Ադրբեջանը փլուզում է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, հետո՞

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը նորից է քննադատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին.

«Ցավոք, հայկական կողմը ջանում է ժամանակը ձգել: Շատ ափսոս, որ Մինսկի խմբի համանախագահները, որ պետք է անմիջականորեն աշխատեն այդ հարցով, ձգտում են ոչ թե կարգավորման, այլ կոնֆլիկտի սառեցման,- ասել է Ալիևը:- Նրանց այսօրվա գործունեությունը բացարձակապես անիմաստ է: Նրանք ոչ միայն ճնշում չեն գործադրում Հայաստանի վրա, այլև պաշտպանում են բոլոր հնարավոր պրոբլեմներից: Տեսեք՝ ինչի հանգեցրեց նրանց սադրիչ գործունեությունը Եվրոպայի խորհրդի վերջին լսումներում: Ի՞նչ գնահատական կարելի է տալ Մինսկի խմբի համանախագահների գործունեությանը: Միայն բացասական: Ես նրանց երեսին եմ ասել ու ասում եմ: Այսօր բարձրաձայնում եմ, որ հասարակությունն իմանա: Նրանք ամենամեծ դերն ունեն, որ հարցը չի լուծվում: Ինչո՞ւ: Որովհետև կրկնակի ստանդարտներով են գործում: Ինչո՞ւ: Հարցնում ես՝ պատասխան չկա: Դա էլ է տակտիկա: Երբ հարցը հարմար չէ, չեն պատասխանում: Բայց մենք գիտենք պատասխանը՝ կրկնակի ստանդարտներ: Իհարկե, և դուք պետք է իմանաք, և ադրբեջանական ժողովուրդը: Ավելի ճիշտ՝ գիտի, բայց ես պիտի ասեմ: Կրոնական գործոնն իր դերն ունի: Մենք մուսուլմաններ ենք, այդ պատճառով մեզ վերաբերվում են կրկնակի ստանդարտներով: Հատկապես հիմա, երբ իսլամաֆոբիան Եվրոպայում հասել է գագաթնակետին»:
Ադրբեջանի նախագահը հիշեցրել է, որ Բաքուն հրաժարվել է ստորագրել ԵՄ-ի հետ ասոցացման համաձայնագիրը նաև այն պատճառով, որ «փաստաթղթում չկար արդար դիրքորոշում Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի հարցով»: Դա նշանակում է, որ եվրոպական ուղղությամբ ադրբեջանական դիվանագիտությունը լիակատար ձախողում է կրել: Բաքուն բացատրությունը գտնում է միայն «հայկական լոբբիի գործունեության» և «իսլամաֆոբիայի» մեջ: Բայց այս փաստարկները քննադատության չեն դիմանում, թեպետ Ալիևը ամեն ինչում փորձում է պատճենել Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանին, որ իր ամբողջ ներքին և մասնակի արտաքին քաղաքականությունը կառուցում է «դավադրությունների տեսության» վրա: Իհարկե, գաղտնիք չէ, որ հայկական լոբբին ԱՄՆ-ում ու Ֆրանսիայում, նաև Եվրոպայում ակտիվ պայքար է մղում Լեռնային Ղարաբաղում իր դիրքերի համար, բայց այնքան ուժեղ չէ, որ ուրվագծի միջազգային քաղաքականության գլխավոր ուղղություններն այդ հարցում: Ինչ վերաբերում է «իսլամաֆոբիային», ինչպե՞ս բացատրել Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանիի եվրոպական տուրնեն (պատժամիջոցները հանելուց 10 օր անց): Այց, որ ավարտվեց նշանակալից համաձայնագրերով՝ ընդհանուր գնահատականով 32 միլիարդ եվրոյի: Բաքվից քաղաքագետ Ռասիմ Աղաևը ժամանակին արձանագրում էր, որ Իրանը պատժամիջոցների գործունեության ժամանակ, հիմա էլ, օգտվում է ԱՄՆ-ում ու Եվրոպայում հայ լոբբիստների ծառայություններից: Անկարան ու Բաքուն չեն կարողանում ու հարցը «իսլամաֆոբիան» չէ: Ադրբեջանը համառորեն առաջ է մղում ՄԽ համանախագահների թվում Թուրքիայի ներգրավման գաղափարը՝ իբրև իսլամական աշխարհի ներկայացուցչի, իսկ եվրոպական երկրներից՝ Մեծ Բրիտանիայի ու Գերմանիայի: Բայց Մինսկի խմբի համանախագահների ինստիտուտը ձևավորվում է կոնսենսուսով, հետևաբար, Հայաստանի ղեկավարությունը, հայտնի պատճառներով, հազիվ թե համաձաjնի փոփոխութունների:
Օրերս այլ տարբերակ հայտնվեց՝ ՌԴ փոխարտգործնախարար Գրիգորի Կարասինը Իրանի ԱԳ փոխնախարար Իբրահիմ Ռահիմպուրի հետ, ի թիվս տարածաշրջանային և գլոբալ այլ խնդիրների, քննարկել է և Լեռնային Ղարաբաղի համակարտության կարգավորման հարցը: Ավելի վաղ Իրանի ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Հուսեյն Ջաբար Անսարին հաղորդել էր, որ Թեհրանը պատրաստ է միջնորդ լինել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կոնֆլիկտի հաղթահարման գործում: Մոսկվայում իրանական կողմը հաղորդել է, որ նախապատրաստվում է Ադրբեջանի նախագահի այցը Իրան, որի ընթացքում, հնարավոր է՝ այդ հարցը քննարկվի: Հասկանալի է, որ ձևական պատճառով Իրանը չի կարող դառնալ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկիր, բայց նրա ակտիվ ներգրավումը խնդրի կարգավորման մեջ, ի տարբերություն Թուրքիայի, պատմականորեն ավելի հիմնավորված ու արդարացված է և նոր իրավիճակ կստեղծի Անդրկովկասում, նաև ամբողջ Մերձավոր Արևելքում՝ մի քանի շերտերով:
Ենթադրենք, Իրանը ճանաչվի միջնորդ: Հաշվի առնելով լարվածությունը, որ Թուրքիան ստեղծել է Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում, Անկարային Անդրկովկասից դուրս են մղելու Մոսկվայի ու Թեհրանի համատեղ ուժերով, որ ընդհանուր սահման ունեն Ադրբեջանի հետ: Իր հերթին Բաքուն շանս է ստանում բանակցային գործընթացը տեղափոխել նոր ձևաչափ, հրաժարվելով, իր համար, թվում է, ատելի մադրիդյան սկզբունքներից, որ կարգավորման հիմքում են: Ղարաբաղյան գործերում Իրանի մասնակցությունը Հայաստանին չպետք է նյարդայնացնի, քանի որ Երևանն ու Թեհրանը տարբեր ժամանակներում կարողացել են ընդհանուր լեզու գտնել, ինչ չես ասի Իրանի ու Ադրբեջանի հարաբերությունների մասին: Բայց ի՞նչ կլինի հետո՝ իրադարձությունները կզարգանան ադրբեջանակա՞ն սցենարով, կամ, ինչպես կարծում են որոշ փորձագետներ, ամեն ինչ կորոշվի XIX դարի պե՞ս՝ պատմականորեն տարածաշրջանային երկու հեգեմոնների՝ Ռուսաստանի ու Իրանի միջև առևտրով: Եթե, օրինակ, Իրանը հաշվի առնելով իր տարածքում բնակվող էթնիկ ադրբեջանցիների շահերը, սկսի ղարաբաղյան ուղղությամբ խաղարկել այդ քարտը, որ չի կարելի բացառել, ինչ-որ փուլում հնարավոր է աշխարհաքաղաքական փոխանակության տարբերակ՝ Ստեփանակերտը Ադրբեջանի իրավազորությունից հատուկ գոտի դուրս բերելով: Այն ուժերը Բաքվում, որ գնդակոծում են ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, լուրջ պիտի մտածեն այս թեմայով՝ Իրանը Լեռնային Ղարաբաղի պատճառով չի հանդգնի հակադրվել միջազգային հարաբերությունների գլոբալ համակարգին, որտեղ վերջերս է վերականգնվել: Եվ եթե փորձի ԵԱՀՄ ՄԽ ձևաչափից դուրս, առանձին հուն գտնել, զարմանալի չի լինի, որ ի վերջո հանգի Մինսկի խմբի սցենարներից մեկին:
Իսկ մինչ այդ, ինչպես հայտարարում էր ՌԴ արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովը, ԵԱՀԿ-ում պահպանվում են ղարաբաղյան կարգավորման հինգ թե վեց փաստաթղթեր, մնացածը «փնտրտուք է, ուղեղային գրոհ»:
Ստանիսլավ ՏԱՐԱՍՈՎ, REGNUM

Հ.Գ. Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը իր զայրալից ու հուզական գնահատականը տվել է ԵԽԽՎ-ում բանաձևերի քվեարկությունից անմիջապես հետո: Անցել է համարյա մեկ շաբաթ, ինչո՞ւ հայտնի դեպքերին REGNUM-ն անդրադառնում է երեկ՝ այսքան ուշացումով: Հրապարակման մեխ դարձնելով Իրանի ներգրավումը բանակցային գործընթացում: Հանուն ամբողջականության՝ պետք է նշել, որ Վրաստանն էլ է առաջարկում իր միջնորդական ծառայությունները, բայց այդ թեման չի քննարկվում, իսկ Թեհրանի առաջարկը առավել հետաքրքրել է ռուսական կողմին, պատճառը «XIX դարի՝ պատմականորեն տարածաշրջանային երկու հեգեմոնների՝ Ռուսաստանի ու Իրանի միջև առևտրի» հեռանկա՞րն է, թեպետ հենց հեղինակն է փաստում, որ հանուն Ղարաբաղի Թեհրանը դեմ չի գնա միջազգային հանրությանը: Թե՞ կա այլ տարբերակ, որը հենց Լավրովի առաջարկն է, որից ինքն էլ հրաժարվում է: Բայց դիվանագիտության մեջ հաճախ է հրաժարումը հենց հաստատում նշանակում՝ մղելով քննարկումների, բարենպաստ պայմաններում՝ համաձայնության: Ի վերջո, Ղարաբաղի հարցում համընկնում են ոչ միայն Իրանի ու Ռուսաստանի, այլև Իրանի և Արևմուտքի շահերը՝ երկուսն էլ չեն ուզում շփման գծում տեսնել ռուս խաղաղապահների: ՈՒ՝ ի՞նչ:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