Մարդը գնացել է՝ հայրենիքից հեռացել է: Չէ, քաղաքական պատճառ չի ունեցել՝ ոչ ապստամբների ջոկատներ է առաջնորդել, ոչ էլ հալածվել է ըմբոստ ելույթների համար, տնտեսական պատճառ էլ չի ունեցել՝ սոված չի եղել, վատ չի ապրել: Բայց պատճառ, հաստատ, ունեցել է՝ լուրջ անձնական պատճառ. առանց լուրջ պատճառի ո՞վ կթողնի իր տունուտեղը, հարազատներին, մանկության դրախտը ու կգնա օտարություն:

Լեզուն արյան բաղադրությունն է, երկրի ու մարդու երակներով հոսող ավիշը, որից սնվում են մարմինն ու ոգին: Լեզուն դիմագիծդ է, մատնահետքդ ու քո ծննդյան վկայականը...

Որքան ավելի բուժիչ է բուժաշխատողի բարի խոսքը, քան տասնյակ չոր ու մասնագիտական տերմինները՝ արտաբերված նորագույն բժիշկների նույնքան անողոք, դանակի պես կտրող շուրթերից: Հապա՝ վարչարարական, վախենալու վանող կեցվածքով երիտասարդ բուժքույրերն ու բժիշկները, դեղագործները՝.գեղեցիկ, անթերի, անհաղո՛րդ, խոժոռ դեմքներին՝ հիասթափության ու սառնության, հոգնածության հավերժական կնիքով, իսկ դու՝ պատերից անդին մի մժղուկ, մանրիկ ու ձանձրալի, որոնց «թանկ» ժամանակը այնքա՜ն «ավելորդ» խլում ես...

Մի կոպեկով կարելի էր իսկական հրավառություն սարքել կոկորդում, իսկ երեք կոպեկով՝ գունավոր ու քաղցր հրավառություն։ Ամռան շոգին մի կոպեկանոցը գցում էիր ավտոմատի մեջ, ու բաժակը ֆշշոցով լցվում էր սառը, առատ գազից խռովված, թափանցիկ, զուլալ ջրով։ Դրա տեսքից արդեն շոգը նահանջում էր։

Թումանյանից իմանում ենք, թե հայրենիքն ինչ է, Թումանյանից սիրել ենք սովորում, Թումանյանի միջոցով հաղորդակցվում ենք տիեզերական ցավի հետ՝ մարդ ենք դառնում, ճանաչում ենք մեր մտքերն ու զգացմունքները, շոշափում ենք մեր արմատները: Մի ամբողջ երկար կյանք ենք ապրում Թումանյանի հետ, հետո մեռնում-գնում ենք, բայց դեռ էնքա՜ն Թումանյան է մնում, որ չենք հասցրել ապրել, չենք հասցրել սովորել ու հասկանալ։ Մի կյանքը քիչ է, շա՜տ քիչ է։

Օրվա վերջում ես միշտ վերադառնում եմ, ուր էլ լինեմ, ինչ էլ անելիս լինեմ, միշտ վերադառնում եմ, որ ինձ ասեմ՝ բարի գիշեր։

Այս մի քանի օրը անընդհատ հանդիպում է հետևյալ անասուն միտքը, թե բա՝ մերոնք են առաջինը կրակել Ներքին Հանդում։

Առաջ մեր շքամուտքերում էլ՝ ուրիշ երկրների նման, հենց ներս էիր մտնում, պատին երկար շարքերով փոստարկղեր էին՝ բոլոր բնակարանների համարներով։ Հետո դրանք սկսեցին կամաց-կամաց անհետանալ՝ տրամվայի գծերի հե՞տ, թե՞ դրանցից հետո, չեմ հիշում, բայց, հավանաբար, նույն տեղը գնացին՝ ձուլվեցին ու լցվեցին ճարպիկ գործարարների պողպատյա գրպանները։

Երբ վաղ առավոտից ռենտգեն և ՄՌՏ ստուգումների էի, լսեցի զոհերի մասին հենց ռենտգեն միացված սարքի տակ: Ռենտգենոլոգը, պարզվեց, մեր նախկին զինծառայողի կինն է ու ինձ էլ շատ լավ ճանաչում էր:

Գիտե՞ք՝ շներն ինչով են գերազանցում մարդուն։ Մարդուն հաջողվել է արհեստական բանականություն ստեղծել, բայց երբեք չի հաջողվի արհեստական հավատարմություն ստեղծել ու ոչ էլ՝ արհեստական անմնացորդ սեր։