Ինչպե՞ս ենք մենք ցեղասպանության «տրավման» փոխանցում նոր սերնդին

«Երևանի պետական բժշկական համալսարանը գիտության պետական կոմիտեի հետ համատեղ նախաձեռնել է ցեղասպանության տրավմայի միջսերնդային փոխանցման հոգեբանական հետազոտություն, որը կամփոփվի հունիսին»,- այս մասին երեկ «Իրատես de facto» ակումբում ասաց ԵՊԲՀ բժշկական հոգեբանության ամբիոնի վարիչ, «Ինթրա» հոգեկան առողջության կենտրոնի գլխավոր հոգեբան ԽԱՉԱՏՈՒՐ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆԸ, նշելով, որ ցեղասպանության տրավմայի միջսերնդային փոխանցման վերաբերյալ դասախոսություններ են անցկացվել ԱՄՆ-ում և Օքսֆորդում, մարտի 2-ին զեկույց է ներկայացնելու Ճապոնիայում՝ համաշխարհային հոգեբուժական ասոցիացիայի հերթական համաժողովում: «Խնդիրը ուսումնասիրվել է, բայց դեռ շատ ճանապարհ ունենք անցնելու»,- ընդգծեց հոգեբանը: Նրա բնորոշմամբ՝ ընտանիքում, ազգի պատմության մեջ լինում են դեպքեր, որ կարևոր նշանակություն են ունենում մեր ծնվելուց հետո: Դրանցից մեկը Հայոց ցեղասպանությունն է. «Վերապրողների առաջին սերունդը շատ դեպքերում լռության է մատնում ցեղասպանության խնդիրը, այդ մասին խոսելու հնարավորություն կամ առիթ չի ունենում, ինչը չի նշանակում, թե խնդիրը չի փոխանցվում հաջորդ սերնդին: Երկրորդ սերնդի մոտ տեսնում ենք կարևոր շրջադարձ, ձևավորվում է ազատագրական գաղտնի բանակը՝ աշխարհի ուշադրությունը հրավիրելով հայկական հարցի վրա»: Բանախոսը հավելեց, որ մեր անավարտ խնդիրը միջազգային հանրության կողմից մասամբ ընդունվել է, մասամբ ոչ ու շարունակում է մնալ մեզնից յուրաքանչյուրի ուսերին: Հերքումի փաստն ավելի շարունակական է դարձնում վշտի զգացումը: Հարց է առաջանում՝ ինչպե՞ս ենք փոխանցում այն սերունդներին: «Երկու տարի առաջ էր, ապրիլի 24-ի երեկոյան բարձրանում էինք Ծիծեռնակաբերդ: Մի կին երեխայի հետ էր, արդեն մութ էր, հնչում էր Լուսինե Զաքարյանի ձայնը: 5-6 տարեկան երեխան հարցնում է մորը, թե ո՞ւր են գնում, և միանգամայն արդարացիորեն պահանջում դադարեցնել երաժշտությունը: Այդ մթնոլորտը ճնշող էր նրա համար: Մթություն, մարդկանց խումբ, որ քայլում է անհայտ ուղղությամբ, ազդեցիկ երաժշտություն: Եվ ես հասկացա, որ մի շատ կարևոր հանգամանք բաց ենք թողել՝ ինչպե՞ս ենք մենք ցեղասպանության տրավման փոխանցում նոր սերնդին»:
Հոգեբանը հետաքրքրվում է ու պարզում, որ կան կենտրոններ, որտեղ սովորեցնում են՝ ինչպես ներկայացնել նոր սերնդին ցեղասպանության խնդիրը, հաշվի առնելով շատ կարևոր մի հանգամանք՝ չառաջացնել նրանց մոտ երկրորդային տրավմաներ. «Պետք է մտահոգվել և կանոնակարգել ցեղասպանության թեման սերունդներին փոխանցելու խնդիրը: Հակառակ դեպքում կարող ենք ունենալ սերունդներ, որ զոհի հոգեբանությամբ են մեծանում, վրեժխնդիր են ուզում լինել (իսկ եթե չես կարողանում հանդիպել թշնամուն, կարող ես վրեժը պարպել ներսումդ, ինչը վտանգավոր է տվյալ հասարակության համար) կամ անտարբեր են, որովհետև հայ լինելը վտանգավոր է, ապագայում կարող են սպանել իրենց և այլն»: Տրավմաները նաև դրական ազդեցություն են ունենում, որպես օրինակ, ապրիլի 24-ին մենք ազգովին համախմբվում ենք: Ի լրումն հոգեբանը վստահեցրեց, որ պետք է քայլ կատարել ու առաջ շարժվել, իսկ սերունդներին պետք է ոչ միայն կոտորածների մասին պատմել, այլև հերոսամարտերի:

Ակումբը վարեց՝ Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