«Ես պարզ մշակույթի գործիչ եմ, կամ ծառայող եմ, կամ սպասարկող եմ, որն իր գործն է անում»
10.01.2020 | 01:13
«Իրատեսի» հյուրը «Տաղարան» համույթի գեղարվեստական ղեկավար և դիրիժոր, Հայաստանի առաջատար դաշնակահար-մենակատար, ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ ՍԵԴՐԱԿ ԵՐԿԱՆՅԱՆՆ է: Նա վերջերս նշեց իր ծննդյան՝ 65 և ստեղծագործական գործունեության 50-ամյակները: Այս և այլ հարցերի է անդրադառնում մեր զրույցը:
-Մաեստրո, ընդունված է ասել, որ 50-ից հետո մարդն ապրում է երկրորդ երիտասարդություն: Իսկ ի՞նչ է կատարվում 65-ից հետո:
-Ես դեռ ինձ զգում եմ մինչ 50-ը: Շատ բան չի փոխվել 18-ից հետո: Նույն ապրումներն են, նույն պատկերներն են: Երազները շատացել են, իրականացվող երազների քանակը՝ քչացել: Երազներն ինձ միշտ օրը նորովի տեսնելու հնարավորություն են տվել: Եվ փորձել եմ այն, ինչ կուտակել եմ 18-ում, գոնե 37-ում իրականացնել: Իսկ իրականում, ամեն ջանք թափում եմ, որ մնամ 18 տարեկան: Բայց սիրել են ինձ բոլոր տարիքներում:
-Ասում եք՝ Ձեզ սիրել են բոլոր տարիքներում: Մեծ հաշվով՝ կարելի՞ է ասել, որ կյանքը սիրել է Ձեզ:
-Փոքրուց էլ սիրված եմ եղել, ինձ երես են տվել: Ես, իհարկե, երես չեմ առել, չգիտեի՝ դա ինչ բան է: Թե՛ ծնողներս, թե՛ քույրերս, եղբայրներս ինձ շատ են սիրել: Նույնիսկ վիճել են իրար հետ, թե ով պիտի շորերս հագցնի: ՈՒնեցել եմ լիքը մորաքույրներ, որոնք ինձ ձեռքից ձեռք են փոխանցել: Իմ ապագայի հետ կապված լիքը գուշակություններ են արվել: Բացահայտորեն չսիրված եմ եղել Լենինականի դպրոցականների միջավայրում:
-Ինչու՞, տարբե՞ր էիք ավանդական լենինականցուց:
-Խի՛ստ տարբեր էի: Չէ՞ որ մենք «ախպարի» զավակներ էինք, մեր նիստուկացով, մեր վարքով, առհասարակ ամեն ինչով էինք տարբեր: Նրանք, որ ինձ հետ հաճախում էին դպրոց, թող ներեն ինձ, բայց դե պիտի ասեմ, սարից իջած մարդիկ էին: Նրանք շատ բան չէին տեսել, և դրա համար իրենք մեղավոր չէին: Այդ մարդիկ շատ դեպքերում անգամ չգիտեին սիրել, սիրված լինել. տարօրինակ բան եմ ասում, բայց այդպես էր: Նեղվում էի, բնականաբար, այդ միջավայրում: Բայց ինչքան հասունացա, զգացի, որ սիրողներս շատանում են: Հիմա էլ չեմ բողոքում, ուշադրությունից դուրս չեմ՝ թե՛ աշխատանքային միջավայրում, թե՛ կատարողական ոլորտում Լավ է սիրված լինելը:
-Դուք Ձեր հոբելյանական երեկոն, փաստորեն, աշխատանքային օրակարգի մեջ անցկացրիք: Կամերային երաժշտության ազգային կենտրոնում ունեցաք համերգ, որի ընթացքում հանդես եկաք բարդ, բազմաբնույթ հայտագրով: Նման չէիք ավանդաբար մեզ ծանոթ հոբելյարներին, որոնք բեմում նստած են բազկաթոռին, լսում են գովասանական ճառեր, ստանում ծաղկեփնջեր, ինչ-որ տուփեր, տարատեսակ պարգևներ: Սկզբունքորեն դե՞մ եք հոբելյանների ընդունված այդ կարգին, թե՞ պարզապես այդպես ցանկացաք նշել Ձեր 65 և ստեղծագործական կյանքի 50-ամյակները:
-Ի սկզբանե որոշել էի, որ որևէ խոսք, ելույթ չի լինելու: Մեր տնօրենությունն էլ համոզում էր, որ մեկ-երկու բառ գոնե խոսենք, հետո սկսեմ իմ համերգը: Ինձ «խաբեցին», թե այդ ամենը կտևի 10-15 րոպե, բայց երկար տևեց: Դավիթ Հակոբյանին՝ բրավո: Թեթև տարավ այդ ընթացքը: Իսկ ես, այո՛, շատ հակված չեմ հոբելյանական երեկոներ անելուն: Նախորդի ժամանակ, որ կազմակերպվել էր 55-ամյակիս առթիվ, Դավիթ Հակոբյան չկար: Ինքս էի բազմել բազկաթոռին և խոսում էի իմ մասին:
-Այսինքն՝ էլի շեղվել եք ավանդականից:
-Այո՛, էլի շեղվել եմ: Իսկ խոսքիցս հետո կրկին համերգային բաժին է եղել:
-Ասել է թե՝ համերգային, աշխատանքային վիճակը Ձեզ համար ամենանախընտրելի՞ն է, լինի հոբելյանական երեկո, թե՞ ոչ:
-Այո՛, շեշտը դրվում է դրա վրա:
-Բայց այս անգամ ներկայացաք շատերին անհայտ նկարագրով՝ համերգասրահում ցուցադրվում էին Ձեր գեղանկարչական աշխատանքները: Նախորդիվ եղե՞լ են այդպիսի այլ ցուցահանդեսներ:
-Ապրածս տարիների ընթացքում եղել է մի քանի ցուցահանդես: Ամիսներ առաջ ունեցել եմ ցուցահանդես Ժողովրդական ստեղծագործության կենտրոնում: Այդ անգամ կենտրոնի պատասխանատու Եվա Գևորգյանի համառ պնդումների շնորհիվ կայացավ ցուցահանդեսը, այս անգամ էլ՝ այստեղի կազմակերպիչների: Եթե ինձ մնար, անողը չէի այդ գործը: Բայց, ի վերջո, լավ է, երբ մարդիկ գալիս են երեկոյի և մտածում, որ իզուր չեն եկել, նաև տեսնելու բան կա: Ոգևորում է այն, որ գերպրոֆեսիոնալներ կան, որ զարմանք են ապրում նկարներս տեսնելով, որոշ բաներ են ասում, գործեր են առանձնացնում, կարևորում: Սիրտս տեղն է ընկնում նման դեպքերում, հասկանում եմ, որ շատ չեմ մեծամտացել, երբ հանդգնել եմ ներկայանալ գեղանկարչական ցուցահանդեսով:
-2019-ը հոբելյանական տարի էր Կոմիտասի և Թումանյանի համար: Իբրև երաժիշտ՝ բավարարվա՞ծ եք անդրադարձների կերպից, դիապազոնից:
-Այն, ինչ արվում է պետական, պաշտոնական մոտեցմամբ, բնականաբար, ինձ չի բավարարում: Վերևներում այսօր եղած մարդիկ շատ չեն տարբերվում նախկին ռեժիմի ռեժիսորներից: Էլի նույն խմբերն են հանդես գալիս, խմբեր, որոնք անտաղանդ կերպով իրենց ձեռագիրը չեն փոխում, ասելիքը չեն հարստացնում, որևէ նոր տեսլական չեն առաջարկում: ՈՒ երեկոները դառնում են սովորական, պաշտոնական միջոցառում: Արարողակարգային մի բան, որտեղից գեղարվեստին բնորոշ որևէ բան չես տանում հետդ: Դրա համար էլ այդ համերգներին գնում են այն պաշտոնյաները, որոնք սիրում են օթյակներում նստել: Իսկ մեզ մոտ քանի որ օթյակ չկա, Կոմիտասի հոբելյանին նվիրված համերգին, որ ունեցանք սեպտեմբերին, պաշտոնական որևէ ներկայացուցիչ չկար: Մենք ներկայացնում էինք Կոմիտասի անհայտ գործեր, գերմանական շրջանի գործեր, իսկ ոմանց համար դա ոչինչ չնշանակող, ավելին՝ դժվար հաղթահարելի բան է:
-Ինչպես տեսնում եմ՝ ոչ միայն ստեղծագործական կյանքում եք սիրում դժվար խնդիրներ առաջադրել ինքներդ Ձեզ: Պաշտոնական, մասնագիտական ոլորտների ներկայացուցիչների հետ շփումներում էլ եք կնճռոտ հարաբերություններ կառուցում: Այս դժվարություններն ինչպե՞ս եք հաղթահարում, չէ՞ որ այս դեպքում ամեն բան չէ, որ Ձեզնից է կախված:
-Քանի որ ես էս տեսակ մարդ եմ, էսպիսի բաների մասին բացահայտ խոսում եմ, նշանակում է, որ ես ինքս իմ գլխին պատմություններ եմ սարքում: Մարդիկ ասածներս կարդում են, լսում են, ականջներին օղ են անում, տեղ են հասցնում և այլն, և այլն: Դրա համար էլ ես սիրելի մարդ չեմ: Ա՛յ, սա է երևի միակ օղակը, որտեղ ես սիրելի չեմ:
-Անկախ իշխանության տեսակի՞ց:
-Ցանկացած իշխանության պայմաններում է այդպես՝ նախորդ, ներկա, գալիք, գալիքից հետո եկող:
-Արմատական ընդդիմադի՞ր եք:
-Էդ ընդդիմադիր բառն էնքան է հասարակացել, որ ես էլ չգիտեմ՝ ինչ եմ: Ես պարզ մշակույթի գործիչ եմ, կա՛մ ծառայող եմ, կա՛մ սպասարկող եմ, որն իր գործն է անում: Եվ ասում եմ այն, ինչ մտածում եմ: Էդ պահին ինձ զորակցողը երևի թե միայն վերին ուժերն են, որ օգնում են բացահայտ ինչ-որ բաներից խոսել, և լեզուս կապ չի ընկնում:
-Եթե Բարձրյալը թույլ է տալիս, Դուք էլ ասում եք, ենթադրվում են մահկանացուների կողմից հաշվեհարդարներ: Չկա՞ն այդպիսիք:
-Իհարկե, լինում են, տարատեսակ: Օրինակ՝ հաշվեհարդարի մի տեսակ է, որ մենք ոլորտում միակ խումբն ենք, որը հովանավոր չունի: ՈՒ չենք էլ ունենա: Հաշվեհարդարի ձև է, երբ բոլորին տարվա ընթացքում ապահովում են պետպատվերներով, մեծ կամ փոքր ֆինանսավորումներով, իսկ մեզ՝ ոչ. իմ բոլոր առաջարկություններն այդ առումով մնում են անպատասխան: Սրանք հաշվեհարդարի ձևեր են:
Զրույցը վարեց
Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ
Հեղինակի նյութեր
- Անհամբեր ու սիրով եմ սպասում իր հերթական գրին, ես էդ գրի մշտամնա ընթերցողն եմ
- Դերենիկ Դեմիրճյանի ժառանգության արժևորումը՝ ժամանակակից գիտական խոսքով
- Երախտագիտություն՝ կինոլեզվով
- Դերենիկ Դեմիրճյան-145
- «Այս մարդիկ չեն սիրում մեր ժողովրդին, պատրաստ չեն նրա հոգսը կրելու՝ առանց պարգևավճարի»
- «Պետությունը կորցրել է իր դեմքը, և եթե մենք թույլ տանք, որ այս ճգնաժամն ավելի խորանա, ուղղակի կկործանվենք»
- «Կա այսպիսի մի կարծիք՝ հարկ է ստեղծել Հայաստան ամրոց-պետություն»
- «Մի բան հստակ է՝ այս իշխանությունները պետք է անհապաղ հեռանան»
- «Եթե մեր մշակույթը լիներ բարձր մակարդակի վրա, մենք այսօրվա ողբերգությունը չէինք ունենա»
- «Մեր թշնամու գործած ոճիրներից ու հանցագործություններից ոչ մեկը թույլատրված չէր որևէ օրենքով»
- «Ի սկզբանե մտածել են արնաքամ անել ժողովրդին, բերել-հասցնել մի վիճակի, որ հետո ասեն՝ դե՜, չդիմացանք, ու ստորագրեն այս փաստաթուղթը»
- «Վերջին տեխնոլոգիաներով զինված հարուստ, անպարտ բանակ, սեփականին զուգահեռ՝ պետական հզոր արդյունաբերություն պիտի ստեղծենք»
- «Եթե հիմա ենք գնում փոխզիջման, դրա տակ ի՞նչ է ենթադրվում. ինքնաոչնչացու՞մ, ինքնասպանությու՞ն»
- «Աստված մեզ հետ է և մեր արդար գործին զորավիգ»
- «Պարտադրված պատերազմը, իհարկե, ծանր բան է, բայց մենք պատրաստ էինք դրան»
- «Հանուն ազգի, հանուն հայրենիքի զոհվածների հերոսությունը չափանիշների փոփոխության ենթակա չէ»
- «Ինչպես Հիսուսը, այդպես էլ Նարեկացին Աստծուց ներողություն է խնդրում բոլորիս մեղքերի համար»
- «Մենք աշխարհի մեջ ենք, ու աշխարհն է մեր մեջ. պարզապես, որպես գաղտնի զենք, ունենք Ոգին, որ մեզ պահել ու պահելու է»
- «Մենք Աստուծոյ փառք կու տանք, որ հայրենիքը կը մնայ հայրենիք եւ մեր մնայուն հասցէն»
- «Կարդում էի այն ստեղծագործությունների ցանկը, որ պատրաստվում են հանելու դպրոցական դասագրքերից, ու սարսափում էի»
Մեկնաբանություններ