Ալֆան և օմեգան
28.04.2020 | 00:23
(Նախորդ մասը)
Հիմա մեկ անգամ արդեն հնչեցրած հարցս ձևակերպեմ մի փոքր այլ կերպ՝ հիմնվելով վերջին շրջանում իմ կատարած դիտարկումների վրա, և ինքս էլ հնչեցնեմ պատասխանը: Ոչ ոք չի կարող ասել, միապետ mադաֆիի Լիբիա՞ն էր լավ երկիր, թե՞ հիմիկվա ժողովրդադեմոկրատականը, Միլոշևիչը իր երկրի նվիրյա՞լն էր, թե՞ միջազգային ահաբեկիչ, Պինոչե՞տն էր լավը, թե՞ Գորբաչովը, Միկլուխո Մակլա՞յն է կարևոր, թե՞ Միչուրինը, Պոպովի ռադիոն շպրտելու բան է, իսկ Մենդելեևի աղյուսակը՝ անավարտ, վկա՝ Յուրի Հովհաննիսյանը, և էսպես շարունակ: Իհարկե, ես ունեմ այդ հարցերի կոնկրետ պատասխանները, բայց կցանկանայի, որ ձեզանից յուրաքանչյուրը փորձեր ինքնուրույն բացահայտել այդ ճշմարտությունն առաջին հերթին իր համար, թե մենք մեր երկրի զարգացման որ մոդելն ենք նախընտրում և ինչ առաջնահերթություններով ենք զարգացնելու մեր երկիրը առաջիկա հարյուր տարվա ընթացքում: Թալիշներն իրենց երգը ոնց որ թավիշին նվիրած լինեն: Արա դե, իսկականից, հավաքեք թիմերդ ու ռադ եղեք՝ Տի կտո՞ տակոյ, դավա՛յ, դո սվիդանիա (Ո՞վ ես դու, հեռացի՛ր, ցտեսություն)…
«Մի մոռանա, որ հայտարարում էիր ժողովրդավար, առանց ճնշումների, մարդասիրական, սիրո և բարության մթնոլորտի հաստատման մասին: Հայտարարում էիր օրենքի գերակայության մասին, որ օրենքի առաջ հավասար են բոլորը: Հիշիր, կամուրջը փորձարկելիս կառուցողն ընտանիքով ու յուրայիններով կանգնում է կամրջի տակ»:
«Վերջ տուր ցնդաբանություններիդ: Ստում ես, հավատում ստիդ, հետո փոշմանում կամ մոռանում, ստիպված ներողություն ես խնդրում ուշացումով ու խայտառակում բոլորին»:
«Ձայնդ չլսեմ այլևս»,- սաստեցի հանդուգն ներքին ձայնիս: Նա համառում է, թե վախը թուլության նշան է, ես հակառակն եմ պնդում: Ես վախից ուժեղանում, ի մի եմ բերում ուժերս ու նպատակասլաց թիրախավորում թշնամուն, նախահարձակ լինում: Չէ՞ որ, ինչպես ստորև արդեն մի տեղ ասել եմ՝ լավագույն պաշտպանությունը հարձակումն է: Անցյալդ հիշիր, այ մանկուրտ, երբ սիամական զույգերի հանգույն գիրկընդխառն, ուս ուսի, մեջք մեջքի, փոր փորի տված միևնույն օրգանիզմի մեջ, օգտվելով ձեր հարուցած մութ ու ցրտի պայմաններից, ասֆալտի կարաբիներներիդ ապահովությամբ համատարած թալանում էիք պիտո և անպիտո ժողովրդապատկան ամեն ինչք: Գողին ի՞նչ է պետք, իհարկե մութ գիշեր: Իսկ էս, այսպես կոչված, ավագ սերունդը, որի նկատմամբ լրջագույն կասկածներ ունեմ, աշխատել է նախկին իշխանությունների օրոք և լուսանցքում հայտնվելուց հետո պատրաստ է հարձակվել մեզ վրա: Այլևս կերակրատաշտը հասանելի չէ նրանց, տակները չոր չէ, փորները կուշտ չէ, ապրուստն էլ՝ ձրի, բայց աչքերը սոված են մնում։ Զարկեք, երեխեք, զարկեք քաջ-քաջ, դրանց վերջ կիքա մի օր:
