Մանրամասն որոնում (արխիվ)
09.11.2024
 
38 իտալացի պատգամավորներ հայ գերիներին ազատ արձակելու կոչ են արել՝ տեղեկացնում է Tempi-ն։ Իտալիայի կառավարությանը կոչ է արվում պարտավորություն ստանձնել Հայաստանի և Ադրբեջանի հանդեպ տարածաշրջանում խաղաղության համաձայնագրի առնչությամբ և ապահովել դեռևս ադրբեջանական բանտերում պահվողների ազատ արձակումը:               
 
Նորություններ » Ագռա­վա­քար

Ագռա­վա­քար

Ագռա­վա­քար
24.09.2019 | 00:36
ՀԵ­ՂԻ­ՆԱ­ԿԻ ԿՈՂ­ՄԻՑ
Մե­ծա­տա­ղանդ հայ ար­ձա­կա­գիր Հրանտ Մաթևո­սյա­նը մի երկ ու­նի` վեր­նագր­ված «Մենք ենք մեր սա­րե­րը», որ­տեղ նկա­րագր­վում է հո­վիվ­նե­րի կյան­քը: Մի ե­րե­կո, կոլ­տն­տե­սու­թյան ոչ­խար­նե­րը գայ­լե­րի հար­ձա­կում­նե­րից պաշտ­պա­նող հո­վիվ­նե­րը, խա­րույ­կի մոտ զրու­ցում են մի­ջազ­գա­յին թե­մա­նե­րի շուրջ: Նրան­ցից մե­կը հռե­տո­րա­կան հարց է հն­չեց­նում, թե` «Քե­նե­դիին ին­չո՞ւ սպա­նե­ցին»: Զրու­ցա­կի­ցը, ի պա­տաս­խան, ա­սում է. «Հա­յի բախտ ու­ներ»:
1899 թվա­կա­նին Սանկտ Պե­տեր­բուր­գում հրա­տա­րակ­վեց Մագ­դա Նեյ­մա­նի «Հա­յե­րը» գիր­քը, որ­տեղ հե­ղի­նա­կը խոր­հր­դա­ծում է հա­յոց ճա­կա­տագ­րի մա­սին: XX դա­րա­վեր­ջին տպագր­վեց Սու­րեն Այ­վա­զյա­նի «Ճա­կա­տա­գիրն հա­յոց» գիր­քը:
Սկ­սած XIX դա­րա­վեր­ջից` հայ ժո­ղո­վուրդն իր հայ­րե­նի­քում են­թարկ­վեց բռ­նու­թյան, հա­լա­ծանք­նե­րի և կո­տո­րած­նե­րի, ընդ­հուպ ցե­ղաս­պա­նու­թյան, ո­րի մա­սին տպագր­վել են բազ­մա­թիվ հու­շեր, փաս­տա­վա­վե­րագ­րա­կան նյու­թեր, քն­նա­կան ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­ներ: Սա­կայն այդ ոճ­րա­գոր­ծու­թյան կազ­մա­կեր­պիչ­նե­րին և ի­րա­գոր­ծող­նե­րին դա­տա­պար­տող­ներ չգտն­վե­ցին:
Մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թյու­նը դա հիմ­նա­վո­րում է XIX դա­րա­վեր­ջի և XX դա­րաս­կզ­բի բազ­մա­թիվ փաս­տե­րի վե­րա­բե­րյալ լայն հա­սա­րա­կայ­նու­թյան ան­տե­ղյա­կու­թյամբ` ժլատ տե­ղե­կատ­վու­թյան պատ­ճա­ռա­բա­նու­թյամբ (ինչն ի­րա­կա­նու­թյա­նը չի հա­մա­պա­տաս­խա­նում):
Հո­լո­քոս­թի դա­տա­պար­տու­մը տե­ղի ու­նե­ցավ Երկ­րորդ հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազ­մից հե­տո հա­կա­ֆա­շիս­տա­կան կոա­լի­ցիա­յի ե­ռան­դուն գոր­ծու­նեու­թյան ար­դյուն­քում: Այ­դու­հան­դերձ, դա ե­զա­կի երևույթ էր, երբ հս­տակ և ուղ­ղա­կիո­րեն դա­տա­պարտ­վում էր հրեա­նե­րի ցե­ղաս­պա­նու­թյու­նը` մարդ­կու­թյան դեմ գոր­ծած ոճ­րա­գոր­ծու­թյան կազ­մա­կեր­պիչ­նե­րին և ի­րա­գոր­ծող­նե­րին մատ­նան­շե­լով:
Իսկ ի՞նչ ե­ղան մնա­ցած փաս­տե­րը: Ե­թե նույ­նիսկ խոս­վում է դրանց մա­սին, ա­պա շշու­կով և զգու­շա­վո­րու­թյամբ:
Չա­փա­զանց կարևոր է քա­ղա­քա­կիրթ մարդ­կու­թյան ու­շադ­րու­թյու­նը հրա­վի­րել բնիկ­նե­րի նկատ­մամբ ի­րա­գործ­ված ցե­ղաս­պա­նա­կան հան­րա­հայտ փաս­տե­րին` ա­մե­րի­կյան մայր­ցա­մա­քում, հա­րավաֆ­րի­կյան բու­րե­րի, Ավ­ստ­րա­լիա­յի, Նոր Զե­լան­դիա­յի, Գրե­նա­դա­յի տե­ղաբ­նակ­նե­րի, Ի­րա­քի, Հա­րավս­լա­վիա­յի, Լի­բիա­յի, Սի­րիա­յի և բազ­մա­թիվ այլ եր­կր­նե­րի քա­ղա­քա­ցի­նե­րի նկատ­մամբ:
Այդ­պի­սի վի­րա­վո­րա­կան ան­տար­բե­րու­թյան ար­ժա­նա­ցավ և շա­րու­նա­կում է ար­ժա­նա­նալ հայ ժո­ղո­վուր­դը:
«Ան­ցյա­լի մա­սին հի­շո­ղու­թյու­նը հա­յե­րի գի­տակ­ցու­թյան կարևո­րա­գույն բա­ղադ­րիչ­նե­րից է,- գրում է Սվետ­լա­նա Լու­րյեն իր աշ­խա­տու­թյան մեջ` շեշ­տե­լով հետևյա­լը,- … հայտ­նի չէ, թե ինչն է ա­ռա­վել ցն­ցող` թուր­քե­րի վայ­րա­գու­թյու­՞նը, մեկ մի­լիո­նից ա­վե­լի նա­հա­տակ­նե՞­րը, հա­մա­ժո­ղովր­դա­կան գա՞ղ­թը, թե Հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազ­մին հա­ջոր­դող խա­ղա­ղու­թյան կոն­ֆե­րանս­նե­րում տի­րող ա­ղա­ղա­կող ա­նար­դա­րու­թյու­նը, որ­տեղ չա­րի­քը չդա­տա­պարտ­վեց, որ­տեղ հա­յե­րին մերժ­վեց ոչ միայն «ազ­գա­յին տուն» ու­նե­նա­լու ի­րա­վուն­քը Թուր­քիա­յի սահ­ման­նե­րում, ոչ միայն նյու­թա­կան հա­տու­ցու­մը` կորս­ված ու­նեց­ված­քի դի­մաց, այլև բա­րո­յա­կան ա­ջակ­ցու­թյու­նը: Հա­յե­րից, պար­զա­պես, ե­րես թե­քե­ցին: Այդ ըն­թաց­քում աշ­խար­հը հասց­րեց մո­ռա­նալ հա­յե­րի ցե­ղաս­պա­նու­թյու­նը, իսկ նրանց հա­մար դա նույն­քան ծանր էր, որ­քան նույ­նիսկ ին­քը` ցե­ղաս­պա­նու­թյու­նը»: «Հի­շո­ղու­թյունն, ընդ­հան­րա­պես, հա­յե­րի հա­մար ու­նի ա­ռանձ­նա­հա­տուկ նշա­նա­կու­թյուն, այն վե­րա­ճում է գրե­թե կուռ­քի, պաշ­տա­մուն­քի»,- նշ­վում է աշ­խա­տու­թյան մեջ: Ան­հա­տա­կան մա­կար­դա­կում քն­նար­կե­լիս, հայտ­նի է, որ տա­րեց մարդն ա­վե­լի հա­ճախ է տր­վում հի­շո­ղու­թյուն­նե­րին, ապ­րում «ան­ցած