Կարոտախտ

Գուրգեն

ԵՂԻԱԶԱՐՅԱՆ

Երբ հայերը տուն կամ բնակարան են գնում, սկզբում հարցնում են՝ հարևանդ ո՞վ է։ Նաև այսպիսի ասացվածք ունենք. «Լավ հարևանը հեռու բարեկամից էլ հարազատ է»: Ամեն անգամ հարևանիս տեսնելիս ներքին բավարարվածություն եմ ապրում և ամեն անգամ մտածում եմ` ափսոս, որ տարիներն իրենցը վերցնում են, և հազա՜ր ափսոս, որ Ստեփանյան Սաբիրի նման մարդը, մեր հանրապետության լավագույն ղեկավարներից մեկը, այժմ կենսաթոշակառու է:
Ընկերս զանգահարեց Ամերիկայից, բնական է, իրար պատմեցինք այս ու այն բանը, հետո նա անսպասելի հեկեկաց։ Հարցրի` ի՞նչ է պատահել:
-Ասեմ, չես հասկանա, ամեն ինչ շատ ավելի լավ է, քան կարելի է ցանկանալ, բայց ինձ կարոտախտն է խեղդում, կոկորդիցս բռնում ու բաց չի թողնում, ձեզ եմ կարոտում, Երևանն եմ կարոտում, օպերայի այգին եմ կարոտում,- արցունքներից խեղդվող ձայնով բողոքեց նա:
-Հասկանալի է։ Կարոտախտը լուրջ բան է, ես այն տեսել եմ, ավելի շուտ դրա էպիկենտրոնում եմ եղել:
-Դու էլ հո չասացի՞ր, ինչպե՞ս ես կարոտախտի էպիկենտրոնում հայտնվել, ինչ է, ա՞յն էլ էպիկենտրոն ունի,- հուզմունքն արդեն մոռացած` հարցրեց նա:
-Երկար պատմություն է, կգաս Երևան, կպատմեմ:
-Չե՞ս կարող երկու բառով ասել:
-Միևնույն է գալու ես, կարոտախտը ստիպելու է, որ հայրենիքիդ ճամփան բռնես,- պատասխանեցի ես նրան, շուտափույթ Երևան վերադառնալու պահանջով:
Կարոտախտի էպիկենտրոնում, ինչպես արդեն ասել էի ընկերոջս, իրականում հայտնվել էի։ Այն ինձ վրա անջնջելի տպավորություն էր թողել և բազմաթիվ դեպքերի ու երևույթների շուրջ խորհելու լրջագույն առիթ տվել: Հիրավի, անցյալ չունեցողն ապագա ունենալ չի կարող, չհաշված մերօրյա բացառությունները: Ասում են, թե մարդ արարածի` ամեն ինչին հարմարվելու բնույթը ստիպողաբար կրճատում է նրա հիշողությունը: Գուցե և այդպես է, բայց կարոտախտը այդ ձևակերպմանը չի ենթարկվում, այն անհատի հիշողության մեջ իր ուրույն անկյունն ունի և պատեհ կայծի է սպասում, որ ցանկացած վայրկյանի, սրտի ցավալի կծկումները անտեսելով, բռնկի:
Տարիներ առաջ, մի ուրբաթ օր ինձ զանգահարեց ամառանոցիս հարևանը՝ Սաբիր Նիկոլաևիչը, ասելով, թե առավոտ կանուխ մեկնելու է Ագարակ, և առաջարկեց ընկերակցել իրեն: Դե գիտեք, հին մարդիկ, որպես կանոն, քչախոս են լինում, էլ ոչինչ ինձ չասաց: Ես էլ, առանձնահատուկ հարգալից վերաբերմունք ունենալով նրա հանդեպ, անմիջապես համաձայնեցի, քանզի, որպես կանոն, խելոք մարդու հետ հոգնեցնող, երկար ու ձանձրալի ճանապարհներ չեն լինում, և մենք առավոտ կանուխ ճանապարհվեցինք: Տեղ չհասած, Մեղրու սահմանագլխին մեզ դիմավորեց Ագարակի քաղաքապետ Խաչատրյան Մայիսը: Այնժամ պարզեցի, որ քաղաքապետարանը Ստեփանյան Սաբիրին Ագարակի պատվավոր քաղաքացու կոչում է շնորհել: Մինչ Ագարակ կհասնեինք, ճանապարհին չորս-հինգ տեղ աշխատավոր, հասարակ մարդիկ սեղաններ էին գցել՝ Սաբիր Նիկոլաևիչին շնորհավորելու համար, և մինչև նրա առողջության համար բաժակ չէին բարձրացնում, չէին մեծարում, նրա հասցեին լավագույն մաղթանքներ չէին շռայլում, բաց չէին թողնում:
Ժամը երկուսին հասանք Ագարակ. քաղաքը տոնական զարդերի մեջ էր, այն տպավորությունն էր, կարծես հին օրերի մայիսի 1-ն էր վերադարձել: Քաղաքում Ստեփանյան Սաբիրին երգ ու պարով, աղ ու հացով դիմավորեցին: Մայթերին հավաքված քաղաքացիների, անցորդների ծափողջյունների տարափի տակ մեզ մշակույթի պալատ ուղեկցեցին, որտեղ հանդիսավոր նիստն էր կայանալու: Մշակույթի պալատի դիմացի հրապարակից, փողային նվագախմբի հնչյունների տակ, տոնական հագուկապով տարեց մարդիկ, երեխաների, թոռնիկների ձեռքներից բռնած մեզ դահլիճ առաջնորդեցին:
Մեր մտնելուն պես լեփ-լեցուն դահլիճը թնդաց ծափողջույններից, կանգնած մարդիկ ծափերով ի սրտե ողջունում էին իրենց սիրելիին՝ Ստեփանյան Սաբիրին:
Քաղաքապետ Խաչատրյան Մայիսի բացման հուզումնալից խոսքից հետո հանդես եկավ երաժշտական դպրոցի տնօրենը.
-Սիրելի համաքաղաքացիներ, այսօր մեզ՝ ագարակցիներիս համար տոն է: Մեր քաղաք է եկել այն շենացնողներից և կառուցողներից մեկը՝ Սաբիր Նիկոլաևիչը: Ես առաջին դասարան հաճախել եմ նրա կառուցած դպրոցում, ծնողներս, մեր հարևանությունը բնակարան են ստացել նրա շահագործման հանձնած բնակելի շենքում, Ագարակի փողոցները նրա ջանքերով մայթեր ունեցան և կանաչապատվեցին, նա էր, որ անձամբ բահը ձեռքին քաղաքային զբոսայգու հիմքը դրեց, ամեն առավոտ նրա ուղարկած անվճար ավտոբուսներն էին Ագարակի մերձակա գյուղերից երեխաներին երաժշտական դպրոց բերում և տուն տանում, խմելու ջուրը նրա շնորհիվ քաղաք հասավ: Այդ նա էր, որ լինելով Ագարակի լեռնագործական կոմբինատի տնօրենը, իր հիմնական գործը փայլուն կատարելուց բացի, շենացնում էր մեր քաղաքը և հոգ էր տանում նրա բնակչի նկատմամբ: Այս շենքը, այս դահլիճը, որտեղ հավաքված ենք մենք, նույնպես նրա կառուցածն են: Այսօր մեր քաղաքում տոն է, քանի որ նա իր ներկայությամբ Ագարակին հին, երջանիկ օրերի փայլը բերեց,- հուզված, արցունքներից թրջված աչքերով մի կերպ արտաբերեց դպրոցի տնօրենը, ասեղնագործ թաշկինակով զգուշորեն սրբելով արցունքները:
Տիկինն իր ելույթն ավարտելու երկու փորձ էլ արեց, ոչինչ չստացվեց, արցունքախեղդ էր լինում: Ստեփանյան Սաբիրը իր հսկա հասակով վեր կացավ տեղից և ծափահարեց, որ դրանով օգնի դպրոցի տնօրենին: Դահլիճն էլ, լեռնագործական կոմբինատի նախկին տնօրենի հետ, անմիջապես ոտքի կանգնեց: Այն, ինչ կատարվեց հետո, մարդկային երևակայությունից դուրս էր. մոտ 400 մարդ, այդ թվում նաև` դահլիճի վեց դռների մեջ կանգնածները (նստատեղ չլինելու պատճառով կանգնած էին) ծափահարում և լաց էին լինում: Ստեփանյան Սաբիրը մոտեցավ ամբիոնին, որ խոսի, մարդկանց այդ վիճակից հանի: Արցունքներն այդ առնական մարդուն էլ խեղդեցին, չկարողացավ գեթ մեկ բառ արտասանել, և այս ամենը քսան րոպեից ավելի տևեց: Քաղաքապետ Խաչատրյան Մայիսն էլ երկու ապարդյուն փորձ կատարեց, արցունքները նրան էլ խեղդեցին: Ստիպված նոր սկսված հանդիպումն ընդմիջեցին, որ մարդիկ հանդարտվեն:
Քաղաքացիները թրջված, արցունքակալած աչքերով, ժպտերես դուրս էին գալիս դահլիճից. տոնը Սաբիր Նիկոլաևիչի հետ ավարտվել էր, նրան Ագարակի պատվավոր քաղաքացու կոչում էին շնորհել երախտագետ ագարակցիները: Ստեփանյան Սաբիրն էլ իր ներկայությամբ նրանց մի քանի ժամով, կարոտախտի սքանչելի ու բաղձալի, ցավոք, անդառնալի հուշերի քաղցրաբույր, անուրջաշատ գիրկն էր վերադարձրել:
Այսպիսի ղեկավարներ էլ են լինում, ում տեսնելիս չեն անիծում, հայհոյում ու վատաբանում, այլ կարոտախտի արցունք են նվիրում: Չեն բամբասում, թե քանդեց ու թալանեց, այլ երախտագիտորեն ասում են՝ կառուցեց: Ա՛յ, նման մարդիկ կարիք չունեն զինված թիկնազորով շրջագայելու, նրանց թիկնազորը սեփական ժողովուրդն է:

Հեղինակի նյութեր

• Արհավիրք
• Հայկանուշը
• Աղոթասերը
• Ադամանդի անտարբեր ցոլքը
• Հին օրերի Երևանս
• Ավոն
• Յուգդոն
• Ակամա համասեռամոլները
• Արեգակի զավակը
• Շունը
• Քարահունջ-Կրեմլ
• Սև կատուն
• ԱՀԱԲԵԿՉՈՒՀԻՆ
• ՆԱԽԱԽՆԱՄՈՒԹՅՈՒՆ-1
• ՆԱԽԱԽՆԱՄՈՒԹՅՈՒՆ-2
• ՆԱԽԱԽՆԱՄՈՒԹՅՈՒՆ-3
• ՆԱԽԱԽՆԱՄՈՒԹՅՈՒՆ-4
• ՆԱԽԱԽՆԱՄՈՒԹՅՈՒՆ-5
• ՆԱԽԱԽՆԱՄՈՒԹՅՈՒՆ-6
• ՆԱԽԱԽՆԱՄՈՒԹՅՈՒՆ-7

Մեկնաբանություններ