր, որ մենք տերեր չպիտի փնտրենք դրսում: Այդտեղ ապագայում, համոզված եմ դուք չեք փնտրում օտար տերերի ու ձեր հույսը չեք կապում ոչ եվրոպացիների, ոչ ռուսների ու ոչ էլ մեկ ուրիշ պետության հետ:
Եթե ունեք անկախ պետություն, ուրեմն ձեր միակ տերը պիտի լինի ձեր իսկ կառավարությունը: Հուսամ, որ կառավարությունը ձեզ անտեր չի թողնում, իսկ եթե անտեր է թողնում ի՞նչ իմաստ ունի ձեր անկախությունը: Ազգի ամենամեծ դժբшխտությունն այն է, որ իր միջից դուրս եկած ղեկավարները իր հետ վարվում են նույն ձև, ինչպես օտարները: Մենք դարեր անընդմեջ ապրեցինք օտարի լծի տակ:
Մեզ հետ վարվեցին դшժшնորեն ու անարդար, մենք փնտրեցինք արդարություն ու չգտանք: Եթե ունեք անկախ պետություն, հույս ունեմ այդտեղ արդարություն կա:
Թուրքը հայի հետ շատ անարդար վարվեց: Հայը հայի հետ մի՞թե կարող է նույն ձև վարվել:
Այստեղ անցյալում, մեր ազգի ամենամեծ ողբերգություններից մեկն իր տգիտությունն է:
Անկիրթ ժողովուրդը ինչպե՞ս կարող է իր տեղը գտնել այս խորամանկ աշխարհի մեջ: Թուրքիո իշխանությունները դա թույլ չեն տալիս, որովհետև մեր ժողովրդի կրթության մեջ իրենց վտանգն են տեսնում: Որքան մեծ է ազգի կրթությունը, այնքան զուսպ կլինի իշխանությունը:
Ես իմ ամբողջ կյանքը նվիրեցի հայկական գավառներում լուսավորություն տարածելուն, սակայն միայնակ շատ բան չկարողացա անել: Եթե դուք պետություն ունեք կրթե՛ք մեր ժողովրդին, լուսավորություն տարածե՛ք գավառներում:
Անկիրթ ժողովուրդը անկիրթ տերերի կընտրի, որոնք կհարստահարեն իրեն, ու մի օր ստիպված անկիրթ ժողովուրդն օտար տերերի կընտրի:
Այն ժամանակ, երբ հասարակ ժողովուրդը գավառներում կտքնի կացության ծանր բեռի ներքո, մեծահարուստ հայերը Պոլսում կապրեն ցոփ խրախճանքի մեջ: Նրանք անտարբեր են ժողովրդի դրությանը կարծես օտար լինեն:
Թուրքիո իշխանություննները նրանց հետ անգամ կդաշնակցեն, որ ազգին հնազանդ պահեն: Հուսամ ձեր պետության մեջ մեծահարուստներն այդպես անբարտավան չեն ու չեն դաշնակցի վատ իշխանության հետ ընդդեմ ժողովրդի:
Երբ 1876 թվականի օսմանյան սահմանադրությունն ընդունվեց, մեր մեջ փրկության հույս արթնացավ: Կարծեցինք, որ 500 տարեկան Թուրքիո պառաված ու ամուլ մայրը երկնելով հին աշխարհի համար նոր մանուկ սահմանադրություն կծներ: Սակայն մեր հույսերը չարդարացան, ու ժամանակը ցույց տվեց, որ դրանք թղթին գրված գեղեցիկ տառեր էին, իսկ ժողովուրդը շարունակեց տառապել:
Այդտեղ ապագայում, գուցե դուք էլ գեղեցիկ սահմանադրություն ու օրենքներ ունեք:
Ես կփափագեմ, որ ձեր օրենքները թղթի վրա չեն մնում, ինչպես օսմանյան սահմանադրությունը: Եվ վերջում կցանկանամ պատգամել ունեցե՛ք այնպիսի դեսպաններ, որոնք պատշաճորեն կբարձրաձայնեն ժողովրդի պահանջները համայն աշխարհին, ու հոգևորականն իր հոտը թողած չի զբաղվի դիվանագիտությունով:
ՈՒնեցե՛ք ղեկավարներ, որոնք կսիրեն ազգին, զի հայ ժողովուրդը շատ է տառապել օտար ղեկավարների ատելությունից: Եվ եթե այդտեղ` ապագայում, անկախ պետություն ունեք, ամեն ինչ արե՛ք, որ այլևս երբեք, երբեք չկորցնեք ձեր անկախությունը:
ՈՒ երբեք մի՛ փնտրեք օտար տերերի:

Գայանե ՊՈՂՈՍՅԱՆԻ ՖԲ էջից

Մեկնաբանություններ