1921 թվականին Կաղզվան քաղաքից Երևան գաղթեց դեռևս 20 տարին չբոլորած ՆԱԶԱՐ ՄԵՍՐՈՊԻ ՂԱԶԱՐՅԱՆԸ: Հաճախեց բանֆակ, աշխատանքի անցավ էլեկտրագնացքների երթուղիների շինարարությունում: Կարճ ժամանակում աչքի ընկավ իր եռանդուն, նվիրված աշխատանքով, և այդ էր պատճառը, որ էլեկտրագնացքների վարչությունը վագոնավարների կադրեր պատրաստելու նպատակով Նազարին, մի խումբ երիտասարդների հետ, գործուղեց Կրասնոդար` վագոնավարի մասնագիտություն ձեռք բերելու: Վեց ամիս անց վարչության պետն ուրախությամբ ընդունեց իր առաջին վագոնավարներից մեկին:

ՍՈՒՐԵՆ ՂԱԶԱՐՅԱՆԸ ծնվել է Կարսում: Կարսեցու ազնվությունն ու սկզբունքայնությունն ուներ, բարությունը ու նուրբ հումորը: Կարսի ուսումնարանն ավարտելուց հետո որոշ ժամանակ աշխատել է, ապա տեղափոխվել Ալեքսանդրապոլ, ուր նա մասնակցել է բոլշևիկյան ընդհատակյա կազմակերպության աշխատանքներին: Խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո մինչև ձերբակալվելը աշխատել է Հայաստանի, Վրաստանի, Անդրկովկասի հատուկ հանձնաժողովում, գլխավոր քաղաքական վարչությունում, ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատում, զբաղեցրել է պատասխանատու պաշտոններ:

1940 թիվ։ Երևանի Մաքսիմ Գորկու անվան դպրոցում հայոց լեզվի և գրականության քննություն է, որն ընդունում էր ճանաչված բանաստեղծ Սողոմոն Տարոնցին։

Այսօր մեկնարկել է «Հայաստանը և արաբական աշխարհը. պատմություն և արդի խնդիրներ» խորագրով միջազգային երիտասարդական գիտաժողովը։ Կազմակերպիչն է ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտը։ Գիտաժողովն իրականացվում է ՀՀ նախագահի հովանու ներքո անցկացվող «Աջակցություն՝ երիտասարդ գիտնականներին ծրագրի շրջանակներում»։

Եդեմի պարտեզի կամ դրախտի աստվածաշնչային սկզբնական նկարագրությունից Աստվածաշնչի հեղինակները շատ խորհրդանիշեր և կերպարներ են վերցրել: Մեր ասածի օրինակ կարող է ծառայել Եսայի մարգարեի` արդարների վերադարձը նկարագրող դրվագը. «Որովհետև Տերը պիտի մխիթարի Սիոնին, պիտի մխիթարի նրա բոլոր ավերակները, նրա անապատը դրախտի նման պիտի շինի, նրա ամայի տեղը` Տիրոջ պարտեզի պես. ցնծություն և բերկրություն պիտի գտնվի նրանում, գովերգություն և օրհներգության ձայն» (Ես. 51.3): Հովել մարգարեն իր հրապարակավ ապաշխարելու հորդորում Աստծո խոստմունք-օրհնությունը ևս կապում է Եդեմի պարտեզի հետ, «Եդեմի դրախտի պես կլինի երկիրը նրա առաջին, իսկ նրա հետևից՝ ամայի անապատի պես» (Հովել 2.3):

Ղարսեցի տատիկս` Սաթենիկ Ղազարյանը, մեզ շատ էր պատմում Կարսի, Կաղզվանի, գաղթի, իր հարազատների մասին: Եվ հաճախ էր հիշատակում եղբոր` Մկրտիչ Ղազարյանի անունը: «Դոկտոր փիլիսոփայության, լեզվագիտության,- ասում էր տատիկս ու շարունակում,- Գերմանիայում էր սովորել, 21 լեզու գիտեր: Տիֆից մահացավ»:

ՀՀ մշակույթի նախարարության Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի ինստիտուտը նախորդ կիրակի Դսեղում էր, թումանյանական հերթական միջոցառմանը։ Լոռին հուրհրում էր աշնան ոսկեթափից, Դսեղն իր հերթին էր տոնական մի հանդես, գունեղ և բանաստեղծական լուսավոր թախիծով լի։ Այս տարին առանձնահատուկ էր. բացվել էր Թումանյանի վաղամեռիկ զավակ Արտավազդ Թումանյանի հուշարձանը՝ բանաստեղծի տուն-թանգարանից քիչ հեռու, գյուղի հրապարակում։ Հրապարակի վերին հատվածում հանճարի հանրահայտ արձանն է, ժողովրդական նկարիչ Ղուկաս Չուբարյանի վարպետ կատարմամբ, ներքևում, նրան դիմահայաց՝ որդու հուշարձանը։ Հանդեսին ներկա էին Լոռվա մարզպետ Արթուր Նալբանդյանը, մարզի լավագույն երգիչներն ու ասմունքողները, առհասարակ, ողջ Դսեղը։

Ամեն անգամ որևէ բարերարի անդրադառնալիս ինքս ինձ հարց եմ տալիս` ո՞րն է «բարեգործություն» երևույթի դրդապատճառը, և հազարերորդական անգամ համոզվում` Քրիստոսապաշտությունը և Ազգասիրությունը: Մարդկային արատներից մեկը ագահությունն է, որը տեսականորեն հատնում չունի, բայց այս դրույթը ճշմարիտ է սովորական մահկանացուների, այլ ոչ բարերարների պարագայում: Խարսխվելով վերոնշյալ երկու արժեքների վրա, բարեգործը միաժամանակ ցույց է տալիս, որ ագահությունն էլ սահման ունի. բարերարությունն ինքնին ագահության ու բազմաթիվ այլ արատների վախճանն է:

Համբարձումից առաջ, երբ Հիսուսն աշակերտներին ասաց, թե ուր է գնում, և որ նրանք գիտեն այդ և «ճանապարհն էլ գիտեն», աշակերտները պատասխանեցին, որ իրենք ճանապարհը չգիտեն, Հիսուս ասաց նրանց. «Ես եմ Ճանապարհը, Ճշմարտությունը և Կյանքը» (Հովհ. 14.6): Հիսուսն ուզում էր ասել, որ Ինքը նոր ելքի մունետիկն է, Աստված Իրեն ուղարկել է, որ Իր ժողովրդին ազատագրի գերությունից, ինչպես Մովսեսին էր ուղարկել` Իր ժողովրդին Եգիպտոսից հանելու համար:

Հայ կոմունիստ ղեկավարների ճնշող մեծամասնությունն իր փառավոր հետքն է թողել հայ ժողովրդի պատմության մի կարճ հատվածի պատմության մեջ: Այդ նրանց շնորհիվ է, որ ստեղծվեցին Հայաստանի հզոր արդյունաբերությունը, ծաղկուն գիտությունը, արվեստը, գրականությունը, ինտենսիվ զարգացող գյուղատնտեսությունը: Այդ նրանց շնորհիվ էր, որ դաստիարակվեց նոր սերնդի հայ, որի միջից դեն նետվեցին ազգային թերարժեքության բարդույթը և ոչ միայն, իր հայրենիքում, իրեն լիարժեք մարդ զգալու արժանապատվությունը: