Ժամանակին այնքան էլ ժողովրդավարություն չվայելող, ծայրաստիճան հակասական, բայց Քիսինջերի գնահատմամբ` ամերիկյան բոլոր նախագահներից միջազգային գործերում ամենախոր գիտելիքներն ունեցող Ռիչարդ Նիքսոնն ԱՄՆ-ի էներգետիկ անկախությունը հռչակեց որպես իր վարչակազմի նպատակ։ Եվ այնպես եղավ, որ այն ժամանակ դա օրախնդիր չդարձավ, և միանգամայն հասկանալի է, թե ինչու այն տարիներին աշխարհն ապրում էր էժան և դյուրամատչելի նավթի առատության պայմաններում։

ԱՄՆ-ն ու Թուրքիան, փաստորեն, երբեք չեն ծրագրել Թուրքիայի ռազմական ներկայություն Կենտրոնական Ասիայում` անգամ Աֆղանստանում ռազմական գործողության իրականացման կապակցությամբ: ԱՄՆ-ի կենտրոնական հրամանատարությունը որոշ մտադրություններ, ճիշտ է, ունեցել է Ղրղզստանում և ՈՒզբեկստանում կառավարող վարչակազմերի դեմ իսլամական արմատականների ագրեսիայի ժամանակ Թուրքիայի սահմանափակ զորախմբի օգտագործման առնչությամբ:

Հայաստանի իշխանության առջև ծառացած կարևորագույն խնդիրներից մեկը արտագաղթի կասեցումն է: Հայաստանից արտագաղթելու պատճառները բազմաթիվ են, որոնց մասին բավականաչափ խոսվել է, սակայն այդպես էլ պատասխան չի տրվել այն հարցին, թե ո՛րն է արտագաղթի հիմնական պատճառը:

Կարծես ամբողջ աշխարհը և մասնավորապես մեր տարածաշրջանը կարող են նորից թեթևացած շունչ քաշել. դեռ վերջերս անխուսափելի թվացող պատերազմը Իրանի հետ, երևում է, հետաձգված է։

Արևմուտքում ավանդական ահաբեկչական ու արմատական կազմակերպություններ են համարվում Իռլանդական հանրապետական բանակը, «Կարմիր բրիգադները», Բասկերի երկրի, Կորսիկայի, հայ սփյուռքի քաղաքական ազգայնական կազմակերպությունները, Լատինական Ամերիկայի, Ֆրանսիայի, Իտալիայի, ինչպես նաև Հարավարևելյան Ասիայի որոշ ձախ մարքսիստական և տրոցկիստական կազմակերպություններ, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի, Մեծ Բրիտանիայի, Իտալիայի աջ արմատական կազմակերպությունները և ուրիշներ:

Եվ եթե Լեռնային Ղարաբաղի հարցում գործնականում երկու տասնամյակ գործել է «Նախ լուծում, հետո` ժողովրդավարություն» բանաձևը, աստիճանաբար սկսում է գերիշխել ընկալումը, որ լուծումը, մասնավորապես` փոխզիջումային, հնարավոր է ժողովրդավարության որոշակի մակարդակում միայն: Եվ դա` ոչ միայն հակամարտության կողմերում, այլև միջազգային կառույցներում:

Ընդհանուր առմամբ, ՀԱԿ-ը շատ լավ դիդակտիկ նյութ է` հայաստանյան ընդդիմության գոյի քրոնոլոգիան ուսումնասիրելու համար: Արձանագրելու, որ հայոց բոլոր ընդդիմություններն էլ որոշակի էրա ապրելուց, տվյալ ժամանակահատվածի ընտրություններն սպասարկելուց, ֆուրոր ապահովելուց հետո անհետանում են երկրի քարտեզի վրայից, որովհետև արհեստականորեն, ոչ մի տեղից գալիս և գնում են ոչ մի տեղ:

Անգլերենի բառապաշարում առկա է շատ կարևոր տերմին`«nation building»: Հայերն աշխարհի հնագույն ազգերից են, որոնց էթնոգենեզն ու «ազգաստեղծման» գործընթացը վաղուց ավարտված է: Այդ է պատճառը, որ հայերը մտացածին, հորինված հերոսների կարիք չունեն, քանզի հայերի շրջանում հերոսները բավականին շատ են:

Աղոտ, աղոտ հույսեր կային, որ քաղաքական դաշտն արթնանում է լեթարգիական քնից, որը առողջապահական տեսակետից գուցե որոշ դեպքերում օգտակար է, բայց ոչ երբեք քաղաքականության մեջ: Քաղաքական դաշտը արթնացավ միայն ձևական տեսակետից, որովհետև բովանդակային առումով քաղաքական անցուդարձը հեռու է քաղաքականությունից:

Միանգամայն օրինաչափ և արդարացված է, որ ԱՄՆ-ի նախագահի ընտրությունները մանրադիտակով էին քննության առնում բոլոր փորձագետները։ Բայց ծայրաստիճան զարմանալի է, որ այս կամ այն թեկնածուին տրվող նախապատվությունը հիմք էր տալիս կառուցելու «հայտնության» զանազան սցենարներ, որոնց մեծ մասը նպատակաուղղված է, նկատենք, զուտ օգտապաշտական խնդրի լուծմանը` ջուր պղտորել, իսկ եթե ստացվի այդ ջրում ձուկ որսալ։