Պաթոլոգիկ ստախոսները հավատում են իրենց ստին, հակված են մտացածին պատմություններ հորինելու և մտնելու դրանց հերոսական գլխավոր դերի մեջ: Հորս արև, չեմ ստում, այդ օրն ինձ վրա տվեցին ճանճերի, մորեխների ու տարօրինակ տեսք ունեցող տարատեսակ միջատների պարսեր: Ես համառորեն պաշտպանվում էի: Հետո տեսիլքները կորան, ապա վերադարձան լրացուցիչ խմբաքանակներով: Երկու ձեռքով անձնուրացաբար քշում էի, բայց նրանք բզզալով հարձակվում, խայթում, նստում էին դեմքիս, մարմնիս տարբեր մասերին։ Հալյուցինացիաները դանդաղ նահանջեցին, և բացվեց մի շքեղ տեսարան՝ շուրջբոլորս թափթփված էին բազմաթիվ մլակների, ճանճերի ու մորեխների դիակներ: Մի քանիսը կիսամեռ թպրտում էին հոգեվարքի մեջ: Հիշեցի դարձյալ որ մեկ զարկեմ՝ ջարդեմ հազարի պատմությունը, ու բավականությունից սիրտս հովացավ: Էն ցանցառ տատս կասեր՝ ոնց որ մի փութ յուղ ու մեղր քսեն դոշերիս: Քիչ էր մնում արտասանեի՝ Լուսնկան նոր սարն ելավ, էն ու՞մ նման էր: Լուսնկան նոր սարն ելավ՝ էն Քաջ Նազարն էր: Ինքս ինձ վրա մի բոլ խնդացի: Լավ է, մենակ էի, թագավորն ապրած կենա, թե չէ՝ գժի տեղ էին դնելու։
«Ես այլևս չեմ արձագանքելու քո ոչ մի խակ մտքի: Բարբաջիր, որքան ուզում ես: Շատ հավանական է, որ առաջիկայում ես հեռացնեմ քեզ քո զբաղեցրած դիրքից և նոր ներքին ձայն ընդունեմ, որի մտածողությունը համահունչ կլինի իմ ցանկություններին: Իսկ առայժմ ընդունիր, որ ինձ համար դու գոյություն չունես»:
«Իսկ ու՞ր մնաց այլակարծությունը, մտքերի արտահայտման ազատությունը»:
«Մեր երկխոսություններն այլևս ավարտված են: Վե՛րջ»:
Մենք պարտավոր ենք առաջիկայում քննարկել հայրենասիրություն կոչվող վիճելի և մարդկային գիտակցության մեջ արհեստականորեն ներարկված կեղծ եզրույթի և դրա տարաբնույթ ընկալումների և դրսևորումների իրական վտանգները, որոնք հղի են հակամարտություններով, պատերազմների և մարդկային կորուստների վտանգներով… ՈՒզում եմ՝ չեմ ուզում, տալիս եմ՝ չեմ տալիս, իմն է՝ քոնն է, սիրում եմ՝ չեմ սիրում. այդ մանկամիտ դատողությունները վանեք ձեր ուղեղից: Իմ բարեվարքությունը թույլ չի տալիս, որ իրերը կոչեմ իրենց անուններով ամենայն խստությամբ, բայց պարտավոր եմ արձանագրել բոլորիս շատ հուզող և անհանգստացնող, ոմանց կողմից անվերջ չարչրկվող դասալիք երևույթի արմատներին առնչվող մի պարզ իրողություն, որն առնչվում է բանակում չծառայածներին: Չմեղանչելով ճշմարտության