«Հայ ժողովրդի ողբերգությունը դարձավ նաև համաշխարհային գրականության անշրջելի էջերից մեկը»

«Մեր գրողը միշտ եղել է իր ժողովրդի կողքին: Հայ գրողը եղել է Հայ դատի պաշտպանը: Երբեմն մենք ազգային ցավը վերագրում ենք արևմտահայ գրողներին, որոնցից շատերը եղեռնի զոհ դարձան, բայց այս ցավը համազգային է»,- «Իրատես de facto» ակումբում ասաց բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ ԴԱՎԻԹ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆԸ, նշելով, որ հայ ժողովրդի ողբերգությունը դարձավ նաև համաշխարհային գրականության անշրջելի էջերից մեկը: Այս մտայնությունը խորացավ ու արտահայտվեց անգամ թուրք գրողների ստեղծագործության մեջ: Անունների շարքը, գրականագետի բնորոշմամբ, անսահման է: Եվ դեռ շատ է գրվելու այս մասին: «Կա՞ն գրողներ, որոնց ցեղասպանությանը նվիրված գործերը կարող են համաշխարհային հնչողություն ձեռք բերել» հարցը տարօրինակ համարեց. «Հովհաննես Թումանյան, Չարենց, Ֆրանց Վերֆել, Էդգար Հիլզենրաթ… բոլորն էլ նշանավոր դեմքեր են: Այլ հարց է, որ մեր գրողներից շատերը համաշխարհային ճանաչում չունեն՝ ոչ իրենց տաղանդի բերումով. մեր ժողովրդի տեղն աշխարհում կորած է, գրողն էլ հնչողություն չունի»:
«Թուրք հրատարակիչները հետաքրքրվել են եղեռնազոհ գրողների գործերով, անգամ առաջարկ է եղել ներկայացնելու նրանց մեկ ընդհանուր անթոլոգիայով: Ինչո՞վ եք բացատրում այդ հետաքրքրությունը». ի պատասխան մեր այս հարցին՝ Դավիթ Գասպարյանն ասաց, որ Թուրքիայում կա մի քանի Թուրքիա. «Կա եղեռնախում, արնախում, էրդողանային Թուրքիան, կան վաչկատուն ցեղերից սերվածները՝ բարակ վզով, փոքր գլխով իսկական թուրքերը: Բայց նրանց մեջ էլ կան օրինավոր, ճիշտ մարդիկ, ովքեր ուզում են իրենց պատմությունը ճանաչել: Նման քայլերին, ըստ իս, պետք է ընդառաջել»:
Թարգմանելու, ճանաչելի դարձնելու գործընթացներին գրականագետը դրական է վերաբերվում: «Սա նաև փոխադարձ ճանաչողության ձև է, ցավը մեղմելու տարբերակ,- ասաց նա, ապա նկատեց.- Պոլսում ապրած Վարուժանի, Սիամանթոյի, Ռուբեն Սևակի, Գրիգոր Զոհրապի պես քանի՞ գրող կա: Նրանք պիտի պարծենան նաև, որ այս մարդիկ ապրել են իրենց երկրում»:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ
Հ. Գ.- Զրույցը Դավիթ Գասպարյանի հետ՝ «Իրատեսի» առաջիկա համարներից մեկում։

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