«Պատգամավոր դառնալն ինձ համար երբեք նպատակ չի եղել»

«Իրատես de facto»-ի հյուրն է «Հանրապետություն» կուսակցության նախագահ ԱՐԱՄ ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ:

-Ինչպե՞ս եք գնահատում խորհրդարանական ընտրությունները:

-Մի բառով` օրինաչափ: Հերթական անգամ իշխանությունն ապացուցեց, որ Հայաստանում ընտրություններ ընդհանրապես չեն լինում, լինում են նշանակումներ: Ամեն անգամ ընդամենը փոփոխվում են նշանակման ձևերը` նախնական կուլիսային պայմանավորվածություններ, ընտրության գործընթացի շարունակ կատարելագործվող կեղծարարություն, որի հիմնական միջոցը, ինչպես առաջ, մնում է շանտաժն ու ընտրակաշառքը: Եվ այս ամենը նորից ու նորից հաստատում է, որ Հայաստանում հերթական ընտրության միջոցով բացառվում է իշխանափոխությունը, ինչը ես միշտ եմ ասել` միայն արտահերթ ընտրությունները կարող են ստեղծել մեկնարկային հավասար հնարավորություններ, իշխանությանը զրկել իր վարչաֆինանսական ներգործության միջոցներից, հավատ ու վստահություն ներշնչել ընտրողին, որ ում ինքն ընտրեց` ընտրեց: Իսկ իշխանափոխությունը համակարգային փոփոխության միակ միջոցն է, այլապես ինքն իրեն վերընտրող իշխանությունը նաև ինքն իրեն հնարավորություն է տալիս իբր բարեփոխումներ անելու, որոնց արդյունքը մեր այսօրվա կյանքն է:

-Ինչո՞ւ վայր դրեցիք մանդատը, եթե համաձայնել էիք ՀԱԿ-ի համամասնական ընտրացուցակում երրորդը լինելուն:

-Սկսեմ վերջից, համաձայնել եմ ՀԱԿ-ի ցուցակում երրորդը լինելուն, որպեսզի որևէ մեկը չկարողանա ո՛չ «Հանրապետություն» կուսակցությանը, ո՛չ ինձ մեղադրել ընտրությունների նախօրեին պայքարից խուսափելու կամ ՀԱԿ-ը թուլացնելու մեջ: Իսկ մանդատը վայր դնելու որոշումը նոր չէր ծնվել, ոչ էլ ես եմ առաջին անգամ պատգամավոր ընտրվել: Եթե հիշում եք` 2003 թվականին էլ ընտրվել եմ, բայց խորհրդարան չեմ գնացել: Պատգամավոր դառնալը ինձ համար երբեք նպատակ չի եղել: Իսկ մանդատս վայր եմ դնում, որովհետև իմաստ չեմ տեսնում պատգամավորի իմ գործունեության մեջ: Ես խորին ցավով եմ ասում, բայց Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովն արդեն որերորդ տարին է` չի դառնում իսկապես խորհրդարան, չի դառնում այն վայրը, որտեղ պետության ու ժողովրդի համար կարևոր որոշումներ են ընդունվում, այլ եղել և մնում է նախագահականի ու կառավարության կամակատարի կարգավիճակում: Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովն իրականում ներկայացուցչական մարմին չէ, որտեղ ժողովրդի ընտրյալներն իրենց գիտելիքներն ու ունակությունները իրենց ծրագրերի կատարմանն են նպատակաուղղում, նախագահականի կամ գործադիր իշխանության կցորդի մաս կազմելը ես պարզապես ճիշտ չեմ համարում ինձ համար:

-Ի՞նչ տարաձայնություններ ունի «Հանրապետությունը» ՀԱԿ-ի հետ:

-Տարաձայնությունների, կոնսենսուս չլինելու մասին առաջինը, ի պատիվ իրեն, խոսել է ՀԱԿ-ի առաջնորդը հանրահավաքում, և ովքեր այսօր ասում են, թե տարաձայնություններ չեն եղել, հակադրվում են առաջին նախագահին: Մենք մեր տեսակետները հրապարակավ բարձրաձայնել ենք, և այդ տարաձայնությունները մամուլում բազմիցս քննարկվել են, ուստի նպատակահարմար եմ համարում անդրադառնալ ոչ թե անցյալին, այլ «Հանրապետություն» կուսակցության որդեգրած մոտեցումներին: Մենք միշտ համարել ենք, որ ժողովրդավարության լավագույն մոդել մեզ համար կարող է հանդիսանալ Արևմուտքը` հանձինս ԱՄՆ-ի ու Եվրոպայի, որ մեր ռազմավարական դաշնակից Ռուսաստանը ժողովրդավարության մոդելի առումով շատ չի տարբերվում մեզնից, և այնտեղից սովորելիք չունենք: Ի տարբերություն միջինասիական հանրապետությունների, որտեղ նազարբաևները, ալիևները, քարիմովները ցմահ են, Ռուսաստանը մի քիչ ավելի ժողովրդավար է` Պուտինից իշխանությունն անցնում է Մեդվեդևին, Մեդվեդևից` Պուտինին: Նույնը փորձում են անել Հայաստանում, բայց ժողովրդավարության այս մոդելն իրականություն դարձնելու համար Հայաստանն արդեն ռեսուրս չունի: Մենք ՀԱԿ-ի կազմակերպած հանրահավաքներում բարձրաձայն դեմ ենք արտահայտվել 49 տարով ռուսական ռազմաբազայի պայմանագրի երկարաձգմանը: Ես անձամբ հայտարարել եմ, որ դա նշանակում է 49 տարով կասկածի տակ դնել Հայաստանի Հանրապետության անկախությունը, 49 տարի Հայաստանում անել ոչ թե ընտրություններ, այլ նշանակումներ, 49 տարով Հայաստանի տնտեսական շահը ստորադասել Ռուսաստանի տնտեսական շահին Հայաստանի ներսում: Ես չեմ կարծում, առավել ևս հիմա, որ Ռուսաստանը փրկեց Աբխազիան ու Օսիան ցեղասպանությունից: Ես համոզված եմ, որ Լեռնային Ղարաբաղի, Աբխազիայի, Օսիայի բնակչությունը, ինչպես անգլիացիները, գերմանացիները, իտալացիները, իրավունք ունի անկախ ապրելու: Մենք միշտ ասել ենք, որ ժողովրդավարական խնդիրների լուծմանը մեր երկրի պարագայում կարելի է հասնել միայն ժողովրդավարական հեղափոխության միջոցով: Մենք համարում ենք, որ այդ գործընթացում մեզ գործընկեր կարող են լինել բոլոր քաղաքական ուժերը, բացառությամբ նրանց, ովքեր մարտի 1-ից հետո շամպայնի բաժակները ձեռքներին շնորհավորեցին գործող նախագահին և նախարարական պորտֆելներով ամբողջական պատասխանատվություն վերցրին այսօրվա իրավիճակի համար: Մենք կարծում ենք, որ Հայաստանում ընտրություններում պետք է հաղթես մինչև քվեարկությունը, և որպես տարբերակ առաջարկում էինք Իջևանից Մեղրի հանդիպումների միջոցով ժողովրդին, կոնկրետ օր նշելով, մինչև ընտրություններ հավաքել Ազատության հրապարակում։ Գուցե ինձ հիմա կմեղադրեք ակնհայտ ճշմարտություններ ասելու մեջ, բայց այդ ճշմարտությունները ես չեմ հնարել: Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներն արժանի են նորմալ, մարդավայել կյանքի` ինչպես բոլոր մարդիկ, որ ծնվել ու ապրում են: Իսկ մենք զրկված ենք իրական այլընտրանքից: Մենք ընտրություն չունեցող ժողովրդի ենք վերածվել: Մենք իրավունք չունենք դիտորդի աչքով նայելու մեր հայրենիքին ու հերթական «առաջընթացով» գոհ` գնալու մեր գործին: Այնքան հեշտ է նստել ու մեղադրել ժողովրդին, որ մի քանի հազար դրամով իր ներկան ու ապագան է վաճառում: Իսկ ինչո՞ւ է այդպես անում: Որովհետև ելքը դա է տեսնում: Որովհետև շատ վտանգավոր է աշխատանք կորցնելը, որովհետև պետական կառավարման համակարգից մինչև ամենավերջին` 1,5-ը 1,5-ի վրա կրպակատերն ուղիղ կախվածության մեջ է ինչ-որ մեկից, ու այդ ինչ-որ մեկն ինչ ուզի, կանի: Դուք կարծում եք` ժողովուրդը շատ գո՞հ է, որ իրեն փողով առնում են: Համոզված եմ` ոչ: Որովհետև ոչ մի նորմալ մարդ իր արժանապատվությունը ոտնատակ չի տա ու եթե ատամները սեղմած, բայց ժպտալով անում է` ինչ իրեն ասում են, դա ամենավտանգավոր վիճակն է, որ իշխանությունն ինքն իր համար ստեղծում է:

-Ինչո՞ւ, շատ էլ ձեռնտու վիճակ է, փոխադարձաբար շահեկան:

-Այո, այնքան «ձեռնտու» և այնքան «շահեկան», որ հետևանքը համատարած խորթացումն է, հասարակության այլասերումը, գոյության արժեհամակարգի ոչնչացումը, այնքան «ձեռնտու», որ ամեն նման ընտրությունից հետո բազմապատկվում է երկրից հեռացողների թիվը, ու այնքան «շահեկան», որ իշխանության ու ժողովրդի միջև արդեն ոչ թե անջրպետ, այլ անդունդ է ձևավորվում, և փոխհարաբերության տարբերակները համարյա վերանում են` ամեն մեկն ապրում է իր համար ու ինչպես կարողանում է:

-Լավ, բայց ի՞նչ է տալու ՀԱԿ-ից դուրս գալը, ի՞նչ է փոխվելու:

-ՀԱԿ-ից դուրս գալու հարցը մենք դեռ պետք է քննարկենք կուսակցության ակտիվի հետ: Նման որոշումները հանպատրաստից ու միանգամից չեն կայացվում: Մենք համոզված ենք, որ ժողովրդի գերակշիռ մասն ընդդիմադիր է և այսօր մնացել է ինքն իր հոգսերի հետ մենակ` իր գործազրկության, իր սոցիալական ու բարոյական, իր գաղափարական ու տեսակի գոյության իր որոնումների մեջ, թեպետ բոլոր կուսակցություններն էլ ժողովրդի անունից են խոսում ու իրենց ծրագրերը կազմում են ժողովրդի այս ու այն խնդրի լուծման համար, բայց համարյա ոչ մեկը չի մնացել ժողովրդի հետ: Մենք, որ մասն ենք ժողովրդի, ուզում ենք ժողովրդի հետ էլ քայլ-քայլ նրան իրական այլընտրանքի իրավունք ու հնարավորություն տալ: Արժանապատիվ այլընտրանքի: Ես խորապես համոզված եմ, որ հարկադրաբար ու «խելամտորեն» իշխանությանը ձայն տված մարդիկ իրենց հոգու խորքում տասնյակ պատճառներ են որոնում իրենք իրենց առաջ արդարանալու: Այդպես երկար շարունակվել չի կարող: Մեկը պիտի կանգնի նրանց կողքին ու մեջքը շտկելուն օգնի:

-ՀԱԿ-ն այդ մեկը չի՞ կարող լինել, ի՞նչ է ուզում ապացուցել «Հանրապետությունը»:

-«Հանրապետությունը» ոչ մեկին ոչինչ չի ուզում ապացուցել, պարզապես մենք մնում ենք մեր տեսակետին և չենք ուզում, որ ՀԱԿ-ում մեզ հետ տարակարծությունների պատճառով խնդիրներ ծագեն: Առանց այդ էլ վերջին որոշումներն ընդունվում էին առանց կոնսենսուսի: Այսուհետ ՀԱԿ-ը հնարավորություն ունի իսկապես միաձայն ու միակամ կայացնելու և կատարելու իր որոշումները: ՀԱԿ-ն ունի դրանց ու իր ծրագրերի կատարման իր տեսլականը, ժամանակի մեջ մեր տեսլականներն իրարից հեռանում են. գործնականում մենք ունենք թե՛ ռազմավարական, թե՛ մարտավարական տարակարծություններ, որոնք քաղաքակիրթ աշխարհում հաղթահարվում են հենց այն ճանապարհով, որով ուզում ենք մենք գնալ: Սա ողբերգություն չէ, սա զարգացման բնական ընթացք է, որին, կարծում եմ, բնական էլ պետք է վերաբերվել և հարգել միմյանց ընտրության իրավունքը:

-Դա նշանակո՞ւմ է, որ Դուք կապերը խզում եք ՀԱԿ-ի հետ:

-Բոլորովին: Ո՛չ քաղաքական, ո՛չ մարդկային կապերը խզելու որևէ մտադրություն չունենք, պատրաստ ենք համագործակցելու և աջակցելու բոլոր այն հարցերում, որտեղ մեր տեսակետները կհամընկնեն: Եվ ոչ միայն ՀԱԿ-ի, այլև քաղաքական դաշտի բոլոր այն ուժերի հետ, որոնք սկզբունքորեն դնում են խնդիրները ու հետևողականորեն լուծումների ճանապարհներ են որոնում: Խնդիրների խնդիր մենք համարում ենք համակարգային փոփոխությունները, որովհետև որևէ այլ լուծում Հայաստանում պարզապես չի աշխատում, որովհետև մինչ այժմ գտնված ու գործած լուծումների հետևանքը սոցիալ-տնտեսական, բարոյահոգեբանական այս վիճակն է, որից ելք է դառնում միայն արտագաղթը: Մնացածի մասին ինքներդ շատ լավ գիտեք:

-Ի՞նչ եք անելու հետո:

-Մասնակցելու եմ քաղաքական բոլոր գործընթացներին, համագործակցելու եմ քաղաքական բոլոր ուժերի հետ, որոնք հասարակության առաջ ազնիվ են եղել և իրական փոփոխությունների մտադրություն ունեն: Հավանաբար աշնանը կուսակցության համագումար կհրավիրենք և մեր հետագա անելիքները կորոշակիացնենք, իսկ մինչ այդ մեր կառույցներն ուժեղացնելու քայլեր կանենք:

-Հնարավո՞ր է, որ ՀԱԿ-ից դուրս գալուց հետո «Հանրապետություն» կուսակցությունից հեռացողներ լինեն:

-«Հանրապետություն» կուսակցությունը հանուն ՀԱԿ-ի չի ստեղծվել, ոչ էլ ՀԱԿ-ի մեջ մտնելով նեղկուսակցական շահեր է հետապնդել: ՀԱԿ-ի ստեղծման միջոցով մենք ուզում էինք արագացնել մեր համազգային խնդիրների լուծման ժամանակը և մեծացնել հնարավորությունները: Ես կարծում եմ, որ նպատակն է որոշում ինչ անելու տարբերակները, ոչ թե ինչ անելու տարբերակներով են նպատակ ընտրում: Եվ եթե «Հանրապետություն» կուսակցության ակտիվի հետ առաջիկա հանդիպումներում այլ տեսակետներ լինեն, իհարկե, կքննարկվեն ամենայն մանրամասնությամբ ու խորությամբ: Բայց իմ կուսակիցները ճանապարհ անցած մարդիկ են, տեսակի խնդիր կա, կենսագրության խնդիր կա` իրենց ապրած կյանքում նրանք երբեք օրվա պրագմատիկ շահը բարձր չեն դասել և իրենց նպատակներից չեն հրաժարվել: Ես հարգում եմ նրանց տեսակետները, նրանց սկզբունքայնությունն ու հավատարմությունը իրենց նպատակին, մենք անցել ենք պայքարի այնպիսի դպրոց, որ եթե նույնիսկ գաղափարական տարակարծությունները մեզ բաժանեն, մարդկային կապերը միշտ կմնան:

-2013-ի նախագահական ընտրություններում Ձեր թեկնածությունն առաջադրելո՞ւ եք:

-Ամենայն հավանականությամբ` ոչ: Կառաջադրեմ միայն այն դեպքում, եթե ստեղծվի ֆորսմաժորային իրավիճակ, կամ` հանուն հասարակության ընդդիմադիր մասի համախմբման, եթե առավել օգտակար դիտվի իմ թեկնածությունը այդ նպատակին:

-Իսկ ինչո՞ւ էիք ընտրարշավի ժամանակ գնացել Բրյուսել:

-Եվրամիության և ՆԱՏՕ-ի պաշտոնատար անձանց հետ հանդիպումների և տարածաշրջանային հարցերի քննարկումների: Բոլորն էլ լավ գիտեն, որ Հարավկովկասյան տարածաշրջանը եղել և մնում է գերտերությունների ուշադրության կենտրոնում ու շահերի բախման խաչմերուկում: Ի տարբերություն մեր ըմբռնումների, Արևմուտքը որևէ երկրի իշխանություն և ընդդիմություն հավասար պատասխանատու է համարում երկրի համար և կարևորում է նրանց տեսակետները: Նախաձեռնությունը մեր կողմից էր դեռ մեկ տարի առաջ, Բրյուսել հրավերը վաղուց կար, և արդեն անհարմար էր հետաձգելը, այդ պատճառով էլ ստիպված էի ընտրարշավից 5 օր բացակայել: Նման հանդիպումներն ու քննարկումները երկուստեք օգտակար են, աշխարհում մենք մենակ չենք ապրում, և կղզիացած-մեկուսացած կենսակերպն իրեն չի արդարացնում ոչ մի առումով: Եվ մենք պիտի ճանաչենք ու հասկանանք, և մեզ պիտի ճանաչեն ու հասկանան:

Զրույցը` Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Մեկնաբանություններ