դեմ, նշեմ, որ նրանք հաճախ ավելի պիտանի են պետական շինարարությանը, քան զինվորական համազգեստի տակ քողարկված բազմաթիվ ավազակաբարո դավաճաններ: Այնպես որ ձեր դատին եմ հանձնում ոչ պարտադիր, այլ կամավոր զինվորական ծառայության գաղափարը: Սա, ինչպես ասում են` ինֆորմացիա կ ռազմիշլենիյու, այսինքն, մտածեք էս ուղղությամբ: Անհրաժեշտության դեպքում ես պատրաստ եմ անվանապես բազմաթիվ օրինակներ հիշատակել մեր նորօրյա պատմությունից: Բայց այժմյան օրակարգում առաջնայինը դա չէ: Ես պահանջում եմ, որ դուք պարզ պատկերացնեք հետևյալը. հեղափոխությունը երկչոտության և նահանջի բոլոր տարբերակները պետք է բացառի, մենք այրելու ենք հետդարձի բոլոր կամուրջները, սա պետություն է, ոչ թե որբի գլուխ, ոչ թե Շկիդ հանրապետություն, և պետական շահը պահանջում է, իսկ դա նախ և առաջ համայն ժողովրդի պահանջն է, որ դուք առաջինը հանդես բերեք նախաձեռնություն, աջակցեք միմյանց՝ առանց հաշվի առնելու ներքին տարաձայնությունները, լինեք ագրեսիվ և անզիջում: Հակառակ դեպքում, կկանդալեմ՝ ով ուզում է լինի, կլցնեմ բերդերը: Պարտությունը հավասարազոր է ինքնասպանության, իսկ մենք, կարծեմ, պակաս խելամիտ չենք, քան, ասենք, լեյտենանտ Շմիդտի զավակները, և չունենք համեմատության եզրեր նախկին թալանչիների հետ, ովքեր ոչնչով չէին տարբերվում թուրքահպատակ Բենդերից, նրա գործընկերներ կորեյկոներից ու սագագող պանիկովսկիներից… Ձեր ցերեկով անցածը ես գիշերով եմ անցել: Գիտե՞ք քանի շապիկ եմ մաշել մինչև հասել եմ էսօրվան՝ ձեր մազերի համրանքով: Պետք է խստորեն պահանջատեր լինել պետական կառույցներից, որոնք տառապում են խրոնիկական քաղցկեղով, իրենց մետաստազները տարածելով ամենուր, ու մոլախոտի, վիշապի գլխի նման, որքան կտրում ու քառատում ես, այնքան բազմանում են: Դրա համար մենք գլխից բռնելու ու քոքահան ենք անելու, վառելու և թափելու ենք: Այնպես ոչնչացնենք, որ դրանց մասին հիշողությունն անգամ վերանա: Հիմա, երբ դիմադրության նշույլներ եմ նկատում պետական համակարգում, և եթե շուտափույթ չկարգավորվի մթնոլորտը, ստիպված եմ լինելու ցրել բոլորիդ: Հարց է առաջանում, այն պայմաններում, երբ բացվում են սահմանները ազատ տեղաշարժի, ազատ տնտեսական հարաբերությունների և առևտրի, հոգևոր-մշակութային ազատ փոխառնչությունների համար, և ընդհանրապես տարաբնույթ փոխհարաբերությունների, երբ աշխարհն ընթանում է այդ ուղղությամբ, արդյոք մեզ պե՞տք է պետություն, թե՞ ոչ: Հո բռնության կոչ չէ՞ր ասածս, կներեք: Սիբիր չունեմ, բայց արդարադատության նախարարությունը միացել է Մանջուրիայի հետ միջպետական առանց արտոնագրի ազատ մուտքի համաձայնությանը, հավանաբար, ձեզանից ոմանք կյանքի մնացած տարիներն անցկացնեն արտերկրում՝ տունգուսյան ցեղերի հետ մոնղոլա-չինական սահմանի մանջուրական տարածքներում՝ շուն ու կատվի որսորդությամբ հայթայթած սննդով:
«Հեյ, գառնատեր, հեյ, ուլատեր…. Ղուրբան լինեք Լուսիկ Քոշյանի պատիկ-պատիկ ջաղացի գեղջկական ձայնին, Հայրիկի ու Մարոյի գութանաերգին, առանց որի աշխարհը փուչ կմնար, աշտարակցի Հմայակի սապոգի տակ փշրված պոպոքին, Սոնա յարին ու Երկիր դրախտավայրին, բյուր ու բազում անսկիզբ-անավարտ նշանագրերին… Ինձ ասում են՝ վեր կաց պարի. ախր, պարել գյուդում չեմ, բայց որ պար եմ մտել գոնե քամակս պարտավոր եմ շարժել, թևերս ստից-մտից թափահարել օդում: Դե, հանուն համերաշխության, չէ՞ որ ես էլ մեկն եմ ձեզանից՝ մարտադաշտում մեկն էլ զինվոր է… Թե չէ, քո աչքին ամեն բան սև է երևում, նույնիսկ մածունն ու կաթը, բայց որ ես ասում եմ սպիտակ է, ասում ես՝ ընդդիմադիր է, դավ է նյութում մեր դեմ, հներին է ուզում վերականգնել, կարոտախտի ախտանշաններ ունի, որովհետև չի հասկանում, որ ոչ թե էն տարիներն էին լավը, այլ պարզապես ինքը երջանիկ էր, քանզի ջահել էր ու դեռ չէր կորցրել որձությունը: Չէ, հների հերն ու մերն էլ ..., քոնն էլ, ես ճշմարիտ ղեկավարություն եմ ուզում, անկախ, ինքնիշխան, որ այնքան ինքնահավան ու մեծամիտ չլինի, թե իր կատարած յուրաքանչյուր քայլ անվերապահորեն ճիշտ է, և ինքը խորհրդի կարիք չունի: Որ իրեն անհաճո միտք լսելիս՝ ամեն խոսողի բերանը չփորձի փակել: Հերիք է խաբեք ժողովրդին, հերի՛ք… Քիչըմ մարդ եղեք»:
«Լսիր, արա, ներքին ձայն ես, ինչ ես: Քո երգը երգված է: Դու այլևս չկաս: Հասկացա՞ր: Եթե փորձես ևս մեկ անգամ գոյությունդ հիշեցնել, ես ստիպված կլինեմ քո շպրիցով հանված ուղեղը պինցետով ախտահանել: Հի՜, հի՜, հի՜… Հավա նագինա վե նիսմեխա…» (Եկեք ուրախանանք և լինենք երջանիկ):
Հիմա դառնանք մեր եղուբրնձին, բարեկենդան ախպեր, որ կյանքդ, հանուն մարդակենտրոն ապակենտրոնացման դրել ես զոհասեղանին: Քեզ Աստված էր ուղարկե՞լ: Էն ավանակներին թևեր պատվաստեցին, իրենց թվաց, թե հրեղեն ձի ու պեգաս են: Պատճառահետևանքային նվաճումները մտնում են մեր քաղաքակրթական ձեռքբերումների ծիրին մեջ: Իմ բոլոր փաստերը կապվում են մարդուն պաշտպանելու հետ և ամեն ինչ անելու եմ նրա կյանքի բարելավման համար՝ աշխատավարձերի բարձրացում՝ աշխատավորության իրավունքների պաշտպանության տեսլականով: Այդ նպատակների իրագործման համար մենք ունենք բավականաչափ բյուջետային միջոցներ, որոնք հնարավոր է, որ չբավարարեն մի շարք ոլորտներում