ՈՍԿԵՊԱՐ. այդ քաղցր բառը՝ խաղաղություն

Տավուշի մարզի Նոյեմբերյան համայնքի Ոսկեպար գյուղն այսօր թշնամու նշանառության տակ է: Լրագրողներով մեկնեցինք Ոսկեպար՝ տեսնելու, թե ինչպես է ապրում գյուղը: Այդ պայմաններում մարդիկ աշխատում են, հող մշակում, բերք հավաքում, երեխաները ամառային արձակուրդի այս օրերին օգնում են ծնողներին, խաղում, երազում:

Ոսկեպարը Հայաստանի հնագույն բնակավայրերից է: Հիմնադրվել է 6-7-րդ դարերում համանուն գետի ափերին: Անտառապատ լեռների գրկում ծվարած գյուղը հարուստ է պատմամշակութային հուշարձաններով: Ամռան տապին անծանոթների այցը անմիջապես գրավում է գյուղամիջում հավաքված ոսկեպարցիների ուշադրությունը:

«Ովքե՞ր եք, որտեղի՞ց եք, ինչի՞ եք եկել»,- սովորական հարցերի պատասխանն ստանալուց հետո մեր` «դու՞ք ինչպես եք, ո՞նց եք ապրում» հարցերին պատասխանում են.

«Մեր պապենական հողն ու ջուրն ա, էստեղ ապրել ենք ու շարունակելու ենք ապրել, մեր ուզածը մի բան ա, խաղաղություն»:

-Մեր օրերում սահմանամերձ գյուղում ապրողին խաղաղությունից բացի ուրիշ ի՞նչ է պետք, խաղաղությունը մեր ամենամեծ երազանքն է, բայց դա էլ գին ունի: Դեռ թարմ են պատերազմի հետքերն ու վերքերը: Արցախյան պատերազմում մեր գյուղն էլ է զոհեր տվել: Քառասունչորսօրյա պատերազմում վիրավորներ ունեցանք: Դժվար է այսօր մեր երիտասարդներին համոզել, որ ադրբեջանցիները նոր սադրանքներ չեն հյուսի և հնարավոր կլինի նրանց հետ կողք կողքի ապրել,-ասում է Ոսկեպարի վարչական ղեկավար ԻՇԽԱՆ ԱՂԲԱԼՅԱՆԸ: ՈՒ թեև նրա խոսքով երկար ժամանակ է, ինչ կրակոցներ չկան, սակայն գյուղի մեծ ու փոքրի հոգում չի մարել զոհված համագյուղացիների կորստի ցավը, բոլորի սրտերում էլ տագնապ կա, որ ծնվում է վաղվա օրվա անորոշությունից:

1 500 բնակիչ ունեցող Ոսկեպարից տարիների ընթացքում շատերն են հեռացել, հիմնականում Ռուսաստանի Դաշնություն: Արտագնա աշխատանքի մեկնողներ այսօր էլ կան: Գյուղի կյանքը դժվարացնում է խմելու և ոռոգման ջրի բացակայությունը:

Իշխան Աղբալյանի խոսքով բնական աղբյուրներից հավաքած ջրով օրվա մեջ մեկ ժամով կամ 40 րոպեով ջուր է տրվում բնակիչներին:

Խորհրդային տարիներին պոմպակայաններով կարողանում էին գյուղն ապահովել ոռոգման ջրով, սակայն հետագայում դրա բացակայության պատճառով հսկայական այգիներ ու ցանքատարածություններ ոչնչացան: ՌԴ-ում ապրող ոսկեպարցի ՅՈՒՐԱ ԱՂԲԱԼՅԱՆԻ շնորհիվ 200 տնտեսություն ապահովվել է բնական գազով, գյուղի չգործող ճաշարանը վերածեց հանդիսությունների տան: Մինչ այսօր գյուղի երեք և ավելի երեխա ունեցող ընտանիքի Յուրա Աղբալյանը տրամադրում է 100-հազարական ռուբլի:

Ոսկեպարում գործում է 12-ամյա դպրոց, որտեղ սովորում է 80 աշակերտ նախկին 320-ի փոխարեն: Գյուղի մանկապարտեզը չի գործում, սակայն կա նախակրթարան, բնակիչների առօրյա գնումների համար երկու խանութ: Գյուղում աշխատուժ կա, սակայն չկա աշխատատեղ, եղածը քարի արտադրամաս է:

Ոսկեպարի սակավամարդ փողոցում հանդիպեցինք փոքրամարմին ու ժպտադեմ տարեց մի կնոջ, գնում էր գյուղի ծայրին գտնվող իր հողամասի «պոպոքի ծառներին մտիկ անելու»:

14 տարեկանում Իջևանից Ոսկեպար հարս եկած տիկին ՀԱՍՄԻԿԸ, որ արդեն 81 տարեկան է, 3 տղա ու 1 աղջիկ, 8 թոռ ունի, սակայն գյուղում մենակ է ապրում: Երեխաներն ամուսանցել են, երեքը դրսում են, տղաներից մեկը՝ Երևանում:

«Թող իրենք լավ ապրեն, ես լավ կլինեմ: Թոշակս ինձ հերիքում ա: Հրես, հեռախոս էլ ունեմ, հաճախ խոսում եմ երեխեքիս հետ»,- ասում է Հասմիկ տատն ու ցույց է տալիս թաշկինակի մեջ փաթաթած հեռախոսը: Հակառակորդի դիրքերը ցույց տալով պատմում է, որ արցախյան առաջին պատերազմի ժամանակ իրենց տունն ամբողջովին քանդվել է:

«Առաջին տունն իմն էր, նշան էին բռնել իմ տան վրա, ամեն ինչ քարուքանդ արին, համա կամաց-կամաց կարգավորեցինք:

Ամեն օր արթնանում եմ, մի երկու «լավ խոսք» ասում դրանց ու անցնում իմ գործին: Վերջին երկու տարին խախանդ ա, լավ ենք ապրում: Մենակ ամպի գոռոցից եմ վախենում: Բայց ամպն ինչքան ուզում ա, թող գոռա, մենակ կրակոցի ձայն չլսվի»:

66-ամյա ԼՅՈՒԴՄԻԼԱՆ նույնպես 4 զավակ ունի, ապրում է որդու ընտանիքի հետ: Քառասունչորսօրյա պատերազմում նրա 8 թոռնիկներից մեկը զոհվել է, վիշտն իր հետքն է թողել ճերմակահեր կնոջ դեմքին: ՈՒ այսօր նրա ու նրա ընտանիքի անդամների համար էլ ամենացանկալին խաղաղությունն է : Ամբողջ օրն անց է կացնում հողամասում:

«Եթե կարկուտը չվնասի, հողամասի բերքով, կովի ու հավերի տված բարիքներով կապրենք» ,-ասում է Լյուդա մայրիկը:

37-ամյա ԱԼԲԵՐՏ ՍՏԵՓԱՆՅԱՆԻ համեստ տունը մեզ գրավեց բակում աշխույժ վազվզող երեխաների աղմուկով: Ոսկեպարի երեխաները մեծերի խոսակցությունից գիտեն գյուղի պատմությունը, գիտեն ինչ է պատերազմը, որ շաքարից ու կոնֆետից առավել քաղցր է խաղաղությունը: ՈՒ երբ Ալբերտի հետ մեր խոսակցությանը միանում է գերդաստանի մեծը՝ ՎԼԱԴԻՍԼԱՎ պապը, երեխաները հավաքվում են մեր շուրջը: Տղաների ամենասիրած խաղը՝ կռիվ-կռիվը այստեղ չեն խաղում, իսկական կռվի մասին այնքա՜ն բան են լսել մեծերից:

Հարցիս՝ որ մեծանան, ի՞նչ են դառնալու, պատասխանում են՝ զինվոր: Նրանց ջինջ աչքերում վախ չկա, թեև հասկանում են, որ «կրակի տակ են»:

«Գյուղի կյանքը քաղաքի կյանքի նման չի, բայց էլի գյուղը քաղաքի հետ չեմ փոխի: Առաջ կրակոցները շատ էին, հիմա չկան: Հիմա հասկանում ես, որ կարևորը խաղաղությունն է, մնացած ամեն ինչ գյուղում կարելի է ստեղծել: Ոսկեպարը մեր հողն է ու մերը պիտի լինի»,-ասում է Վլադիսլավ պապը:

Ալբերտի խոսքով հիմնականում գյուղատնտեսությամբ զբաղվող համայնքում ժամն ու օրը թանկ են.

«Պիտի աշխատեն, որ կարողանան ապրել: Եթե երևանցին իրեն կարող է թույլ տալ մի քանի օր հանգստանալ, ինչ-որ տեղ մեկնել, մենք դա չենք կարող անել: Եթե իմ ընտանիքով գնամ թեկուզ մեկ շաբաթով Սևանում հանգստանալու, ձմեռվա երկու ամիսը սոված կմնանք: Ինչ մնում է խաղաղությանը, ապա այն պիտի պահենք ամեն գնով», -ասում է Ալբերտը:

Հայրենիքը սկսվում է սահմանից, ու սահմանամերձ Ոսկեպարում հասկանում են, որ թշնամու դեմ վահան պետք է լինեն իրենց կամքով, համառությամբ ու աշխատանքով, միայն այդպես կկարողանան պաշտպանել «այդ քաղցր բառը՝ խաղաղությունը»:

Անուշ ՆԵՐՍԻՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• «Արվեստագետն ու գիտնականը պիտի համոզվեն, որ թիկունքում պետություն կա»
• «Արհ­միու­թ­յուն-գոր­ծա­տու հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թ­յու­նից կշա­հեն թե՛ աշ­խա­տո­ղը, թե՛ գոր­ծա­տուն ու իր բիզ­նե­սը»
• «Ներ­կա­յիս կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գը ոչն­չով չի տար­բեր­վում նախ­կին իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րի վա­րած տն­տե­սա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նից»
• Երա­նի թե հայ գյու­ղա­ցու բո­լոր օ­րե­րի լու­սա­բացն ու մայ­րա­մուտն ա­վարտ­վեն խին­դով և ու­րա­խու­թ­յամբ
• Գոր­ծա­տուն պար­տա­վոր է հար­գել աշ­խա­տո­ղի աշ­խա­տան­քա­յին ի­րա­վուն­քը` ա­ռանց գոր­ծա­դու­լա­վո­րի պար­տադր­ման
• «Անհ­րա­ժեշտ է կան­խել գյուղն­շա­նա­կութ­յան հո­ղե­րի դեգ­րա­դա­ցու­մը»
• Ահագ­նա­ցող աշ­խա­տան­քա­յին միգ­րա­ցիան եր­կի­րը «դա­տար­կեց» ո­րա­կ­յալ մաս­նա­գետ­նե­րից
• Ոչ միայն ե­րա­զանք, այլև ի­րա­կա­նու­թ­յուն
• Տու­րիզ­մով զբաղ­վե­լու հա­մար նախ պետք է սի­րել հայ­րե­նի­քը
• Գառ­նա­ռիճ՝ ե­րեք պե­տու­թ­յուն­նե­րի խաչ­մե­րու­կում ապ­րող գյու­ղը
• «Վա­յել չէ թա­գա­վո­րի և իշ­խա­նի հա­մար գո­ղեր և ա­վա­զակ­ներ ու­նե­նալ, այլ միայն լր­տես­ներ, որ հե­տա­խույզ­ներ են»
• «Արհ­միու­թ­յուն­նե­րի հան­դեպ վս­տա­հու­թ­յան վե­րա­կանգ­նու­մը պետք է սկ­սել զրո­յից»
• Աշխա­տո­ղը պետք է ստա­նա այն­քան աշ­խա­տա­վարձ, որ այն բա­վա­րա­րի ոչ թե գո­յատևե­լու, այլ ապ­րե­լու հա­մար
• «ԵՊՀ ռեկտորի պաշտոնակատարը չկարողացավ լուծել ԵՊՀ արհմիության հետ կոլեկտիվ պայմանագիրը»
• Գա­զա­տար խո­ղո­վակ­նե­րը կան, բայց բնա­կի­չը գե­րա­դա­սում է փայ­տը
• Դի­լի­ջանն իր ռե­սուրս­նե­րով կա­րող է ապ­րել
• Մեղ­րի ե­կո­ղը, դեռ չմեկ­նած, մտա­ծում է հա­ջորդ այ­ցի մա­սին
• Տաշ­տու­նը 160 ծուխ ու­ներ, այ­սօր մնա­ցել է 22-ը՝ 60 բնակ­չով
• Անտառ­նե­րով շր­ջա­պատ­ված բնա­կա­վայրն իր ջե­ռուց­ման հար­ցը լու­ծել չի կա­րո­ղա­նում, օ­րեն­քը թույլ չի տա­լիս
• «Սյունիքի մարզը պատերազմող երկիր է, յուրաքանչյուր փակ դուռ հավասարազոր է պոստի լքման»

Մեկնաբանություններ