«Ամենա» նախածանցը դառնում է Չինաստանի արդի բնութագրի անբաժանելի մասը

Մենք արդեն, մի տեսակ, սովորել ենք, որ «ամենա» նախածանցը դառնում է Չինաստանի արդի բնութագրի անբաժանելի մասը։ Առաջ այդ բնորոշումը կապվում էր բնական կամ պատմականորեն ձևավորված փաստերի հետ՝ սկսած բնակչության ամենամեծ թվից, Եվրասիայի ամենաերկար ու խոր Յանցզի գետից և վերջացրած նստած Բուդդայի՝ աշխարհի խոշորագույն արձանով։ Ապա գալիս էին բուն երկրում եղած ձեռակերտ երևույթները՝ աշխարհի ամենամեծ Չունցին քաղաքը, որը Հռոմից հին է, այստեղ 33 մլն մարդ է ապրում, Հանչժոուի կամուրջը աշխարհի ամենաերկար կամուրջն է, 36 կմ երկարությամբ, աշխարհի ամենաբարձր վերելակը՝ Լիֆտ Բայլոն, զբոսաշրջիկներին երկհարկանի խցերով հասցնում է 360 մետր բարձրության վրա գտնվող ՈՒլինյուան ժայռածերպ, որտեղ, ի դեպ, նկարահանվել է «Ավատար» նշանավոր ֆիլմը, Իու քաղաքում գտնվում է աշխարհի ամենամեծ «China Commodity City» մեծածախ շուկան, որն ունի գրեթե երեք կիլոմետր երկարություն, զբաղեցնում է 4,3 մլն քմ տարածք և բաղկացած է 62000 խանութից, աշխարհի ամենամեծ բանակը՝ ավելի քան 2,5 մլն զինծառայող ունեցող ՉԺՀ ժողովրդաազատագրական բանակը։ Սակայն վերջին ժամանակներս «ամենա» բառն աշխարհում ավելի ու ավելի հաճախ կիրառվում է չինական նախագծերի առնչությամբ և, առաջին հերթին, դրանով բնութագրվում են Չինաստանի ապրանքահոսքի ծրագրերը։ Այստեղ նկատի է առնվում թե՛ Մետաքսի մեծ ճանապարհը, թե՛ Մեծ ծովայինը, թե՛, իհարկե, երկաթուղիների կառուցման խոշորամասշտաբ ծրագրերը։ Մենք էլ ձեզ արդեն պատմել ենք բուն Չինաստանի ճեպընթաց երկաթուղիների մասին, սակայն դրանց եզակի վեհությունը խամրում է չինական վերջին նախագծի համեմատ։
Չինաստանն ուսումնասիրում է «Չինաստան-Ռուսաստան-Կանադա-ԱՄՆ» 13000 կմ երկարությամբ ճեպընթաց երկաթուղու շինարարության ծրագիրը։ Նախագծողների հղացմամբ, այն սկսվելու է Չինաստանի հյուսիս-արևելքից, անցնելու է Սիբիրով և ունենալու է Բերինգի նեղուցի տակով անցնող 200-կիլոմետրանոց ստորջրյա թունել։ Այդ խոշորամասշտաբ նախագիծը երկարությամբ նշանավոր անդրսիբիրյան մայր երկաթուղուն գերազանցում է ամբողջ երեք հազար կիլոմետրով։ ՈՒղևորությունը կտևի ընդամենը երկու օր, իսկ գնացքները կսլանան ժամում 350 կմ միջին արագությամբ։ Ճեպընթաց գնացքները կլինեն էլեկտրամագնիսական կախոցով։ Դրանք չեն ունենա շարժիչ՝ դասական հասկացությամբ. հիմնական շարժիչ ուժը մագնիսական դաշտն է։ Բուն գնացքներին բարձր պահանջներ են ներկայացվում. չէ՞ որ շարժակազմը պետք է անցնի մի քանի կլիմայական գոտի և ենթարկվի ջերմաստիճանի էական տատանումների։ Վագոնների հուսալի ջերմամեկուսացման համար կօգտագործվեն ժամանակակից տեխնոլոգիաներ, որոնք կիրառվում են օդատիեզերական ճյուղում։
Հանուն արդարության հարկ է նշել, որ չնայած այդ նախագծի մասնակից երկրների համար բացահայտ շահավետությանը, առայժմ կան նաև հոռետեսներ։ Մասնավորապես, կասկածներ են հարուցում Բերինգի նեղուցի տակով անցնելիք թունելի շինարարության աննախադեպ բարդությունները. չէ՞ որ եթե նախագիծն իրականացվի, ապա դրա երկարությունը չորս անգամ կգերազանցի Լա-Մանշի տակով անցնող թունելի երկարությունը։ Թեև այդ տեխնոլոգիան արդեն օգտագործվում է Ֆուցզյան-Թայվան ճեպընթաց երկաթուղում, այնպես որ տեխնոլոգիական առումով արդեն անհրաժեշտ փորձ կա։ Օպերատիվ լուծումներ պահանջող մյուս խնդիրը երկաթուղային օպերատորն է. գծերն անցնելու են տարբեր երկրներով, և եթե այդ երկրները համաձայնության չգան, ապա համագործակցելն անհնար կդառնա (ճիշտ է, հեռավոր Արևելքում «տարածքների առաջանցիկ զարգացման» շուրջ, ինչն ապահովում է օտարերկրյա աշխատուժի ներգրավումը՝ ի շրջանցում նախկին քվոտաների, ինչպես նաև աշխատանքային ռեսուրսների արտահանման Չինաստանի շահագրգռության՝ Ռուսաստանի կառավարության ընդգծած փաստի, և դեպի տարածաշրջան չինացի ներգաղթյալների կանխատեսվող բազմամիլիոն հոսքի շուրջ ՌԴ-ի և ՉԺՀ-ի միջև ձեռք բերված պայմանավորվածություններից հետո խնդիրների մի մասը կարող է վերանալ)։
Մինչդեռ Աֆրիկայում, Հնդկաստանում և Կենտրոնական Ասիայում արդեն միանգամայն հաջողությամբ ընթանում է չինական «երկաթուղիների առևտուրը»։ Ինչպես գրում է «Ժենմին ժիբաոն», Թաիլանդում, Արևելյան Եվրոպայում, Աֆրիկայում այցերի ընթացքում ՉԺՀ վարչապետ Լի Կեցյանն առաջարկում է չինական ճեպընթաց երկաթուղիներ կառուցել։ Այսպես, հաղորդում են, որ չինական ստանդարտներով ու տեխնոլոգիաներով կառուցված առաջին երկաթուղին կդառնա Եթովպիա-Ջիբութի 740-կիլոմետրանոց երկաթուղին։ Սպասվում է, որ գնացքների միջին արագությունը լինելու է 120 կմ/ժամ, իսկ նախագծի բյուջեն 4 մլրդ դոլար է։ Կատարյալ տեխնիկական իրականացումը, գործողությունների հարուստ փորձը, որակի երաշխիքը, տնտեսական արդյունավետությունը, միջազգային շուկայում չին երկաթուղայինների լավ համբավը հանգեցրել են այն բանին, որ Հնդկաստանն էլ է վերջերս Չինաստանի հետ երկարաժամկետ պայմանագիր կնքել ճյուղի լիակատար վերակառուցման վերաբերյալ։
Պետք է նկատել, որ «ճեպընթաց երկաթուղիներ վաճառողներն» ունեն «դրսում գործելու» արդեն լիովին պատրաստված հնգամյա ռազմավարություն։ Նրանում ընդգրկված են. 1. Եվրոպա-Ասիա ճեպընթաց երկաթուղին. Լոնդոնից Փարիզով, Բեռլինով, Վարշավայով, Կիևով, Մոսկվա, որտեղից ճանապարհը բաժանվում է երկու ճյուղի. մեկը տանում է Ղազախստան, մյուսը՝ Խաբարովսկ, ավարտվում է Մանջուրիայում։ 2. Կենտրոնասիականը. ելման կետը ՈՒրումչին է, անցնում է Ղազախստանով, ՈՒզբեկստանով, Թուրքմենստանով, Իրանով, Թուրքիայով, այլ երկրներով, ավարտվում է Գերմանիայում։ 3. Համաասիական ճեպուղի. սկսվում է Կունմինից, անցնում Վիետնամով, Կամբոջայով, Թաիլանդով, Մալայզիայով և ավարտվում է Սինգապուրում։ Եվ, վերջապես, 4. ճեպընթաց երկաթուղին Չինաստանի, Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի և Կանադայի միջև։
Համաասիական ճեպընթաց երկաթուղու շինարարությունը պետք է սկսվի ամռանը. Յուննանի նահանգից կառուցվելու է 30 կմ երկարությամբ թունել դեպի Մյանմա։ Ներկայումս արդեն սկսվել է Եվրոպա-Ասիա ճեպընթաց երկաթուղու բուն Չինաստանի և Կենտրոնական Ասիայի տեղամասերի շինարարությունը։ ՉԺՀ-ի առաջատար երկաթուղաշինարարներից մեկը՝ Վան Մենշուն, պատմում է, որ շինարարությունն իրականացվում է հետևյալ սկզբունքով. չինական կողմը տրամադրում է ֆինանսավորում, տեխնոլոգիաներ ու սարքավորումներ, իսկ ավարտից հետո երթուղուն հարող երկրները միավորվում են շահագործման գործում։ Չինաստանը սովորաբար շինարարության վերաբերյալ բանակցություններին ձեռնամուխ է լինում հաստատված հայեցակարգով. «տեխնոլոգիաներ՝ ռեսուրսների դիմաց», օրինակ՝ Կենտրոնական Ասիայի ու Եվրոպայի նավթային ու գազային ռեսուրսների կամ էլ Բիրմայի հանքաքարային ռեսուրսների դիմաց։ Այսպիսով, ստեղծվում է նաև առևտրի ասպարեզի երկարաժամկետ համագործակցության մեխանիզմ, մյուս կողմից՝ ապահովվում է Չինաստանին անհրաժեշտ ռեսուրսների ներմուծում։
Հասկանալի է, որ անդրազգային ճեպընթաց երկաթուղիների շինարարության ծրագրերը ոչ միայն ընդհանուր հետաքրքրություն են առաջացնում, այլև ունեն մի շարք մարտահրավերներ. բացի շինարարության համար անհրաժեշտ հսկայական գումարներից, տեխնոլոգիական առանձնահատուկ լուծումներ պահանջող բազմազան աշխարհագրական պայմաններից, երկաթուղային օպերատորների հարցն էլ մեկ այլ, գուցե և ամենաբարձր խնդիրն է։ Օրինակ, Եվրոպա-Ասիա երկաթուղին անցնելու է տասնյակ երկրներով, ու եթե նրանք չկարողանան համաձայնության գալ, թե ինչպես պիտի հետո կառավարեն այդ համակարգը, ապա շինարարությունն ու շահագործումն անիրագործելի կդառնան։ Այնպես որ, դեռ ինչքան ասես հարցեր կան։ Սակայն Չինաստանում լիովին համոզված են՝ արդեն հաջողվում է հաղթահարել դրանք, իսկ ապագայի այդ ճանապարհների ամենագլխավոր կերտողը դառնալու Պեկինի մտադրությունը միանգամայն իրագործելի է։

Սուսաննա ՊՈՂՈՍՅԱՆ

Շանհայում մեր հատուկ թղթակից

Հեղինակի նյութեր

• XXI դարում ուժի կենտրոն կարող են դառնալ «պրոֆեսիոնալների հասարակությունները»
• Անհավասարակողմ եռանկյունի
• «Ժողովրդի երջանկությունը՝ ահա լավագույն քաղաքականությունը»
• Չին ազգի «մեծ վերածննդին» հասնելու համար պահանջվում են բոլոր կողմերի ընդհանուր ջանքերը
• «Նոր խաղացող խաղաղ ատոմի դաշտում»
• «Մենք միատեսակ վերաբերմունք ունենք խարդախների, գողերի և խաբեբաների նկատմամբ»
• Մարդկությունը թևակոխել է հետինդուստրիալ հասարակության նոր գլոբալ հարաբերությունների ոլորտ
• Ռեկորդներ սահմանելը չինացիների համար համազգային հոբբի է դարձել
• Հայաստանի ճակատագիրը հանկարծ սկսել է անհանգստացնել ռուս բնապահպաններին
• «1 bio-jetfuel» անունը կրող չինական ավիացիոն կենսավառելիքը լիովին ստացվում է «վերականգնվող պաշարներից»
• Փող վաստակելը մի բան է, գեղեցիկ ապրել սովորելը՝ միանգամայն այլ
• «Մեղմ ձեռքով հանցավորության դեմ չես կռվի»
• Չինական տնտեսական ներդրումների «քարավանը» հանդարտ ու համառորեն շարժվում է դեպի Արևմուտք
• 3D-դրոշմման տեխնոլոգիան չի կարողանա լիովին փոխարինել արտադրության ավանդական եղանակներին
• «Ռուսաստանում տաք է քաղաքականության մեջ և սառն է տնտեսության մեջ»
• Ծանրության կենտրոնը տեղափոխվել է տարածաշրջանի ամենախոշոր երկիր՝ Ղազախստան
• «Էներգապաշարների հարաճուն բազմազանեցումը Պեկինին թույլ է տալիս իրեն դրության տեր զգալ «Գազպրոմի» հետ բանակցություններում
• Գործում է տարածաշրջանի աղքատ երկրներից հարսնացուներ «ներմուծելու» բիզնես
• Կշարունակի՞ Թուրքիան աջակցել իր «արյունակից ու դավանակից եղբայրներին», թե՞ երես կթեքի իսլամիստ ույղուրներից
• Վրացիները շատ հաջող տեղավորվել են Չինաստանի համար խիստ կարևոր նախագծում

Մեկնաբանություններ