«ԱԴՐԲԵՋԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԹԻՄԻ ԲԱՐԴՈՒՅԹ ՈՒՆԻ»

Ինչպես հայտնի է, սեպտեմբերի 19-ին Ռուսաստանի Խանտի Մանսիյսկ քաղաքում մեկնարկելու է շախմատի համաշխարհային 39-րդ օլիմպիադան: Այդ ստուգատեսի գլխավոր մրցավարի պարտականությունը կատարելու է երևանցի միջազգային մրցավար, Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիայի փոխնախագահ, Երևանի շախմատի ֆեդերացիայի նախագահ ԱՇՈՏ ՎԱՐԴԱՊԵՏՅԱՆԸ: Հանդիպելով նրան, նախ, հետաքրքրվեցինք, թե կազմակերպիչները պատրա՞ստ են հյուրընկալելու օլիմպիադայի բոլոր մասնակիցներին:
-Տարիներ առաջ ռուսական այդ քաղաքի անունը քչերը լսած կլինեին, սակայն այժմ այն հայտնի է բոլորին: Իսկ ամեն բան սկսվեց նրանից, որ 2005-ին Խանտի Մանսիյսկում անցկացվեց շախմատի աշխարհի գավաթի անդրանիկ խաղարկությունը, և Հայաստանի ներկայացուցիչ Լևոն Արոնյանը դարձավ հաղթող: Այն ժամանակ ստուգատեսը գերազանց էր կազմակերպվել: Ապա ևս երկու անգամ շախմատի աշխարհի գավաթի խաղարկության մրցաշարեր հաջողությամբ անցկացվեցին ռուսական այդ քաղաքում: Սակայն շախմատի համաշխարհային օլիմպիադայից առաջ շատ է խոսվում այն մասին, որ հնարավոր է Խանտի Մանսիյսկը չկարողանա հյուրընկալել ստուգատեսի մասնակիցներին: Բանն այն է, որ 60-70 հազար բնակչություն ունեցող քաղաքում հյուրանոցները քիչ են, մինչդեռ 3 հազարից ավելի օլիմպիադայի մասնակից է ժամանելու Խանտի Մանսիյսկ: Ինքս քանիցս եղել եմ այդ քաղաքում, որպես գլխավոր մրցավար, գլխավոր մրցավարի տեղակալ սպասարկել շախմատի միջազգային ներկայացուցչական ստուգատեսներ: Խանտի Մանսիյսկը հետաքրքիր քաղաք է, հեռանկարային: Այն ռուսական շատ քաղաքներից տարբերվում է, քանի որ ճարտարապետական եվրոպական ոճ ունի: Բարեբախտաբար, օլիմպիադայի մասնակիցներին ընդունելու հարցն արդեն փակվել է: Ահազանգից հետո Շախմատի միջազգային ֆեդերացիայի (ՖԻԴԵ) և Խանտի Մանսիյսկի ղեկավարները միջոցներ ձեռնարկեցին, և այժմ քաղաքը պատրաստ է դառնալու օլիմպիադայի անցկացման վայր: Մեծ հյուրանոցի շինարարությունը, որ կառուցվում էր, ավարտին է հասցվել: Ընդ որում, կացարանների պակաս, այնուամենայնիվ, զգացվում է: Այդ է պատճառը, որ մասնակիցների մի մասին որոշվել է տեղավորել Խանտի Մանսիյսկի համալսարանի հանրակացարանում: Այն իր պայմաններով չի զիջում մի շարք հյուրանոցների: Սակայն հանրակացարանն ազատ պահելու համար Խանտի Մանսիյսկի համալսարանում մեկ ամսով դասերը հետաձգվել են: Կարծում եմ, որ օլիմպիադան կանցնի բարձր մակարդակով:
-Շախմատի վերջին երկու օլիմպիադաներում Հայաստանի տղամարդկանց հավաքականը հաղթող է դարձել: Մեր շախմատիստուհիների ընտրանին էլ լավ է խաղացել, զբաղեցրել է ավելի բարձր տեղեր, քան վարկանիշ է ունեցել: Հետաքրքիր է, թե ինչ հեռանկարներ ունեն մեր երկրի ներկայացուցիչներն այս անգամ:
-Հույս ունենք, որ Հայաստանի ներկայացուցիչներն իրենց խաղով կրկին կուրախացնեն մեր մարզասերներին: Սակայն կան մի շարք դժվարություններ: Գլխավորն այն է, որ Ռուսաստանի ներկայացուցիչները լուրջ մտադրություններ ունեն: Գաղտնիք չէ, որ հնարավորը և անհնարինը նրանք փորձելու են անել, որպեսզի իրենց երկրի տղամարդկանց և կանանց հավաքականները հաղթեն: Այժմ Ռուսաստանում շախմատի ֆեդերացիային փոխարինել է դիտորդական խորհուրդը: Այն գլխավորում է Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևի խորհրդական Արկադի Դվորկովիչը: Խորհուրդը մանրակրկիտ ծրագիր է կազմել, թե ինչ պետք է արվի, Ռուսաստանի ներկայացուցիչներն ինչպես են նախապատրաստվելու: Ընդ որում, արդեն մի քանի ամիս է, որ նախապատրաստվող թիմերի խաղացողները և նրանց մարզիչները շատ բարձր աշխատավարձ են ստանում: Սակայն դա բոլորը չէ: Ռուսաստանի տղամարդկանց և կանանց հավաքականների խաղացողներին գայթակղիչ փողեր են խոստացել այն պայմանով, որ նրանք ուժեղագույն դառնան: Մասնավորապես, տղամարդկանց և կանանց հավաքականների ամեն մի խաղացողը ստանալու է համապատասխանաբար 50 և 25-հազարական դոլար: Ընդ որում, Ռուսաստանը պատրաստվում է օլիմպիադային մասնակցել տղամարդկանց չորս հավաքականով:
-Որքանո՞վ է դա արդարացի:
-Դա նախադեպը չունեցող բան կլինի: Ամեն դեպքում կարելի է դրա օրինականությանը չկասկածել, քանի որ կազմակերպիչ երկրի ներկայացուցիչները Շախմատի միջազգային ֆեդերացիայից համապատասխան թույլտվություն ստացած կլինեն: Ընդհանրապես, համաշխարհային օլիմպիադայի կազմակերպիչ երկրի ներկայացուցիչներին կանոնադրությամբ թույլատրում են մրցասպարեզ հանել տղամարդկանց և կանանց երկուական հավաքականներ: 1996-ին Երևանում կազմակերպված շախմատի համաշխարհային օլիմպիադայի ժամանակ նույնպիսի իրավունք էր վերապահվել Հայաստանի ներկայացուցիչներին: Ի դեպ, վերջին պահին Հայաստանը տղամարդկանց մրցաշարում երրորդ թիմը մրցասպարեզ հանեց, քանի որ մասնակիցների թիվը կենտ էր: Դա ևս օրենքով նախատեսված է: Իսկ այժմ Ռուսաստանը ցանկանում է չորս թիմով մասնակցել օլիմպիադային: Ամեն բան բարդանում է այն առումով, որ Ռուսաստանում բարձրակարգ շախմատիստները շատ են, այդ հավաքականները կարող են ուժեղ լինել և հավակնել հաղթողի կոչմանը: Բարդ կլինի նաև մրցակից երկրների հավաքականների համար առաջին տեղ զբաղեցնելը, քանի որ չի բացառվում, որ խաղան Ռուսաստանի մի քանի հավաքականի դեմ: Հայաստանի հավաքականն էլ պետք է պատրաստ լինի դեպքերի այդպիսի զարգացմանը:
-Մեր երկրի ներկայացուցիչներն ինչպե՞ս են նախապատրաստվում:
-Ամեն բան կատարվում է բարձր մակարդակով: Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիան հնարավորն անում է, որ մեր երկրի ներկայացուցիչները հաջող հանդես գան օլիմպիադայում: Անցած ժամանակամիջոցում մի քանի ուսումնամարզական հավաք է կազմակերպվել: Դրանք անցկացնելու համար Հայաստան էր եկել վերջին տարիներին Հունգարիայում բնակվող, Հայաստանի հավաքականի գլխավոր մարզիչ Արշակ Պետրոսյանը: Չնայած զբաղվածությանը, ուսումնամարզական հավաքներին մասնակցել է նաև Հայաստանի հավաքականի առաջատար Լևոն Արոնյանը: Այժմ շախմատի Հայաստանի տղամարդկանց հավաքականը մարզվում է Ծաղկաձորում: Նախապատրաստվում են Վլադիմիր Հակոբյանը, Գաբրիել Սարգսյանը, Արման Փաշիկյանը, Ավետիք Գրիգորյանը: Շախմատիստուհիների ընտրանին էլ, նորանշանակ գլխավոր մարզիչ Աշոտ Անաստասյանի ղեկավարությամբ, նախապատրաստվում է Ջերմուկում: Թիմի կազմում են Էլինա Դանիելյանը, Լիլիթ Մկրտչյանը, Լիլիթ Գալոյանը, Նելլի Աղինյանը, Անահիտ Խառատյանը:
-Ի՞նչ հավանականություն կա, որ օլիմպիադայի կրկնակի չեմպիոն Հայաստանի տղամարդկանց հավաքականը չի զիջի իր դիրքը:
-Ինչ խոսք, Հայաստանի հավաքականի շախմատիստները կփորձեն պահպանել չեմպիոնական բարձունքը: Սակայն, բացի Ռուսաստանի ներկայացուցիչներից, կձգտեն առաջին տեղի համար պայքարել նաև Ադրբեջանի հավաքականի շախմատիստները, որոնք Եվրոպայի վերջին առաջնության չեմպիոնն են: Ընդ որում, Ադրբեջանի հավաքականը Հայաստանի թիմի բարդույթ ունի: Այսինքն, նրանք պատրաստ են օլիմպիադայում գրավելու նախավերջին տեղը, միայն այն պայմանով, որ առաջ անցնեն Հայաստանի հավաքականից: Ասվածի վկայությունն է նաև այն հակամարտությունը, որը ներկայումս կա Ադրբեջանի հավաքականում: Ադրբեջանի ուժեղագույն շախմատիստը` Վուղար Հաշիմովը, դուրս է մնացել ազգային հավաքականի կազմից այն բանի համար, որ «հայամետ» քաղաքականություն է վարում: Իսկ նրա մեղքն այն է եղել, որ խաղացել է «Կասպարով-Մարկոտե» թիմում: Բանն այն է, որ Մարկոտեն վաղուց մահացել է, իսկ Կասպարովն արդեն երկար տարիներ այդ ակումբից հեռացել է: Ընդ որում, այդ թիմը ստեղծվել է դեռ այն ժամանակ, երբ Կասպարովն Ադրբեջանի ներկայացուցիչ էր: Հաշիմովի բացակայությունը մի փոքր կարող է թուլացնել Ադրբեջանի հավաքականը: Բայց Հայաստանի հավաքականի խնդիրը դրանից չի թեթևանա, քանի որ հիմնական հակառակորդները, Ռուսաստանի ներկայացուցիչներից բացի, կմնան ՈՒկրաինայի, ԱՄՆ-ի, Իսրայելի, Հունգարիայի թիմերը: Այնպես որ, դժվարին պայքար է սպասվում:
-Օլիմպիադայում, որպես մրցավարի, ի՞նչ պարտականություն կդրվի Ձեզ վրա:
-Ըստ նախնական պայմանավորվածության` ինձ է վստահվելու տղամարդկանց մրցաշարի գլխավոր մրցավարի պարտականությունը:
-Շախմատի համաշխարհային օլիմպիադայի օրերին անցկացվելու է նաև Շախմատի միջազգային ֆեդերացիայի նախագահի ընտրություն` երկու մրցակիցների` ՖԻԴԵ-ի ներկայիս նախագահ Կիրսան Իլյումժինովի և շախմատի աշխարհի նախկին չեմպիոն Անատոլի Կարպովի միջև: Ինչպիսի՞ն կլինի այդ պայքարը:
-Նախ, սկսենք նրանից, որ Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիան արտահայտել է իր դիրքորոշումը և ընտրապայքարում սատարելու է Իլյումժինովին: Դա ամենևին էլ պայմանավորված չէ այն հանգամանքով, որ Հայաստանի նախագահ, Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիայի նախագահ Սերժ Սարգսյանը և Իլյումժինովն անձնական լավ հարաբերությունների մեջ են: Կապ չունի նաև այն, որ Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիան լավ փոխհարաբերություններ է պահպանում ՖԻԴԵ-ի հետ, որը գլխավորում է Իլյումժինովը: Փաստն այն է, որ Իլյումժինովը մեծ գործ է կատարել համաշխարհային շախմատը զարգացնելու համար: Միջազգային նոր մրցաշարեր են կազմակերպվել, դրանցում մեծ փողեր են ներդրվել: Նա մի շարք ծրագրեր է իրականացրել. շախմատի տղամարդկանց և կանանց «Գրան պրի» մրցաշարեր են կազմակերպվում և այլն: Իհարկե, Կարպովը նույնպես մեծ ծավալի աշխատանք է կատարում շախմատը զարգացնելու համար: Նա մեծ թվով շախմատի դպրոցներ է հիմնել: Դա ևս անժխտելի է: Իմ կարծիքով, լավ կլիներ, որ այս երկու մրցակիցները միավորվեն և համատեղ փորձեն զարգացնել շախմատը: Ներկայումս ընտրապայքարում Իլյումժինովի հաղթելու հնարավորությունները բարձր են: Նրան է սատարում 93 երկրի շախմատի ֆեդերացիա: Սակայն ամեն բան որոշվելու է գաղտնի քվեարկությամբ, և հնարավոր է ամեն կարգի արդյունք:
Զրույցը` Գագիկ ԲԵԳԼԱՐՅԱՆԻ

Մեկնաբանություններ