«ՄԵՐ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԸ ԿՈՒԼ ՉԻ ԳՆԱ ԱՐՀԵՍՏԱԿԱՆ ԲԱՆԵՐԻՆ»

…և ոչ միայն մշակույթի մասին
«Իրատես de facto»-ի հյուրը ՀՀ ժողովրդական արտիստուհի ԺԵՆՅԱ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆՆ է: Խմբագրության բոլոր անդամների և թերթի ընթերցողների անունից սիրով շնորհավորում ենք տիկին Ժենյային` կանանց մեկամսյակի առթիվ: Հիշեցնենք, որ այս տարին հոբելյանական է արտիստուհու համար. փաստորեն կա ևս մեկ առիթ շնորհավորելու և բարեմաղթելու նրան: Իսկ ամենակարևոր բարեմաղթանքը, իհարկե, քաջառողջությունն է, որ, կցանկանայինք` մշտապես ուղեկցեր հմայիչ և եռանդուն այս արվեստագետին: Նրա յուրաքանչյուր ելույթին հանդիսատեսը սպասում է սիրով և անհամբերությամբ, քանզի գիտի, որ հաստատապես ապահովագրված է հիասթափվելու վտանգից: Սունդուկյանի անվան ակադեմիական թատրոնի բեմն ու հանիրավի գունազրկված հայկական եթերը նրա շքեղ ներկայության կարիքն ունեն: Թող հնարավորինս արագ կայանա մեր և արտիստուհու հանդիպումն այս լսարաններում:
«ՄԱՐԴՆ ԻՐ ԳՈՐԾԻ ՏԵՐԸ ՊԻՏԻ ԼԻՆԻ»
-Տիկի՛ն Ժենյա, վերջին շրջանում ենթարկվել եք բժշկական թանկարժեք միջամտությունների. սրտի վիրահատություն եք տարել: Ինչպե՞ս եք հոգացել ծախսերը:
-Խնդիրը լուծվել է հանրապետության նախագահի շնորհիվ, մեծապես շնորհակալ եմ նրան և տիկին Ռիտային, ինչպես նաև ՀՀ մշակույթի նախարար Հասմիկ Պողոսյանին, առողջապահության նախարար Հարություն Քուշկյանին, որ օգնեցին ինձ կատարելու այդ թանկ վիրահատությունը: Առիթից օգտվելով` ցանկանում եմ շնորհակալություն հայտնել նաև «Նորք-Մարաշ» բժշկական կենտրոնի գլխավոր տնօրեն Լիդա Մուրադյանին, վարպետ վիրաբույժ Ռուսլան Արիստակեսյանին, ամբողջ բուժանձնակազմին, ովքեր անչափ ուշադիր էին իմ նկատմամբ: Այն բանի համար, որ հիմա կամ, պարտական եմ նրանց, հատկապես` Հրայր Հովակիմյանին: Նրան կարծես Աստված է ուղարկել մեզ մոտ: Ոսկի ձեռքեր ունի: ՈՒ շատ լավ անձնակազմ է ընտրել իր կլինիկայի համար:
-Առողջական խնդիրները Ձեզ առժամանակ հեռացրել են ակտիվ անցուդարձերից, բայց, անշուշտ, տեղյակ եք, թե ինչ է կատարվում մեզ հետ և մեր շուրջը: Ըստ Ձեզ` ո՞րն է այսօր հասարակությանը հուզող թիվ 1 խնդիրը:
-Գերադասում եմ խոսել ոչ թե ամբողջ հասարակության, այլ իմ բնագավառի` արվեստի խնդիրների մասին: Այն արվեստը, որ ունեինք անցյալ դարում, այսօր չկա: Այո՛, պիտի խոսեմ անցյալ դարի մասին, որովհետև մենք` իմ սերունդը, անցյալ դարինն է: Մենք հյուր ենք այս դարում: Շատ ցավում եմ, որ այսօր արվեստի մակարդակն իջել է, խախտվել են չափանիշները: Ոչ մի լավ բան չեմ տեսնում, և ցավալի է, որ այսօրվա սերունդն այս արժեքներին է սովոր: Փողոցից բռնած սովորական մեկին բերում-դարձնում են երգիչ, դերասան: Ամենուր ոչ պրոֆեսիոնալ մարդիկ են: Իսկ դա անթույլատրելի է: Ամեն մարդ իր գործը պիտի անի:
-Այս միտքն ամենահաճախն եմ լսում իմ զրուցակիցներից:
-Որովհետև դա է ամենամեծ խնդիրն այսօր: Մարդն իր գործի տերը պիտի լինի: Մենք գեղարվեստական ֆիլմեր ենք նկարել, որոնց ֆոնի վրա նայում ես այսօրվա սերիալներն ու ապշում. այս ո՞ւր հասանք:
«ԳՅՈՒՂՆ Է ՔԱՂԱՔԸ ՊԱՀՈՒՄ»
-Եվ այնուամենայնիվ, փորձեմ Ձեզ դուրս բերել նեղ մասնագիտական դաշտից: Չե՞ք կարծում, որ իրենց գործի վարպետներն ամենուր են անհրաժեշտ: Ոչ հեռավոր ժամանակներում մենք ունեինք աշխատավոր խավ, բանվորություն, գյուղացիություն, արհեստավորներ: Ի՞նչ է անում այսօր այդ զանգվածը Հայաստանում:
-Չեմ կարողանում ամեն անգամ ցավս չհայտնել մեր գյուղացիների համար: Նրանք արարող մարդիկ են, ու հիմա ծանր վիճակում են: Խոսքս հատկապես հեռավոր, սահմանամերձ գյուղերում ապրողներին է վերաբերում: Առաջներում չէիր գտնի մի գյուղ, մի հեռավոր անկյուն, որտեղ արվեստագետները չէին այցելել, չէին ուրախացրել հայ գյուղացուն: Իսկ այսօր մոռացության են մատնվել նրանք: Բայց չէ՞ որ գյուղի աշխատավորի շնորհիվ է ապրում քաղաքը: Մենք հատուկ ուշադրության պիտի արժանացնենք գյուղացուն: Վերջերս մի գյուղում եղա: Այնքան մեծ ցավ ապրեցի. մնացել էին միայն մեծահասակները: ՈՒ իմ առջև սրտները բացել, գանգատվում էին, որ աշխատանք չկա, ապրելու միջոց չկա, այդ պատճառով էլ երիտասարդները հեռացել են: Գյուղում մնացածներն էլ չեն կարողանում մշակել սեփական հողատարածքը, որովհետև հազար տեսակի հարկեր են դրել էդ խեղճ մարդկանց վրա` ջրի հարկ, հողի հարկ, տեխնիկա ու պարարտանյութ ձեռք բերելու ծախսեր: Ասեմ, որ խնդիրը շատ է մտահոգում նաև նախագահին, նա հաճախ է խոսում այս մասին: Գյուղն է քաղաքը պահում: Սա բոլորը պիտի հասկանան:
«ԲԵՐՔԻ ՎՐԱ ՈՉ ՄԻ ՋԱՆՔ ՉԹԱՓԱԾ, ՈՉ ՄԻ ՕՐ ՉՉԱՐՉԱՐՎԱԾ ՎԵՐԱՎԱՃԱՌՈՂՆ Է ԳՐՊԱՆՈՒՄ ԱՄԲՈՂՋ ԵԿԱՄՈՒՏԸ»
-Քաղաք պահող գյուղի արտադրանքն այսօր դարձել է անմատչելի: Ի՞նչ կասեք գյուղմթերքի առասպելական թանկացումների մասին:
-Ավելի լավ է այդ մասին չխոսեմ: Ես արվեստագետ եմ, որքա՞ն փող պիտի ստանամ, որ կարողանամ այսօրվա գների պայմաններում առևտուր անել: Չեմ կարող ինձ թույլ տալ ուտել սրտիս ուզածը, որովհետև գները շատ բարձր են, իմ գրպանի չափով չեն: Հունվար ամսին պառկած էի հիվանդանոցում, ինքս առևտուր չեմ արել, բայց հեռուստատեսությամբ հետևում էի, թե ինչ է կատարվում սննդամթերքի շուկայում: Ի՜նչ խայտառակություն էր ձվի թանկացումը: Հայաստանում այդքան թռչնաբուծարաններ կան, և նման բարձր գի՞ն են սահմանում ձվի համար: Նույն տարակուսանքն ունեմ խնձորի, կարտոֆիլի գների հարցում: Մեր հողում աճած միրգն ու բանջարեղենն ինչո՞ւ են այսքան թանկ: Գյուղացին աշխատում-չարչարվում է օրնիբուն, որպեսզի քաղաքի վերավաճառո՞ղը հարստանա: Չէ՞ որ այդ թանկացումներից, վերջին հաշվով, գյուղացին չի շահում, այլ այդ բերքի վրա ոչ մի ջանք չթափած, ոչ մի օր չչարչարված վերավաճառողն է գրպանում ամբողջ եկամուտը: Էլ ինչպե՞ս մարդը դիմանա, ինչպե՞ս չբողոքի: Միայն տեսեք, թե ինչ կոմունալ վարձեր ենք վճարում: Ո՞վ պիտի ստուգի-վերահսկի այս համակարգը: Մեկ ամիս տանը չեմ եղել, բայց իմ գազի հաշվիչի վրա 36 հազար դրամ գումար է գրվել: Ինչպե՞ս դա հասկանալ: Նույն վիճակն է էլեկտրաէներգիայի դեպքում: Սա օրինաչա՞փ երևույթ է: Ո՞վ պիտի հետևի այս ամենին:
-Ըստ Ձեզ` ո՞վ:
-Ղեկավար մարմինները:
«ԻՄ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆ ԻՄ ԱՐՎԵՍՏՆ Է»
-Եթե փորձենք 10-բալանոց համակարգով գնահատել, Հայաստանում քանի՞ միավոր «կստանա» դեմոկրատիան:
-Ես քաղաքականությամբ չեմ զբաղվում: Իմ քաղաքականությունն իմ արվեստն է: Բայց կարծում եմ, որ բարձր «չի ստանա»:
-Ձեր գործընկերը` Սոս Սարգսյանը, վերջերս մի այսպիսի միտք հայտնեց. «Ամենուր ուզում են ներդնել դեմոկրատիան»: Ըստ Ձեզ` Հայաստանում պարարտ հող կա՞ դրա համար:
-Չէ՜, չեմ կարծում: Մեր ժողովուրդը շատ սթափ է մտածում: Նա կուլ չի գնա արհեստական բաներին: Մենք ավանդական, ավանդապաշտ ժողովուրդ ենք: Նորամուծությունները մեզ մոտ չեն անցնում: Անում են մի բան, ու եթե մերը չէ, «զռռում է»: Այդպիսի մի թարմ օրինակ է «Արմենիա» հեռուստատեսությամբ վերջերս սկսված հաղորդաշարը, որ կոչվում է «Ճիշտ, թե սուտ»: Զարմանում եմ, թե ինչպես են իրենց թույլ տալիս նման բառեր օգտագործել եթերում, այդպես վիրավորել իրար: Դա մեր ժողովրդին հարիր չէ, մեր «իմիջը» չէ: Բայց ես ավելի շատ ցավ եմ ապրում ոչ թե այդ, այլ ուրիշ ներդրումների համար: Մեր կոնյակը մեր ձեռքից վերցրին, էլեկտրաէներգիան վերցրին: Ոչինչ մերը չէ: Մեր ունեցվածքի տերը չենք: Դրսից մարդիկ եկել-ներդրել են ու տիրացել այդ ամենին: Ամեն ինչ օտարի ձեռքին է:
«ԿԱՆԱՅՔ ՇԱՏ ԿԱՐԵՎՈՐ ՀԱՐՑԵՐ ԵՆ ԱՌԱՋ ՔԱՇՈՒՄ ԵՎ ՀԵՏԵՎՈՂԱԿԱՆ ԵՆ ԴՐԱՆՑ ԼՈՒԾՄԱՆ ՄԵՋ»
-Այսօր բարձրացված է հայ կնոջը քաղաքական դաշտում, մասնավորապես` Ազգային ժողովում առավել ակտիվ և լայնածավալ գործունեության հնարավորություն տալու հարցը: Ողջունելի՞ եք համարում այս քայլը:
-Իհարկե, մենք այնքա՜ն խելացի կանայք ունենք, օրինակ` Լարիսա Ալավերդյանը, Զարուհի Փոստանջյանը: Նրանք շատ կարևոր հարցեր են առաջ քաշում և հետևողական են դրանց լուծման մեջ: Նույնքան հիացած եմ բնապահպան Կարինե Դանիելյանով: Էս տեսակ մարդիկ են պետք մեզ խորհրդարանում, որպեսզի կարողանան պաշտպանել երկրի, ժողովրդի շահերը:
-Բնապահպանական խնդիրները Հայաստանում շա՞տ են անհանգստացնում Ձեզ:
-Շա՜տ: Վատ է Հայաստանի բնության վիճակը: Ծառերը կտրել են, թթվածին չկա: Ամեն տեղ բետոնապատել են: Սա հո բետոնե քաղաք չէ՞: Օդ չկա շնչելու: Գնում ես Եվրոպա, հիանում ես փարթամ կանաչով, ամեն տեղ բուսականություն է: Եվ ինչպե՜ս են խնամում: Իսկ մենք եղած քիչն էլ խնամել չգիտենք. կանաչը տրորելով` անցնում-գնում ենք:
«ԱՄԲՈՂՋ ՏԱՐԻՆ ՊԻՏԻ ՆՎԻՐՎԻ ԿԱՆԱՆՑ»
-Ինչպե՞ս եք վերաբերվում կանանց մեկամսյակին: Ո՞րն է Ձեր մաղթանքը հայ կանանց:
-Ամբողջ տարին պիտի նվիրվի կանանց. կանայք դրան արժանի են: Հայ կանայք միշտ հեզ են եղել, նվիրված ընտանիքին: Պահպանել են ընտանեկան ջերմությունը: Հայ կինը միշտ ցանկալի է, տարբեր է ուրիշ ազգերի կանանցից: Հայուհին է ամենաշատը տանջվում-տառապում, բայց Սևակի ասածի նման` «խաս» է մնում: Մեր մայրերին, քույրերին, դուստրերին ցանկանում եմ բարեկեցիկ կյանք: Հերի՛ք է, բա՛վ է, որքան տանջվեցին: Տղամարդու հետ, ուս ուսի տված, տանում են բոլոր դժվարությունները: Հիշենք էն մութ ու ցուրտ տարիները. տղամարդիկ գործ չունեին, ամեն ծանրություն կանանց վրա էր: Բայց էլի դուրս էին գալիս փողոց խնամված, կոկիկ, հմայիչ: Հայ կինը միշտ եղել է հպարտ: ՈՒ մեզ վայել չէ այսպիսի թշվառության մեջ գտնվելը: Ի՞նչ վիճակում են այսօր նախկինում փողոցային առևտրով զբաղվողները: Մարդկանց արգելել են իրենց առևտուրն անել, ընտանիքի ապրուստը վաստակել: Դեմ չեմ, ճիշտ է քաղաքն այդ անհրապույր վիճակից դուրս բերելը: Բայց պետք է, չէ՞, վաստակելու աղբյուրը կորցրած այդ մարդկանց մասին մտածել, ինչ-որ այլ լուծում գտնել, որպեսզի կարողանան ապրել: Թող համապատասխան պայմաններ ստեղծեն, ինչ-որ տարածք տրամադրեն, որ մարդիկ չզրկվեն մի կտոր հացից: Պարզ չէ՞, որ պիտի բողոքեն, դժգոհեն:
-Անշուշտ, գիտեք, որ այդ դժգոհությունը վերջերս բավականին կոշտ արտահայտչաձևերի հասավ, միջամտեցին նաև «Ժառանգություն» կուսակցության անդամները, ընդհարումներ եղան ոստիկաննների հետ:
-Իհարկե, գիտեմ: Թեև տնից շատ դուրս չեմ գալիս, սակայն տեղյակ եմ ամեն ինչին: Եվ լիովին հասկանում եմ այդ մարդկանց դժգոհությունը: Չի կարելի մի որոշումով մարդուն զրկել օրվա հացից: Թող նախ գտնեն խնդիրը լուծելու տարբերակը, հետո կտրուկ քայլեր կատարեն:
Զրույցը վարեց Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