Գիտական ներուժը հաղթեց

Մի քանի օր հետո` նոյեմբերի 26-30-ին, Թուրքիայի Տրապիզոն քաղաքում «Ծովամերձ տարածքներում շրջակա միջավայրի խնդիրների ափամերձ մոնիթորինգ և դրանց լուծման ուղիները» ծրագրի շրջանակում տեղի կունենա երրորդ աշխատանքային հանդիպումը։ Նախատեսվածի համաձայն, աշխատանքային չորրորդ հանդիպումը կանցկացվի Հայաստանում։
Թեև Հայաստանը ծով չունի, սակայն ծրագրում ներգրավված երկրները և ծրագիրը ֆինանսավորող Եվրամիությունը կարևորել են Հայաստանի գիտական ներուժը և բարձր գնահատել այն։ Արդյունքում ճարտարապետության, շինարարության Հայաստանի ազգային համալսարանը (ՃՇՀԱՀ) որպես կողմ է հանդես գալիս ծրագրում, և սրանով է պայմանավորված չորրորդ աշխատանքային հանդիպումը Հայաստանում անցկացնելու հերթականությունը։
Մեր ունեցած տվյալների համաձայն, Վրաստանի «Գիտություն և էներգետիկա» միության, Սալոնիկի քաղաքապետարանի և Թուրքիայի «Կարադեմիսի» տեխնիկական համալսարանի առաջարկն է եղել ՃՇՀԱՀ-ի մասնագետներին ներգրավել ծրագրի հետազոտական աշխատանքներում։ Փորձագետների հավաստմամբ` հիշյալ ծրագիրը Հայաստանում իրականացվող այն եզակիներից է, որի ուսումնասիրման ենթակա օբյեկտները թեև չեն առնչվում հանրապետությանը, սակայն ստացվելիք արդյունքները կիրառելի կլինեն հանրապետության ջրային ավազաններին առնչվող խնդիրներ լուծելիս։
Եվ այսպես, ո՞րն է ծրագրի նպատակը և ի՞նչ խնդիրներ է լուծելու։ «Գիտական այս ծրագրի հիմնական նպատակն է բացահայտել Սալոնիկի, Տրապիզոնի և նավահանգիստների հարակից ափամերձ տարածքների բնապահպանական խնդիրները և մշակել կառավարման եղանակներ, որպեսզի տվյալ տարածքները բնորոշող գործոնների մասին տեղեկություններն օգտագործվեն տեղական խնդիրները լուծելիս, ինչպես նաև ստացված տվյալները կիրառվեն տարածաշրջանում։ Գործնականում փակ ջրավազան լինելը և մեծաթիվ գետերի ջրերով մշտապես աղտոտվելը խիստ բացասաբար են ազդել Սև ծովի էկոլոգիական վիճակի վրա»,- մեզ հետ զրույցում ասաց ՃՇՀԱՀ-ի պրոռեկտոր, նշված ծրագրի հայկական կողմի ղեկավար, պրոֆեսոր ԱՐԵՍՏԱԿ ՍԱՐՈՒԽԱՆՅԱՆԸ։
Ի դեպ, նկատենք, որ ծրագրի հիմնական գործողությունները մի քանիսն են։ Առաջինը ենթադրում է ծովաչափական տվյալների հավաքագրում, բնական ջրհոսքերի ափամերձ տեղամասերում ընթացող երևույթները նկարագրող մաթեմատիկական մոդելների մշակում, այդ երևույթների կանխատեսումների արդյունքների և տեղեկատվության պարբերական գրանցում։ Հաջորդը` Սև ծովի հարավային տարածաշրջանում, այդ թվում` Վրաստանի սևծովյան սահմանագծում, դաշտային հետազոտությունների միջոցով ջրի որակի և աղտոտվածության հիմքերի ուսումնասիրում։ Աղտոտող նյութերի և ջրաբերուկների տարածվածությունը գնահատելու նպատակով մաթեմատիկական մոդելների մշակում։ Մեզ հետ զրույցում պրոֆեսորը նշեց, որ այդ մոդելները հաշվի են առնելու աշխարհաֆիզիկական, ալիքային, հիդրոլոգիական, հիդրոձևաչափական և ափամերձ տարածքներին բնորոշ այլ չափորոշիչներ ու գործոններ։ Նշենք նաև, որ տեղային և տարածաշրջանային տվյալների հիման վրա իրականացվում է ջրի որակի կառավարման միջոցների և գործիքների ստեղծում։
«Ծովամերձ տարածքներում շրջակա միջավայրի խնդիրների ափամերձ մոնիթորինգ և դրանց լուծման ուղիները» ծրագրի աշխատանքներն այսքանով չեն սահմանափակվում։ Մասնագետների հավաստմամբ, հիմնական աշխատանքներում ներառված են նաև նավահանգիստներին հարակից առավել ընդարձակ տարածքների, բնապահպանական խնդիրների դիտարկման համար բազմակողմ մասնագիտական ցանցի ստեղծում և դրա մատչելիության ապահովում։ «Մեր համալսարանը մասնակցում է ծրագրի վերը նշված գործողություններից շատերին, սակայն հայկական կողմի կարևոր պարտականություններն են ջրահոսքերում ընթացող հիդրոդինամիկական երևույթների մաթեմատիկական մոդելների մշակումը և դրանց հիման վրա հաշվային մեթոդների առաջարկներն ափամերձ տարածքներում հունաձևավորման հնարավոր զարգացումների կանխատեսումները»,- ընդգծեց Արեստակ Սարուխանյանը։

Հասմիկ ԹԵՐԶՅԱՆ

Մեկնաբանություններ