Սեպտեմբերի մեջ, 1901 թվին, այցելեցի Սուրբ Էջմիածին: Նույն թվի, մայիսին, երբ Վենետիկ էի, մեզ ամենիս սիրելի հայր Ղևոնդ Ալիշանը իմ վրա քաղցր պարտ դրեց «Հայոց Հայրիկին կարոտագինս ողջունելու իմ կողմանե»:

Երբ արտասանում եմ այս հրաշալի բառը, աչքերիս աոջև իր ողջ հմայքով ու գեղեցկությամբ հառնում է Հակոբ Հովնաթանյանի «Շուշանիկ Նադիրյանի դիմանկարը»: Այս հայուհու դիմանկարը հիրավի համարվում է հայկական դիմանկարչության գլուխգործոցը:

Չեմ ուզում հավատալ, որ այս ՝ բարեհոգի կերպարը Հայաստանի Հանրապետության վաստակավոր արտիստ ԼՈՒՍԻՆԵ ԿԻՐԱԿՈՍՅԱՆՆ այլևս մեզ հետ չէ: Նրա անունը լսելիս ամենից առաջ պատկերացնում էինք բարություն ու ժպիտ:

…Լուսինե Զաքարյան տուն-թանգարանի դիմագրքի էջում նախապես տրված հայտարարության համաձայն տեղի ունեցավ միջոցառում՝ նվիրված երաժշտաբուժությանը. որպես բանախոս հրավիրված էր Մաշտոցի անվան Մատենադարանի Արվեստի պատմության և գրչության կենտրոնների ուսումնասիրման բաժնի գիտաշխատող, Կոմպոզիտորների և երաժշտագետների միության անդամ ԱՐՓԻ ՎԱՐԴՈՒՄՅԱՆԸ:

Այդպիսին էր արձակագիր ՎՐԵԺ ԻՍՐԱՅԵԼՅԱՆԸ ինձ համար, որպես Երկնայինից տրված ընկեր էր և օրհնված արձակագիր: Այսօր Վրեժ Իսրայելյանի, գրչեղբորս ծննդյան օրն է:

Կար ժամանակ, երբ մարդիկ մեծանում էին և դառնում ժայռ, և բնությունը հոժարակամ ընդունում էր այն- ներդաշնակ էին ապրում Աստված ու պան, առանց դույզն -ինչ միմյանց այպանելու, որպես հնի և նորի արանքում ապրող չպեղված քարափ:

Հին Հայաստանում մաթեմատիկական գիտելիքների զարգացման մասին են վկայում հազարամյակներ առաջ կառուցված ամրոցներն ու պալատները, տաճարներն ու եկեղեցիները, ճանապարհները, կամուրջներն ու ոռոգման համակարգերը:

Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարանի սրահներից մեկում պահվում է աշխարհում ամենախոշոր հայերեն ձեռագիրը՝ Մշո Ճառընտիրը, որը ծնունդ է առել Երզնկայի Ավագ վանքում՝ 1200-1202 թթ.: Գրիչ Վարդան Կարնեցու և Ստեփանոս ծաղկողի աշխատասիրությամբ ստեղծված մագաղաթյա հսկան հայտնի է իր ճոխ, վառ ու ինքնատիպ լուսանցազարդերով, իսկ գլխազարդերը շքեղ գորգեր են հիշեցնում: Մշո Ճառընտիրի կենսագրությունը հար նման է մեր ժողովրդի ճակատագրին: Սրահի աշխատակցուհին այցելուներին ներկայացնում է, թե պատմության ընթացքում որքա՜ն փոթորիկներ են անցել նրա գլխով:

Հայագիտությունը ծանր կորուստ կրեց։ Կյանքից հեռացավ Մաշտոցյան Մատենադարանի գլխավոր ավանդապահ, Ձեռագրագիտության բաժնի վարիչ, պատմական գիտությունների դոկտոր, Գևորգյան հոգևոր ճեմարանի և Երևանի պետական համալսարանի դասախոս ԳԵՎՈՐԳ ՏԵՐ-ՎԱՐԴԱՆՅԱՆԸ։

Լուսանկարում պատկերված է Արցախի Վաղուհաս գյուղում գտնվող, «Եղցուկտոր» մատուռի գերեզմանատանը տեղադրված, իսկ հիմա գցված և անմխիթար վիճակում գտնվող ամենահին խաչքարը, որի վրա ստույգ թվագրված է 866 թ., իսկ վրան փորագրված է հետևյալը՝ «Թիւն ՅԺԵ (866) էր / ես` Սարգիս / կա(ն)գնեցի զխ/աչս, որք էրկր/պագէ/ք յաղաւթս / յիշեցէք»: