«Որքան կարողանանք մնալ ինքներս մեզ նման ու չխառնվենք, չձուլվենք գլոբալիզացիայի հոսանքներին, այդքան հետաքրքիր կլինենք աշխարհին»

«Իրատես de facto»-ի հյուրն է դերասանուհի, սցենարիստ, պրոդյուսեր, ռեժիսոր ԱՆՆԱ ԿՈՆԴՈՆ (Աննա Աչդյանը), ով վերջերս Հայաստանում էր` զբաղված իր երկրորդ լիամետրաժ ֆիլմի նկարահանման աշխատանքներով: Մենք հանդիպել և զրուցել ենք նրա հետ ինչպես սպասվող ֆիլմի, այնպես էլ արդեն կինոյում նրա կատարած այլ գործերի մասին: Հպանցիկ անդրադարձել ենք նաև իր տոհմածառին. նա Տիգրան և Արաքս Մանսուրյանների քրոջ դուստրն է, ապրում և ստեղծագործում է ԱՄՆ-ում:

«ՀԶՈՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՆ ՈՒՆԵՆ ՏԻԵԶԵՐԱԿԱՆ ՀՆՉՈՂՈՒԹՅՈՒՆ, ՏԻԵԶԵՐԱԿԱՆ ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ»

-Աննա, 2009 թվականին Ձեր՝ «Հպարտ Իզան» կարճամետրաժ ֆիլմով մասնակցել եք «Ոսկե ծիրան» երևանյան միջազգային կինոփառատոնին: Այն մեզանում չի արժանացել որևէ մրցանակի, բայց միջազգային այլևայլ փառատոներում ունեցել է հաջողություններ, ստացել տարբեր պարգևներ: Առհասարակ, ինչո՞վ է պայմանավորված այս կամ այն ֆիլմի հաջողությունը փառատոներում. այստեղ որոշիչ է փառատոնի՞ ուղղվածությունը, թե՞ մրցույթը դատող ժյուրիի անդամների անձնական ճաշակը:
-Ես շատ բան չգիտեմ փառատոների մասին: Կարծում եմ, որ փառատոները լավ հարթակ են մարդկանց համար, հնարավորություն, որպեսզի նրանք տեսնեն այնպիսի ֆիլմեր, որոնք ուրիշ տեղ չեն տեսնի: Դրանց միջոցով բացահայտվում են նոր տաղանդներ: Բայց ինքս անձամբ շատ տարված չեմ փառատոներով:
-Մինչ Հայաստանում Ձեր երկրորդ լիամետրաժ ֆիլմի վրա աշխատելը՝ նկարել եք ևս մեկ լիամետրաժ` «Merry Cristmas»-ը, որը պատմում է ամերիկյան իրականության մասին: Երբ փոխվում են կինոյում պատկերվող աշխարհները, դրա արդյունքում փոխվո՞ւմ են ռեժիսորի ձեռագիրը, ստեղծագործական հայեցակարգը:
-Ես դեռ չգիտեմ` արդյո՞ք ունեմ իմ ձեռագիրը: Բայց ես հետաքրքրված եմ ամեն տեսակի մարդկանցով: Եվ կարծում եմ, որ հզոր պատմություններն ունեն տիեզերական հնչողություն, տիեզերական բովանդակություն: Դրանք համանման են, ինչպես մարդիկ են համանման: Անկախ այն բանից, թե որտեղ եմ գտնվում, ֆիլմ եմ նկարում Ամերիկայում, Հայաստանում, թե մեկ ուրիշ տեղում, ինձ համար հետաքրքիրն այն է, որ ես օգտագործեմ ծիածանի բոլոր գույները: Ես փորձում եմ անել դա:
-Առաջիկայում մտադիր եք նաև ֆիլմ նկարահանել Ֆրանսիայի, Փարիզի մասին, որտեղ ապրել եք ավելի քան քսան տարի: Ամերիկայի մասին պատմող ֆիլմը սատիրա է, Հայաստանում նկարահանվողը տուրիզմի մասին է: Ի՞նչ պատմություն կլինի այդ` երրորդ լիամետրաժ ֆիլմի հիմքում:
-Հուսով եմ` սերը կլինի այդ ֆիլմի սյուժեի հիմքում, բայց դեռ լիովին համոզված չեմ: Ես ունեմ շատ հստակ և հաստատուն մտահղացում, ունեմ մտքեր, գաղափարներ, բայց չեմ ուզում կոնկրետ մի բանի վրա կենտրոնանալ, միայն մի բանի վրա աշխատել ֆիլմ նկարելիս: Ինձ համար կարևոր են մարդիկ, ես ձգտում եմ մշտապես փնտրել ու հայտնաբերել ինչ-որ բան կյանքի ու մահվան միջակայքում և անդրադառնալ այդ ամենին իմ ֆիլմերում:

«ՍԼԱՎՈՆԱԿԱՆ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ ՇԱՏ ՈՐՈՇԱԿԻ ԽՈՐՈՒԹՅՈՒՆ ԿԱ»

-Ձեզ առավելապես հետաքրքրում է Դոստոևսկու «Ոճիր և պատիժ» վեպը` որպես ստեղծագործական նյութ: Դոստոևսկիով սովորաբար հետաքրքրված են լինում խորհրդային, ռուսամետ կրթություն և դաստիարակություն ստացած արվեստագետները, մտավորականները: Դուք, որ մանկությունից ապրել ու ստեղծագործական մկրտություն եք ստացել Արևմուտքում (նախ` Ֆրանսիայում, հետո` Ամերիկայում), ինչպե՞ս եք բացատրում Ձեր այդ տարվածությունը Դոստոևսկիով:
-Սլավոնական գրականության մեջ շատ որոշակի խորություն կա, և այն միշտ խոսում է իմ սրտի հետ: Ինչպես Մոլիերի սատիրան է հետաքրքիր կամ մեկ այլ հզոր անհատի ստեղծագործությունը, նույնպես էլ Դոստոևսկու գրականությունը: Այսինքն` լույսն ու մութը, պայծառությունն ու խավարը հավասարապես հետաքրքիր են բոլոր դրսևորումներում: Ես երբեք մի կոնկրետ երկրից չեմ եղել: Հետաքրքրված չեմ այս կամ այն երկրի սահմաններով, տարբերություններով: Ինձ հետաքրքրում է ստեղծագործությունը:
-Զարմանալի մի զուգադիպություն. ամերիկյան «Esquire» ամսագիրը 2010 թվականին իր կազմած «սեքսուալության ատլասում» իբրև Հայաստանի ամենասեքսուալ կին է ճանաչել Ձեզ` բնութագրելով այսպես. «Աննա Կոնդոն ունի սև, իմաստուն և բարի աչքեր, որոնք նրան նմանեցնում են Դոստոևսկու հերոսներին»:
-Ես, իհարկե, չգիտեմ, թե ով է այդ գործի համար պատասխանատու: Մի օր կգտնեմ այդ մարդուն, ու նա մեծ խնդրի առաջ կկանգնի: Ինձ համար անգամ ամոթալի էր նման բնութագրման արժանանալը, որովհետև այնքան գեղեցիկ հայ կանայք կան, որ նրանց թողած` ինձ համարել ամենասեքսուալը անհարմար է:
-Բայց ես չձևակերպեցի հարցս: Ցանկանում էի իմանալ` Դուք զգո՞ւմ եք այն ընդհանրությունը Ձեր և Դոստոևսկու հերոսների միջև, որն ակնարկվում էր «Esquire»-ի բնութագրում:
-Ո՛չ: Ես այդպես չեմ մտածում: Եթե փորձեմ ինձ բնութագրել, պիտի ասեմ, որ մենակություն, առանձնություն սիրող մարդ եմ: ՈՒ երիտասարդ տարիներից շատ եմ սիրել կարդալ: Ցավոք, հիմա դա այնքան էլ ինձ չի հաջողվում, որովհետև աշխատանքի բերումով շատ զբաղված եմ լինում: Կարդալն ինձ համար շատ կարևոր է` որպես անհատի, որպես ռեժիսորի, առաջներում նաև` որպես դերասանուհու: Կարդալու շնորհիվ երևակայությունն է զարգանում:

«ԱՅՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔԸ, ՈՐԸ ԵՍ ՍԻՐՈՒՄ ԵՄ ԱՆԵԼ՝ ԻԲՐԵՎ ՌԵԺԻՍՈՐ, ՊԱՀԱՆՋՈՒՄ Է, ՈՐ ՁԵՌՔԵՐՍ ԽՑԿԵՄ ԱՄԵՆ ԻՆՉԻ ՄԵՋ»

-Դուք դերասանուհի եք, սցենարիստ, պրոդյուսեր, ռեժիսոր:
-Խոհարար:
-Դե՜, դա յուրաքանչյուր հայ կնոջ գլխավոր առաքելությունն է: Եվ այս ամենի մեջ Դուք առավել կարևորում եք ռեժիսուրան, այո՞:
-Այո՛: Այն աշխատանքը, որը ես սիրում եմ անել` իբրև ռեժիսոր, պահանջում է, որ ձեռքերս խցկեմ ամեն ինչի մեջ:
-Ի՞նչ կպատմեք կոնկրետ այս` Հայաստանում նկարահանվող ֆիլմի մասին:
-Ինձ համար մարտահրավերն այս նախագծում այն է, որ ես կարողանամ ստեղծել մի բան, որը և՛ ժամանցային լինի, և՛ պոետիկ` միաժամանակ: Պոետիկությունը, որպես առանձին վերցրած երևույթ կինոյում, շատ հանգիստ, խաղաղ բան է: Իսկ ժամանցայինը` առանձին վերցրած, ինձ համար այնքան էլ հետաքրքիր չէ: Ես փորձում եմ այդ երկուսը համատեղել:
-Ես անձամբ Հայաստանը սոսկ որպես զբոսաշրջային երկիր տեսնելու հարցում շահագրգիռ չեմ, քանի որ այն եղել է գիտության, մշակույթի, արդյունաբերության ոլորտներում ներկայանալի երկիր նախորդ տասնամյակներում: Բայց քանի որ ժամանակի մարտահրավերը մեզ կանգնեցրել է զբոսաշրջության գոտի դառնալու փաստի առաջ, և Ձեր ֆիլմի հիմքում էլ այդ թեման է, ուզում եմ իմանալ, թե արդյո՞ք Արևմուտքի մարդու աչքերով Հայաստանը մրցունակ երկիր է զբոսաշրջության ոլորտում:
-Որքան մենք կարողանանք մնալ ինքներս մեզ նման ու չխառնվենք, չձուլվենք գլոբալիզացիայի հոսանքներին, այդքան հետաքրքիր կլինենք աշխարհին: ՈՒ սա վերաբերում է բոլոր ոլորտներին: Պետք է խնամք և ուշադրություն ցուցաբերվի մշակույթի, արվեստագետների նկատմամբ, բոլոր այն մարդկանց նկատմամբ, ովքեր ինչ-որ բան են ստեղծում: ՈՒ նաև` բնության նկատմամբ, որը շատ կարևոր է: Բայց իմ ֆիլմը զուտ տուրիզմի մասին չէ: Դա նաև մահվան մասին է: Բայց փակագծերն ավելի բացել հիմա չեմ կարող: Երբ ես վերադառնամ տուն, պիտի գրեմ, ստեղծեմ այդ սցենարը: Ես դեռ մեծ «գլուխներ» պիտի ստեղծեմ այս գործում, ինչպես քանդակագործն է մեծ քարից դուրս բերում իր քանդակները:
-Այս ֆիլմի աշխատանքներում հայկական ներգրավվածությունն ինչպիսի՞ն է:
-Երկու հայ պրոդյուսերներ ունեմ` Արևիկ Ավանեսյանն ու Հասմիկ Հովհաննիսյանը (կա նաև ամերիկացի պրոդյուսեր): Շատ դժվար է անել այն տեսակի կինո, որը ես եմ ուզում անել: Պետք է հրաժարվես ընդունված այն կարգից, որով առաջնորդվում են սովորաբար կինոարտադրության ասպարեզում: Սա թիմային աշխատանք է: Եվ ես մեծ համբերատարություն եմ դրսևորել, մինչև որ կարողացել եմ գտնել այնպիսի մարդկանց, ովքեր կունենան համապատասխան որակներ այս աշխատանքը հաջողությամբ կատարելու համար: Ֆիլմիս հայ պրոդյուսերները շատ արտիստիկ են, ավելի ստեղծագործաբար են մոտենում գործին, քան բազմաթիվ ռեժիսորներ ու դերասաններ: Ես հիմա անպայման ուզում եմ հիշատակել նաև մյուս այն հայերին, որոնց հետ աշխատել եմ Հայաստանում: Չորս տարի առաջ` «Ոսկե ծիրանի» ժամանակ, բախտ ունեցա ծանոթանալու դերասանուհի Լիանա Ավետիսյանի հետ: Միանգամից դարձանք համագործակցողներ: Հետո ինտերնետի միջոցով պատահաբար գտա Հովոյին` Հովհաննես Հաջինյանին: Ես սիրում եմ աշխատել այնպիսի անհատականությունների հետ, ովքեր ունեն կենսափորձ, ոչ թե սոսկ դերասաններ են:
-Ի՞նչ ստեղծագործական ճանապարհ եք կանխատեսել այս ֆիլմի համար:
-Նախ և առաջ ինձ համար ամենակարևորն այն է, որ ֆիլմը լինի լիարժեքորեն անկեղծ: Ես ուզում եմ ֆիլմը հասցնել այն կետին, որպեսզի հենց ինքն ասի. «Լա՛վ, ես արդեն ամբողջական եմ»: Ես եմ աշխատում ֆիլմի համար, ոչ թե հակառակը: Երբեմն ինձ հետ դժվար է աշխատել: Բայց միևնույն է, ես միշտ աշխատում եմ բարդ ֆիլմ վերցնել: Իմ կյանքի ամենամեծ փորձություններից մեկն էր Հայաստանում աշխատելը: Ես ինձ իսկապես հաջողակ եմ համարում, որ իմ կյանքի հաջորդ երկու տարիներին պիտի անդադար նայեմ այս նույն պատկերներին, որ նկարեցի Հայաստանում: Սրա համար և՛ ուրախ եմ, և՛ տխուր:

«ԵՐԿԱՐ ԺԱՄԱՆԱԿ ԵՍ ԱՌԱՋԻՆ ՀԵՐԹԻՆ ՄԱՅՐ ԷԻ ԵՎ ԿԻՆ, ԱՊԱ ՆՈՐ՝ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈՂ ՄԱՐԴ»

-Դուք սերում եք մեր ազգի նշանավոր արվեստագետների` Մանսուրյանների գերդաստանից: Ստեղծագործելիս որքանո՞վ եք զգում այդ գենի ազդեցությունը Ձեզ վրա:
-Ես չէի ցանկանա ինձ արժևորել այդ մարդկանցով, եթե նույնիսկ նրանք իմ ընտանիքի անդամներն են: Ես դեռ շատ պիտի աշխատեմ, որ վաստակեմ այդ իրավունքը: Այն, ինչ ստեղծել են նրանք, իրենց լույսն է, իրենց կյանքն է: Ես ինքս իմ արժեքը պիտի ապացուցեմ սեփական աշխատանքով, սեփական ստեղծագործությամբ:
-Ձեր ամուսինը` Ջորջ Կոնդոն, ճանաչված նկարիչ է: Երկու արվեստագետների համատեղ կենցաղը ենթադրո՞ւմ է նաև ստեղծագործական փոխազդեցությունների անխուսափելիություն:
-Շատ դժվար հարաբերություններ են մեր միջև այդ իմաստով: Մենք մեր ստեղծագործական կյանքում և՛ համագործակցում ենք, և՛ չենք համագործակցում: Երկար ժամանակ ես առաջին հերթին մայր էի և կին, ապա նոր` ստեղծագործող մարդ: ՈՒ շատ եմ պայքարել, որ դառնամ նախ և առաջ ստեղծագործող մարդ: Կարող եմ ասել, որ շատ հաջողակ եմ եղել այս հարցում: Հանդիպել եմ մարդկանց, ովքեր ինձ մեծապես աջակցել են: Բայց և կարողացել եմ հասնել այն բանին, որ որոշակի անկախություն ունենամ իմ ստեղծագործական աշխատանքում:

Զրույցը վարեց
Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Անհամբեր ու սիրով եմ սպասում իր հերթական գրին, ես էդ գրի մշտամնա ընթերցողն եմ
• Դերենիկ Դեմիրճյանի ժառանգության արժևորումը՝ ժամանակակից գիտական խոսքով
• Երախտագիտություն՝ կինոլեզվով
• Դերենիկ Դեմիրճյան-145
• «Այս մար­դիկ չեն սի­րում մեր ժո­ղովր­դին, պատ­րաստ չեն նրա հոգ­սը կրե­լու՝ ա­ռանց պարգևավ­ճա­րի»
• «Պե­տու­թ­յու­նը կորց­րել է իր դեմ­քը, և ե­թե մենք թույլ տանք, որ այս ճգնա­ժամն ա­վե­լի խո­րա­նա, ուղ­ղա­կի կկոր­ծան­վենք»
• «Կա այս­պի­սի մի կար­ծիք՝ հարկ է ստեղ­ծել Հա­յաս­տան ամ­րոց-պե­տու­թ­յուն»
• «Մի բան հս­տակ է՝ այս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը պետք է ան­հա­պաղ հե­ռա­նան»
• «Ե­թե մեր մշա­կույ­թը լի­ներ բարձր մա­կար­դա­կի վրա, մենք այ­սօր­վա ող­բեր­գու­թ­յու­նը չէինք ու­նե­նա»
• «Մեր թշ­նա­մու գոր­ծած ո­ճիր­նե­րից ու հան­ցա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րից ոչ մե­կը թույ­լատր­ված չէր ո­րևէ օ­րեն­քով»
• «Ի սկզ­բա­նե մտա­ծել են ար­նա­քամ ա­նել ժո­ղովր­դին, բե­րել-հասց­նել մի վի­ճա­կի, որ հե­տո ա­սեն՝ դե՜, չդի­մա­ցանք, ու ստո­րագ­րեն այս փաս­տա­թուղ­թը»
• «Վեր­ջին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով զին­ված հա­րուստ, ան­պարտ բա­նակ, սե­փա­կա­նին զու­գա­հեռ՝ պե­տա­կան հզոր ար­դ­յու­նա­բե­րութ­յուն պի­տի ստեղ­ծենք»
• «Ե­թե հի­մա ենք գնում փոխ­զիջ­ման, դրա տակ ի՞նչ է են­թադր­վում. ինք­նաոչն­չա­ցո­ւ՞մ, ինք­նաս­պա­նու­թ­յո­ւ՞ն»
• «Աստ­ված մեզ հետ է և մեր ար­դար գոր­ծին զո­րա­վիգ»
• «Պար­տադր­ված պա­տե­րազ­մը, ի­հար­կե, ծանր բան է, բայց մենք պատ­րաստ էինք դրան»
• «Հա­նուն ազ­գի, հա­նուն հայ­րե­նի­քի զոհ­ված­նե­րի հե­րո­սու­թ­յու­նը չա­փա­նիշ­նե­րի փո­փո­խու­թ­յան են­թա­կա չէ»
• «Ինչ­պես Հի­սու­սը, այդ­պես էլ Նա­րե­կա­ցին Աստ­ծուց նե­րո­ղու­թ­յուն է խնդ­րում բո­լո­րիս մեղ­քե­րի հա­մար»
• «Մենք աշ­խար­հի մեջ ենք, ու աշ­խարհն է մեր մեջ. պար­զա­պես, որ­պես գաղտ­նի զենք, ու­նենք Ո­գին, որ մեզ պա­հել ու պա­հե­լու է»
• «Մենք Աս­տու­ծոյ փառք կու տանք, որ հայ­րե­նի­քը կը մնայ հայ­րե­նիք եւ մեր մնա­յուն հաս­ցէն»
• «Կար­դում էի այն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րի ցան­կը, որ պատ­րաստ­վում են հա­նե­լու դպ­րո­ցա­կան դա­սագր­քե­րից, ու սար­սա­փում էի»

Մեկնաբանություններ