օր­վա­նո­վ»: Օ­տար լե­զու­նե­րում այն կոչ­վում է «նոս­տալ­ջի, նոս­տալ­գիա»: Հա­յե­րե­նում այն հն­չում է որ­պես «կա­րոտ, կա­րո­տախտ»: Մի­գու­ցե հա­յե­րը հի­վանդ կամ այն­քան հին են, որ ապ­րում են սոսկ հե­ռա­վոր ան­ցյա­լի հի­շո­ղու­թյուն­նե­րով և ի վի­ճա­կի չե՞ն ապ­րե­լու և ա­րա­րե­լու այ­սօր, հի­մա: Բայց մյուս կող­մից, չէ՞ որ ներ­կա­յիս Հա­յաս­տա­նում ա­ճել է մի նոր սե­րունդ, ո­րը, ա­մեն մի խո­չըն­դոտ ար­հա­մար­հե­լով, Ա. Պ. Չե­խո­վի մտ­քի վե­րա­շա­րադ­րան­քով. «կա­թիլ առ կա­թիլ վա­նում է իր ներ­սում ե­ղած ստ­րու­կին»:
Ի վեր­ջո, ո՞րն է «ճա­կա­տա­գիրն հա­յոց»: Ինչ­պե՞ս է ժո­ղովր­դա­կան հի­շո­ղու­թյան մեջ ամ­րագր­վել այդ բա­ռա­կա­պակ­ցու­թյու­նը:
Չգի­տես ին­չու, տպա­վո­րու­թյուն է ստեղծ­վում, թե այն հրամց­վում է հա­յե­րին դր­սից` ո­րո­շա­կի նպա­տա­կով և հետևո­ղա­կա­նու­թյամբ, այն­պես, ինչ­պես հա­յե­րի և թուր­քե­րի բազ­մա­դա­րյա թշ­նա­ման­քի մա­սին միս­տի­կա­կան մանտ­րան:
Այս­պի­սով, ին­չի՞ մա­սին է այս գիր­քը, և ու՞մ է ուղղ­ված այն: Վս­տահ եմ, որ հար­ցի երկ­րորդ մասն ինձ կհաս­ցեագ­րի ըն­թեր­ցողս ներ­կա աշ­խա­տան­քին ծա­նո­թա­նա­լուց հե­տո:
Ան­ձամբ ես չեմ կա­րող ա­սել, թե ին­չի մա­սին է այս գիր­քը: Հար­ցերն ա­վե­լին են քան պա­տաս­խան­նե­րը: Սա­կայն հաս­տատ գի­տեմ, որ այն ու­նի իր հաս­ցեա­տե­րը, և դա ա­ռա­ջին հեր­թին հա­յու­թյունն է:
Եգոր ՍԵՐ­ԳԻԵՎ
«Եր­կիր կա­ռա­ւա­րե­լը ար­վեստ է, իսկ ե­թե փող ու քնար նվա­գե­լու հա­մար մար­դիկ ջանք ու ժա­մա­նակ են գոր­ծադ­րում, որ­քա՜ն ա­ռա­ւէլ պէտք է պատ­րաստ­ւել ու տք­նել` սո­վո­րե­լու և վարժ լի­նե­լու հա­մար «իշ­խա­նու­թեան և վե­րա­կա­ցու­թեան»… Այս­պես բնա­կան մի ար­ւեստ է իշ­խա­նու­թիւ­նը, և ե­թե մէ­կը ան­գէտ ու ան­տե­ղեակ է մարդ­կանց կա­րիք­նե­րին` տգէտ պի­տի հա­մա­րուի… Պա­տա­հա­կան իշ­խա­նա­ւոր դար­ձած մէ­կին պէտք է` ար­հա­մար­հել, ինչ­պէս ար­հա­մարհ­ւում են վատ ե­րա­ժիշտն ու ան­տե­ղեակ բժիշ­կը»:
«Խոր­հուրդ մէծ և սքան­չե­լի»
Յով­հան­նէս Պլուզ ԵՐ­ԶՆ­ԿԱ­ՑԻ
1. «Ա­ՐԵ­ՎԵ­ԼՅԱՆ ՀԱՐ­ՑԻ» ՍԱՐ­ԴՈՍ­ՏԱՅ­ՆԸ
1988 թվա­կա­նի օ­գոս­տո­սին Երևան ժա­մա­նեց ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի նա­խա­գա­հի տե­ղա­կալ գե­նե­րալ-գն­դա­պետ Գե­նի Եվ­գե­նիի Ա­գեևը: Նա ժա­մա­նեց ար­տա­կարգ ա­ռա­քե­լու­թյամբ` Հայ­կա­կան ԽՍՀ ՊԱԿ-ի նա­խա­գահ գե­նե­րալ-լեյ­տե­նանտ Մա­րիուս Ա­րա­մի Յուզ­բա­շյա­նին պաշ­տո­նից ա­զա­տե­լու հիմ­քեր նա­խա­պատ­րաս­տե­լու նպա­տա­կով:
Մա­րիուս Յուզ­բա­շյա­նի դեմ «վար­կա­բե­կիչ» հա­կա­փաս­տարկ­ներ հայ­թայ­թե­լու գոր­ծըն­թա­ցում Գե­նի Եվ­գե­նիևի­չը դրսևո­րեց ար­տա­սո­վոր ժրա­ջա­նու­թյուն և բա­վա­կա­նա­չափ ճի­գեր, փորփ­րե­լով մինչև իսկ, թվում է, թե ան­հա­վա­նա­կան ման­րուք­ներ: Այս­պես, օ­րի­նակ, նա մե­ղադ­րում էր Մ. Յուզ­բա­շյա­նին «տի­րա­կան» սո­վո­րույթ­նե­րի մեջ` հիմք ըն­դու­նե­լով Հայ­կա­կան ԽՍՀ ՊԱԿ-ի հի­վան­դա­նո­ցի սա­նի­տա­րա­կան մա­սում կո­մի­տեի նա­խա­գա­հի ան­վամբ ա­ռան­ձին հի­վան­դա­սե­նյա­կի ամ­րագ­րու­մը: Հատ­կան­շա­կան է, որ դա սո­վո­րա­կան հի­վան­դա­սե­նյակ էր, իսկ ամ­րագր­ված էր Հայ­կա­կան ԽՍՀ ՊԱԿ-ի նա­խա­գա­հին, քա­նի որ այն­տեղ անց­կաց­ված էր գաղտ­նի կա­պի հե­ռա­խո­սա­գիծ, ո­րը հնա­րա­վո­րու­թյուն էր տա­լիս նրան տե­ղե­կա­նա­լու հան­րա­պե­տու­թյու­նում տի­րող քա­ղա­քա­կան և օ­պե­րա­տիվ ի­րա­վի­ճա­կին` հի­վան­դա­սե­նյա­կում գտն­վե­լու ըն­թաց­քում: Սա­կայն Գ. Ա­գեևը, հի­վան­դա­սե­նյա­կը զն­նե­լով, հայտ­նա­բե­րեց, որ դու­ռը պատ­ված է բաց շա­գա­նա­կա­գույն լա­մի­նա­տով, այն դեպ­քում, երբ մյուս հի­վան­դա­սե­նյակ­նե­րի դռ­նե­րը ներկ­ված էին սպի­տակ յու­ղա­ներ­կով: Տն­տե­սա­կան բաժ­նի պե­տի բո­լոր բա­ցատ­րու­թյուն­նե­րը, որ հի­վան­դա­նո­ցի բո­լոր դռ­նե­րը նա­խա­տես­ված է փո­խել և, ա­ռա­ջին հեր­թին, փոխ­վել է հատ­կա­պես այն հի­վան­դա­սե­նյա­կի դու­ռը, որ­տեղ, բժիշկ­նե­րի պնդ­մամբ, պրո­ֆի­լակ­տիկ նպա­տակ­նե­րով, ժա­մա­նակ առ ժա­մա­նակ գտն­վում է գե­նե­րալ Յուզ­բա­շյա­նը, որևէ ներ­գոր­ծու­թյուն չու­նե­ցան Գե­նի Եվ­գե­նիևի­չի կար­ծի­քի վրա:
Գե­նի Եվ­գե­նիևիչ Ա­գեևի ա­ռա­քե­լու­թյան ար­դյուն­քում Հայ­կա­կան ԽՍՀ ՊԱԿ-ի նա­խա­գահ գե­նե­րալ-լեյ­տե­նանտ Մ.Ա. Յուզ­բա­շյանն ա­զատ­վեց զբա­ղեց­րած պաշ­տո­նից և ու­ղարկ­վեց ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի պա­հես­տա­զոր: Այդ ա­ռի­թով ա­վե­լորդ չէ նշել, որ Երևա­նում Մ. Յուզ­բա­շյա­նի «կո­մու­նիս­տին ան­հա­րիր վար­քի» մա­սին «ա­հա­զան­գը» «սեր­ման­վել» էր մոս­կո­վյան «ըն­կեր­նե­րի» մաս­նակ­ցու­թյամբ: Մա­րիուս