աշխատավարձերի էական բարձրացմանը, ֆորսմաժորային իրավիճակներում բնակչությանն անհրաժեշտ օժանդակություն ցուցաբերելուն: Այժմ ձախողված և ցաքուցրիվ ուժերի տենդ է, ովքեր ուզում են ստվեր գցել մեր մարդակենտրոն նպատակների վրա, ցանկանում են մարդուն հավասարեցնել ժողովրդին: Մեր նոր տրամաբանությամբ և փիլիսոփայությամբ մենք սրան հակազդում ենք հակառակով՝ մենք անհատին դնում ենք համայնի մեջ և ասում ենք, որ ազգը, ժողովուրդը բաղկացած է անհատներից, և ինչքան պահպանված է անհատը, էդքան պահպանված է ժողովուրդը, ազգը: Էվրիկա՜…
Միանշանակ է այլևս, որ ներքին ձայնս հեռացվում է իմ կյանքից: Կատաղությանս պահին մեկ այլ գունդ, ավելի մեծ քան գլուխս, ներսից ճնշելով դուրս թափեց մաղձս, ինչպես դարավոր քնից արթնացած հրաբխի լավան: Նյարդային սրացումներս տեղի տվեցին, և գանգատուփս պատվեց մի հաճելի թմբիրով միայն այն բանից հետո, երբ ես հրամանագիր ստորագրեցի նրան աշխատանքից հեռացնելու և խափանման միջոցը որպես կալանք կիրառելու մասին: Ներքին ձայնիս ժամանակավոր պաշտոնակատարի նշանակման մասին՝ վաղը կարդացեք իմ կայքում: Հետագա բանսարկություններից խուսափելու նպատակով նրա կենսագրությունը և հայտարարագիրը տեղադրված չեն, քանզի, որպես այդպիսին, դեռևս գոյություն չունեն՝ որպես նրա անարատության վառ ապացույց:
ՈՒրեմն, սկսեք երկրի թալանի պատմությունը ձեզանից ու ձեր շրջապատից: Կոպեկ-կոպեկ հետ եմ բերելու ժողովրդից գողացվածը և բաժանելու մեր քաղաքացիներին՝ յուրաքանչյուրին տասը, քսան, հիսուն հազար դոլարին համարժեք դրամ: Ոչ մեկի մտքով չանցնի, թե արդարությունը հիվանդացավ և կնքեց իր մահկանացուն: Ոչ, իհարկե, ոչ: Վկան, իմ երիտասարդ գվարդիականների աշխատավարձերի բարձրացումն ու պարգևավճարները: Պարզապես իմ ազնվազարմ թիմակիցներն ի սկզբանե ցուցաբերեցին առավել քան միամիտ ու թափանցիկ դիրքորոշում, ի սկզբանե բացելով խաղաքարտերը և բացահայտելով մեր գործունեության բուն փիլիսոփայությունը, որը վրդովեցուցիչ և հանդուգն ընկալվեց և շահարկվեց չար ուժերի կողմից, իբր այնքան ինքնահավան են, ժխտում են ամենին և ամեն ինչ ու առաջնորդվում հստակ մշակված ծրագրով: Զավեշտ ու բանսարկություն: Այնպես որ արդարության հիվանդությունը մահացու չէ, և մենք ձեռնամուխ ենք այն բուժելու: Եթե փողը ձեռքի կեղտ է, ուրեմն շա՜տ եք կեղտոտվել, քանզի հանուն ժողովրդի բարեկեցության էական բարձրացման մեր թայֆայի մեկ բարձրաստիճան պաշտոնյայի ստացած աշխատավարձին ու պարգևավճարներին հավասարեցված ձեր ստացած կաշառքի, ատկատի, օֆշորների և անաշխատ եկամուտ ձեռք բերելու այլ հնարամտությունների գործիքակազմով կարելի էր արդյունաբերական և արտադրական ձեռնարկություններ հիմնել՝ պատճառահետևանքային շոշափելի արդյունքներ ապահովելով: Ես, իմ տարիների փորձով, շա՜տ լավ գիտեմ, թե ի՛նչ ասել է՝ գոգիդ նստեմ, միրուքդ փիդրեմ, երբ պայմանավորվածությունը երեսիդ դիզած քառսունքի փռչոտությունը թրաշելն է եղել, և թե ինչպես է օձը տաքացնողին խայթում: ՈՒ էդ ամենով հանդերձ, էդքան թքում են երեսիդ, ասում ես՝ օխա՜յ, անձև է գալիս՝ կանձրևե տղաս, աշունը թաց է… Ինքնասիրության զրոյական մակարդակ: Արժանապատվության բացարձակ բացակայություն: Կարո՞ղ է փոս փորողն այլևս իր փոսը չի ընկնում: Ի՞նչ իմանամ: Իրավիճակ է փոխվել: Ով համարձակվի ասել, թե ո՛ւմ օգտին, թագավորությանս կեսը գլխով կտամ: Անլրջությունը երբեք այսքան լուրջ չի եղել… Աշխատավարձը առ ոչինչ է՝ կոմունալ վճարները, համատիրություն և գույքահարկ չվճարել, շոր ու կոշիկ մի՛ առեք՝ լիքը թափթփած է դես ու դեն, մեկ երկու դուռ թակեք՝ կտան, մեր ժողովուրդն առատաձեռն է, մնում է չալարեք՝ կռանաք ու վերցնեք, թե՞ էդ էլ ես պիտի անեմ: Տուդա ի օբրատնո (մեկնում՝ վերադարձով) տոմսերը աշխատավարձի բարձրացում չէ՞: Էն կինոյի մեջի իտալացու նման,, որին արգելում են սամալյոտի տրապից ցած իջնել, որովհետև պասպորտը կորցրել է՝ գնացեք, եկեք, հա գնացեք ու եկեք, երկնային երանություն, ապրեք ուրախ ու երջանիկ՝ թռչելով եթերային բարձունքների ընձեռած բարեկեցության էական բարձրացման պայմաններում՝ ոչ տան, ոչ համատիրության վարձ, ոչ գույքահարկ ու այլևայլ ավելորդ ծախսեր, ու վերևից նայեք իրականությանը: Կյանքը ուրախ, ապրուստը՝ ձրի: Թե՞ չեք ուզում տեսնել դրականը մեր կյանքում: Միայն կույրերը և պետության ու ժողովրդի թշնամիները կարող են դա միտումնավոր անտեսել… Ձեր ամբողջ կենսագրությունը հանցավոր է, բոլորդ հանցագործ եք, իսկ իմ անբասիր կյանքի պատմությամբ բոլորիդ կչախեմ, որիդ գլխին խփեմ այն՝ մաս-մաս կլինեք, ու ոչ մի Ճաղարյան դրանց բեկորներով այլևս չի կարողանա վերականգնել ձեր բրոնզեդարյա գանգերը:
Տեսանելի ապագայում կհայտարարվի մի քանի աղմկահարույց բացահայտումների, ներառյալ պետական հեղաշրջման փորձի կանխման մասին, որի արդյունքում կլուծվեն մի շարք առաջնային և առանցքային կառուցողական հիմնախնդիրներ, որոնց մասին հանրությունը կիրազեկվի լրացուցիչ, և յուրաքանչյուրն իր կաշվի վրա կզգա այդ փոփոխությունները: Ելնելով նախաքննական մարմնի գաղտնիության անհրաժեշտությունից և դարանակալ ուժերի հնարավոր դավերից, այլ մանրամասներ առայժմ չեմ բարձրաձայնում:
Դավիթ ՄԿՐ ՍԱՐԳՍՅԱՆ
Մեկնաբանություններ