1.Stratfor-ի աշխարհաքաղաքական վերլուծությունը 2015-2025-ին

Սա Stratfor-ի հինգերորդ զեկույցն է տասնամյակի համար: 1996-ից սկսած հինգ տարին մեկ (1996, 2000, 2005, 2010, 2015) Stratfor-ը հրապարակում է ընթացիկ կանխատեսումներ: Ընդհանուր առմամբ՝ մենք հպարտանում ենք մեր ջանքերով: Մենք կանխատեսել ենք Եվրոպայի տնտեսական անկումները հաղթահարելու անկարողությունը, Չինաստանի տնտեսության թուլացումը, ԱՄՆ-ի և ջիհադիստների պայքարի ընթացքը: Մենք նաև մի քանի սխալներ ենք արել: Մենք չէինք սպասում սեպտեմբերի 11-ի իրադարձությունները և չկարողացանք կանխատեսել ԱՄՆ-ի պատասխանները: Բայց 2005-ին կարողացանք կռահել այն դժվարությունները, որոնց բախվեց ԱՄՆ-ը և իսլամական աշխարհում իր ռազմական գործողությունների շարունակումից ԱՄՆ-ի հրաժարումը: Մենք չափազանց շուտ էինք կանխատեսել Չինաստանի թուլացումը, բայց դեռ այն ժամանակ տեսնում էինք, մինչդեռ ուրիշները ասում էին, որ Չինաստանի տնտեսությունը կգերազանցի ԱՄՆ-ին: Մենք հետևողականորեն արձանագրել ենք ԱՄՆ-ի ոչ անցողիկ հզորությունը: Մեր կանխատեսումները հիմնված են ոչ շովինիզմի, ոչ էլ ուռա-հայրենասիրության վրա, այլ՝ մոդելի, որը ԱՄՆ-ին թույլ է տալիս մնալ բացառիկ պետություն: Մենք ոչ ամեն ինչ ենք կանխատեսում, մեր ուշադրությունը կենտրոնացնում ենք կարևոր միտումների ու տրենդների վրա, որ ձևավորվում են աշխարհում: Ներկայացնում ենք մեր կանխատեսման որոշ մանրամասներ տասնամյակի համար՝ սկսած 2010-ից:

Մենք կարծում ենք, որ ԱՄՆ-ի պատերազմը ջիհադիստների հետ կթուլանա, դա չի նշանակում, որ իսլամիստական շարժումը կոչնչացվի: Ահաբեկչական փորձերը կշարունակվեն, որոշ դեպքերում կհաջողվեն: Բայց երկու մեծ պատերազմները տարածաշրջանում 2020-ին, եթե ամբողջությամբ չեն դադարի, էականորեն կթուլանան: Մենք կտեսնենք, որ իրավիճակը Իրանում վերահսկելի է դառնում: Առայժմ պարզ չէ ինչպես՝ ռազմական գործողություններով, Իրանի մեկուսացմամբ կամ քաղաքական պայմանավորվածությամբ գործող կամ ապագա վարչակարգի հետ, ապագա աշխարհաքաղաքականության առումով դա մեծ նշանակություն չունի: Իրանին հնարավոր կլինի կանգնեցնել, որովհետև ուժերը չեն հերիքի խոշոր խաղացող ստանալ տարածաշրջանում իր մերձավոր աշխարհագրական շրջապատից դուրս:
Եվրոպայում համակարգերի և ժողովրդագրական պայմանների բազմազանության պատճառով Եվրամիության ինստիտուտները ուժեղ սթրեսի կենթարկվեն, բայց կվերապրեն: Մենք կասկածում ենք, որ նրանք արդյունավետ կաշխատեն: Քաղաքական գլխավոր միտումը հեռու կլինի բազմակողմանի որոշումներից՝ շարժվելով նացիոնալիզմի ուղղությամբ, որ շարժման մեջ են դնում տարբեր ուղղություններ ունեցող տնտեսական, սոցիալական ու մշակութային ուժերը: Եվրամիությունը ստեղծած էլիտան իր վրա կզգա բնակչության աճող ճնշումը: Եվրոպային բնութագրական կլինեն հակասությունները տնտեսական շահերի ու մշակութային կայունության միջև: Այդ պատճառով ներեվրոպական հարաբերությունները անկանխատեսելի ու անկայուն կմնան:
Ռուսաստանն ամբողջ տասնամյակում կփորձի ամրապնդվել ու ապահովել սեփական անվտանգությունը, բայց հետո ժողովրդագրական անկումը իսկական հարված կհասցնի: Ռուսաստանը կփորձի հումքի արտահանումից անցնել մշակված հումքի արտահանման՝ առաջ շարժվելով գնի բարձրացման շղթայով իր տնտեսության ամրապնդման համար, քանի դեռ դա թույլ է տալիս ժողովրդագրությունը: Ռուսաստանը կփորձի միավորել նախկին խորհրդային հանրապետությունները ինչ-որ ընդհանրության մեջ՝ հետաձգելու համար իր ժողովրդագրական խնդիրները, ընդլայնելու շուկան և վերականգնելու որոշ տարածքային բուֆերներ: Ռուսաստանը տեսնում է, որ հարվածի տակ է և շտապում է: Այդ պատճառով հեռանկարում կփորձի ավելի ագրեսիվ ու վտանգավոր թվալ, քան կա իրականում: 2010-ական թթ. Ռուսաստանի գործողությունները էական տագնապ կհարուցեն հարևանների համար՝ ազգային անվտանգության և արագ փոփոխվող տնտեսական քաղաքականության պատճառով: Դա ամենից շատ կմտահոգի Կենտրոնական Եվրոպայում Ռուսաստանի նախկին սատելիտ երկրներին: Ռուսաստանի ուշադրության կենտրոնում կմնա Միջինեվրոպական հարթությունը, որ վաղուց եղել է ներխուժման երթուղի: Այդ տարածաշրջանին ուշադրությունը կմեծանա, քանի որ Եվրոպան քաղաքական առումով առավել անկանխատեսելի է դառնում: Ռուսաստանը Կենտրոնական Եվրոպայի վրա անհաղթահարելի ռազմական ճնշում չի գործադրի, բայց կենտրոնական եվրոպացիների հոգեբանությունը շատ զգայուն է այդ մարտահրավերների նկատմամբ: Մենք կարծում ենք, որ այդ մշտական ու աճող ճնշումը կխթանի Կենտրոնական Եվրոպայի տնտեսական, սոցիալական ու ռազմական զարգացումը: Չինական տնտեսության մեջ, ինչպես Ճապոնիայի և Արևելյան Ասիայի մյուս երկրների, էականորեն կնվազեն աճի տեմպերը՝ համապատասխանեցնելու համար կապիտալի շահույթի նրանց նորմերը և հավասարակշռելու ՉԺՀ-ի ֆինանսական համակարգը: Այդ կերպ Չինաստանը կբախվի սոցիալական ու քաղաքական լարվածության:
ԱՄՆ-ում 2010-ականին կշարունակվի մեկ դար առաջ սկսված երկարաժամկետ տնտեսական ու քաղաքական հզորության աճը: ԱՄՆ-ը կմնա շատ ուժեղ (բայց ոչ ամենազոր) համաշխարհային ռազմական գերտերություն, որ ամեն տարի արտադրում է համաշխարհային հարստությունների 25 %-ը:

Անահիտս ԱԴԱՄՅԱՆ

Հ.Գ. Առայժմ այսքանը՝ հաջորդիվ երկիր առ երկիր՝ ժամանակի մեջ: Ինչպես էլ մենք վերաբերենք Stratfor-ի վերլուծություններին, համարենք, որ Stratfor-ը ԿՀՎ-ի մասնաճյուղն է, աշխատում է պետդեպարտամենտի վերահսկողությամբ կամ՝ անկախ է ու անաչառ, նրա վերլուծությունները և կանխատեսումները ոչ միայն ուշադրության կենտրոնում են, այլև բացատրում են տեղի ունեցող իրադարձությունների պատճառներն ու հետևանքները, երբեմն նաև ելքեր են առաջարկում:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