Յուզ­բա­շյա­նին մե­ղադ­րում էին «մա­ֆիա­յի հետ կա­պե­րի», «ազ­գայ­նա­մո­լու­թյան» և այլ «մա­հա­ցու մեղ­քե­րի» մեջ, այ­սինքն, այն ա­մե­նում, ին­չում մե­ղադ­րում էր Գոր­բա­չո­վի շր­ջա­պա­տը հայ ժո­ղովր­դին: Հն­չեց­ված մե­ղադ­րանք­նե­րը հաս­տա­տե­լու նպա­տա­կով Մոսկ­վա տե­ղա­փոխ­վե­ցին և բազ­մա­թիվ հար­ցաքն­նու­թյուն­նե­րի են­թարկ­վե­ցին Հա­յաս­տա­նի ՊԱԿ-ի մի շարք աշ­խա­տա­կից­ներ (հատ­կան­շա­կան է, որ բո­լոր մե­ղադ­րանք­նե­րը հե­տա­գա­յում հերք­վե­ցին ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի քնն­չա­կան բաժ­նի կող­մից): Բայց գործն ար­դեն ա­վար­տին էր հասց­ված, և 1988 թվա­կա­նի աշ­նա­նը Մա­րիուս Յուզ­բա­շյա­նին հան­դի­սա­վո­րու­թյամբ ու­ղար­կե­ցին «վաս­տա­կած հան­գս­տի»: Նրան ա­ռա­ջարկ­վեց տե­ղա­փոխ­վել Մոսկ­վա, սա­կայն Մա­րիուս Ա­րա­մո­վի­չը գե­րա­դա­սեց մնալ Երևա­նում` իր նոր ըն­տա­նի­քի` ե­րի­տա­սարդ կնոջ և նրա եր­կու զա­վակ­նե­րի հետ: 1993 թվա­կա­նի հու­լի­սի 21-ի վաղ ա­ռա­վո­տյան, զբո­սան­քի ժա­մա­նակ, Մա­րիուս Յուզ­բա­շյա­նը սպան­վեց թի­կուն­քից հասց­ված հրաձ­գա­յին կրա­կո­ցից, բայց դա ար­դեն մեկ այլ պատ­մու­թյուն է, ո­րին, ան­շուշտ, կանդ­րա­դառ­նանք:
Վեր­ջա­պես, ի՞նչն էր այդ հա­կադ­րու­թյան պատ­ճա­ռը: Բանն այն է, որ ՊԱԿ-ի ցան­կա­ցած ղե­կա­վար պար­տա­վոր էր սերտ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյամբ աշ­խա­տել տե­ղի կու­սակ­ցա­կան ղե­կա­վա­րի հետ: Ըն­դուն­ված կար­գի հա­մա­ձայն, Մա­րիուս Յուզ­բա­շյա­նը, ո­րը Հայ­կա­կան ԽՍՀ ՊԱԿ-ը գլ­խա­վո­րեց 1980-1988 թվա­կան­նե­րին, աշ­խա­տում էր Հա­յաս­տա­նի Կոմ­կու­սի կենտ­կո­մի ա­ռա­ջին քար­տու­ղար Կա­րեն Սե­րո­բի Դե­միր­ճյա­նի հետ:
Կա­րիե­րիզ­մի ախ­տան­շան­նե­րով տա­ռա­պող ե­րի­տա­սարդ կադ­րե­րի ժրա­ջան «սնու­ցում­նե­րի» պատ­ճա­ռով (գե­րա­զան­ցա­պես ի դեմս Հա­յաս­տա­նի կո­մե­րիտ­միու­թյան կենտ­կո­մի ղե­կա­վա­րու­թյան), Կ.Ս. Դե­միր­ճյա­նը չէր վա­յե­լում ԽՄԿԿ կենտ­կո­մի գլ­խա­վոր քար­տու­ղար Մ.Ս. Գոր­բա­չո­վի վս­տա­հու­թյու­նը, որ­պես «ա­րա­գաց­ման» և «վե­րա­կա­ռուց­ման» պա­հանջ­նե­րին ան­հա­մա­պա­տաս­խան պաշ­տո­նյա:
Կ. Դե­միր­ճյա­նի (հետևա­բար նաև Մ. Յուզ­բա­շյա­նի) աշ­խա­տան­քա­յին գոր­ծու­նեու­թյան մայ­րա­մու­տը, փաս­տո­րեն, կան­խո­րոշ­ված էր, և Կ. Դե­միր­ճյա­նի փո­խա­րեն Մոսկ­վան նշա­նա­կեց ՀամԼ­ԿԵՄ նո­մենկ­լա­տու­րա­յից սե­րող Սու­րեն Գուր­գե­նի Հա­րու­թյու­նյա­նին (1988-1990 թթ.` Հա­յաս­տա­նի Կոմ­կու­սի կենտ­կո­մի ա­ռա­ջին քար­տու­ղար): Բնա­կան է, որ Ս. Հա­րու­թյու­նյանն իր գոր­ծու­նեու­թյան ըն­թաց­քում պետք է հիմն­վեր ի­րեն հա­րա­զատ կո­մե­րիտ­միու­թյան տե­ղա­կան կադ­րե­րի վրա: Հե­տա­գա­յում պարզ­վեց, որ Հա­յաս­տա­նի կո­մե­րիտ­միու­թյան ա­ռան­ձին պաշ­տո­նյա­ներ, ի դեպ, ինչ­պես նաև Սո­վետ­նե­րի երկ­րի կո­մե­րիտ­միու­թյան «նո­մենկ­լա­տու­րա­յին» շատ դեմ­քեր, ակն­թար­թո­րեն վե­րած­վե­ցին հետ­խոր­հր­դա­յին տա­րած­քում հաս­տատ­ված կա­պի­տա­լիս­տա­կան հա­սա­րա­կար­գի կողմ­նա­կից­նե­րի:
«Ղա­րա­բա­ղյան հար­ցի» քն­նար­կում­նե­րում հա­մա­հա­վա­սա­րե­ցու­մը (լատ. paritas) պահ­պա­նե­լով, ԽՍՀՄ բարձ­րա­գույն իշ­խա­նու­թյու­նը, նույն, հա­յե­լա­յին մո­տեց­մամբ, Ադր­բե­ջա­նի Կոմ­կու­սի կենտ­կո­մի ա­ռա­ջին քար­տու­ղա­րի պաշ­տո­նին նշա­նա­կեց նույն­պես կո­մե­րիտ­միու­թյու­նից սե­րող Վե­զի­րով Աբ­դու­լահ­ման Խա­լիլ օղ­լուն (1988-1990 թթ.` Ադր­բե­ջա­նի Կոմ­կու­սի կենտ­կո­մի ա­ռա­ջին քար­տու­ղար):
Ե­կավ, այս­պես կոչ­ված, «Ղա­րա­բա­ղյան հար­ցը և նրա շուրջ» (ինչ-որ մե­կի մո­գո­նած ար­տա­հայ­տու­թյամբ) հիմ­նա­խնդ­րին անդ­րա­դառ­նա­լու ժա­մա­նա­կը: Ըստ այդմ` հա­մա­ռոտ նա­խա­պատ­մու­թյու­նը:
XIX և XX դա­րե­րի սահ­մա­նագ­ծին նշ­մար­վում էր եր­կա­րա­մյա զա­ռա­մախ­տից թու­լա­ցած ե­րեք կայս­րու­թյուն­նե­րի կոր­ծա­նու­մը` Օտ­տո­մա­նյան, Ավ­ստ­րո-Հուն­գա­րա­կան և Ռու­սա­կան, որն ԱՄՆ ֆի­նան­սատն­տե­սա­կան ակ­տիվ մաս­նակ­ցու­թյամբ ի­րա­գոր­ծե­ցին Եվ­րո­պա­յի հիմ­նա­կան դե­րա­կա­տար եր­կր­նե­րը 1914-1918 թվա­կան­նե­րի իմ­պե­րիա­լիս­տա­կան պա­տե­րազ­մի մի­ջո­ցով:
1918 թվա­կա­նի հոկ­տեմ­բե­րի 30-ին Լեմ­նոս կղ­զու Մուդ­րոս նա­վա­հան­գս­տում, անգ­լիա­կան «Ա­գա­մե­նոն» գծա­նա­վի վրա, Ան­տան­տի և Օս­մա­նյան կայս­րու­թյան միջև ստո­րագր­վեց հաշ­տու­թյան պայ­մա­նա­գիր: Ա­ռա­ջին հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազմն ա­վարտ­վեց Օս­մա­նյան կայս­րու­թյան լիա­կա­տար ջախ­ջա­խու­մով և փլու­զու­մով: Պա­տե­րազ­մի ա­վար­տին ջախ­ջախ­վեց և փլուզ­վեց նաև Ավ­ստ­րո-Հուն­գա­րա­կան կայս­րու­թյու­նը:
«Եվ­րո­պա­յի հի­վանդ պե­տու­թյան»` Օս­մա­նյան կայս­րու­թյան ա­վե­րակ­նե­րի վրա իմ­պե­րիա­լիս­տա­կան ա­ռաջ­նա­կարգ տե­րու­թյուն­նե­րը նվա­ճե­ցին գա­ղու­թա­յին նոր կալ­վածք­ներ: Բռ­նակց­ման են­թարկ­վեց մաս­նա­վո­րա­պես Արևմտյան Հա­յաս­տա­նի տա­րած­քը, ո­րի մի մեծ հատ­ված բա­ժին հա­սավ Ֆրան­սիա­յին: Գա­ղու­թա­տի­րա­կան բա­ժա­նում­նե­րի ար­դյուն­քում Մեծ Բրի­տա­նիան տի­րա­ցավ Սուե­զի ջրանց­քին և, գլ­խա­վո­րա­պես, ա­րաբ քոչ­վոր ցե­ղե­րով (բեդ­վին­նե­րով) բնա­կեց­ված տա­րածք­նե­րի: Վե­րոն­շյալ տա­րածք­նե­րի նկատ­մամբ ման­դատ ստա­նա­լով, Մեծ Բրի­տա­նիան նպա­տա­կադր­վեց ձևա­վո­րել, այս­պես կոչ­ված, «իս­լա­մա­կան պե­տու­թյուն»` Պարս­կաս­տա­նով, Աֆ­ղանս­տա­նով և Հնդ­կաս­տա­նով, ընդ­հուպ մինչև Չի­նաս­տան ձգ­վող «մե­տաք­սի մեծ ճա­նա­պար­հի» հե­տա­գա վե­րահս­կո­ղու­թյան նպա­տա­կով: Մեծ Բրի­տա­նիան մտադր­վել էր իր ման­դա­տի տակ գտն­վող տա­րածք­ներն ակ­տի­վո­րեն օգ­տա­գոր­ծել Ռու­սաս­տա­նին ճն­շե­լու հա­մար: Չե­չե­նա­կան եր­կու պա­տե­րազմ­նե­րը, ինչ­պես նաև Մեր­ձա­վոր Արևել­քում ծա­վալ­ված ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը XXI դա­րաս­կզ­բին, բա­ցա­հայ­տում են այդ քա­ղա­քա­կա­նու­թյան բուն էու­թյու­նը:
Ռու­սե­րե­նից թագ­մա­նեց
Դա­վիթ ՄԿՐ ՄԱՐԳ­ՍՅԱ­ՆԸ

Լուսանկարներ

. .
Դիտվել է՝ 6053

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Իրանի և Հայաստանի բարեկամությունը բխում է մեր երկու երկրների շահերից

Իրանի և Հայաստանի բարեկամությունը բխում է մեր երկու երկրների շահերից

Բոլորը խոսում են ԱՄՆ-ի նոր նախագահ Թրամփի հակաիրանական լինելու մասին։ Այս ֆոնին նաև բարդանալու է մեր գործը։

Սոցցանցային գրառումներ

Մենք ուրիշ մոլորակի վրա ենք ծնվել, որը, զավեշտալի զուգադիպությամբ, էլի Երկիր էր կոչվում
Մենք ուրիշ մոլորակի վրա ենք ծնվել, որը, զավեշտալի զուգադիպությամբ, էլի Երկիր էր կոչվում

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Ինչո՞ւ ենք մենք հայրենիքը վիրտուալ սիրում
Ինչո՞ւ ենք մենք հայրենիքը վիրտուալ սիրում

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Սե­փա­կա­նաշ­նորհ­ված պետ­բ­յու­ջե
Սե­փա­կա­նաշ­նորհ­ված պետ­բ­յու­ջե
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.