Պե՞տք են Փաշինյանին դաշնակները, իսկ դաշնակներին` Փաշինյա՞նը

Հայաստանի նախագահ Արմեն Սարգսյանը ստորագրեց Նիկոլ Փաշինյանին վարչապետ նշանակելու հրամանագիրը: Նոր կառավարությունը պետք է կազմավորվի 15 օրում: Հայաստանում ավարտվում է համարյա 9 ամիս տևած յուրօրինակ շրջանը, որ սկսվեց 2018-ի մայիսին: Գագաթնակետը դարձան դեկտեմբերի 9-ի արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունները: Փաշինյանի «Իմ քայլը» դաշինքը հավաքեց 70,43%, երկրորդը Գագիկ Ծառուկյանի ԲՀԿ-ն էր, երրորդը` ԼՀԿ-ն: Նախկինում իշխող ՀՀԿ-ն խորհրդարան չանցավ: Հաղթող կուսակցությունները նորաստեղծ են, նրանց կայունությունը որոշվել ու որոշվում է ներքին ու արտաքին պայմաններով: Հետաքրքիրն այլ է:

Վերջին 20 տարում առաջին անգամ խորհրդարանից դուրս մնաց պատմական հայկական կուսակցությունը` ՀՅԴ-ն, որ քաղաքական առումով կարելի է համարել նրա պարտությունը: Որոշ փորձագետներ դա համարում են «ՀՅԴ-ի էլեկտորալ չստացված անակնկալ»: Կուսակցությունը այսպես է բացատրում իր պարտությունը. «Ընտրողը ձայնը տվեց անձին, ոչ թե գաղափարին ու ծրագրին: Ընտրություններին մասնակցածների ծանրակշիռ մասը կենտրոնացած էր «ներքին թշնամու» կերպարի վրա և ապշեցուցիչ հանգիստ է ներքին ու արտաքին մարտահրավերների համապատկերում: ՀՅԴ-ի տեսակետները այսօր ընկալում է փոքրամասնությունը: Արցախի գործոնին քաղաքական օրակարգում անհրաժեշտ ուշադրություն չի դարձվում: Ձևավորվում է Ազգային ժողով առանց հստակ գաղափարախոսական ու ազգային կերպի»: Դա վկայում է, որ ՀՅԴ-ն արտախորհրդարանական ընդդիմադիր գործունեության է պատրաստվում: Թեպետ նրանք, շատ փորձագետների գնահատականով, դեռ այսպես կոչված «թավշե հեղափոխության» սկզբից ընտրել էին Փաշինյանի ուժերի հետ փոխզիջման մարտավարությունը` տարածություն պահելով ՀՀԿ-ից, որի հետ համագործակցում էին, արագ հաշտվեցին ՀՀԿ-ի «հակահեղափոխականության» դրույթի հետ, բայց հնարավոր հակախաղի պլատֆորմ չստեղծեցին: Ճիշտ է` այդ տարրերը ի հայտ եկան 2018-ի հոկտեմբերի սկզբին, երբ ՀՅԴ-ն հետ կանչեց իր նախարարներին կառավարությունից ու մարզպետներին, նաև արգելակեց խորհրդարանը լուծարելու ու նոր ընտրությունների Փաշինյանի նախաձեռնությունը: Ասում են` ՀՅԴ-ում համոզված էին, որ արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում կկարողանան կազմավորել իրենց խմբակցությունը և խորհրդարանական կառավարման համակարգում ներգործել իրադարձությունների ընթացքի վրա: Սրա շուրջ մի քանի վարկածներ կան, որ փաստերով ամրագրված չեն:

Վարկածներից մեկի համաձայն` Հայաստանի նախագահներից մեկը իբր փորձում էր ՀՅԴ-ին «ստվերային» աջակցություն ցույց տալ` փորձելով նրա օգնությամբ հենարան ստեղծել խորհրդարանում: Չստացվեց: Թեպետ իմ կարծիքով` Փաշինյանը կարող էր ցանկանալ, որ նոր խորհրդարանում ՀՅԴ-ն լինի`ունենալով ավանդաբար ուժեղ ազդեցություն հայկական արևմտյան սփյուռքում: ՀՅԴ-ն կառույցներ ունի 30 երկրներում ու 5 մայրցամաքներում, որ եզակի է քաղաքական կազմակերպության համար: Դա միակ հայկական կուսակցությունն է, որ ներկայացված է Հայաստանում, Արցախում ու ձգտում է իր ներկայությունն ապահովել հետխորհրդային տարածքի հայկական գաղթօջախներում: «Կհամագործակցի՞ ապագայում ՀՅԴ-ի հետ» հարցին Փաշինյանը պատասխանել է. «ՀՅԴ-ն բազմաշերտ կուսակցություն է, շերտերից մեկի վարքագծով չի կարելի դատել մյուս շերտերի մասին»: Որոշ նշաններով`վարչապետը լրջորեն մտահոգված է այդ խնդրով և ձգտում է ՀՅԴ-ի հայաստանյան ընդդիմադիր դարձած կառույցը տարանջատել սփյուռքի ՀՅԴ-ից: Այդ հարցով նա արդեն բանակցել է Լիբանան այցի ժամանակ` Մեծի Տանն Կիլիկիո Արամ Առաջինի ձեռնադրման 50-ամյակի կապակցությամբ: Ի պատասխան` կաթողիկոսը, չթաքցնելով համակրանքը ՀՅԴ-ի նկատմամբ, Հայաստանի հայերին «փոխըմբռնման ու միասնության» կոչ է արել: Փաշինյանն ասել է, որ այդ հարցը քննարկել է և Ֆրանսիայի դաշնակների հետ: Բայց առայժմ տարեմուտի տոներից հետո արտասահմանի ձեռներեցների հետ հանդիպման ժամանակ նա բողոքել է, որ չնայած Հայաստանում տեղի ունեցած քաղաքական փոփոխություններին, «ակտիվությունը տնտեսական կյանքում աննշան է, մինչդեռ մեծ սպասումներ կային»: Ուստի դժվար է կանխատեսել` ինչպե՞ս կդասավորվեն Փաշինյանի հարաբերությունները ՀՅԴ-ի հետ հետագայում: Առավելևս, որ վարչապետի շրջապատում որոշ մարդիկ պնդում են, որ պետք է հասնել ՀՅԴ-ի հայաստանյան կառույցի ղեկավարության փոփոխության:

Եթե դատենք մամուլում հայտնվող տեղեկություններից, կուսակցությունում էլ ամեն ինչ միանշանակ չէ: Ոմանք կոչ են անում ընդդիմադիր պայքարի պատրաստվել` պահպանելու համար ընտրախավը և լավ-վատ դրական իմիջը, առավել ակտիվ ներգրավել Արևմուտքում գործող կուսակցական կառույցների հեղիակությունը այդ նպատակով: Նրանք նաև գտնում են, որ ՀՅԴ-ի համար հասել է անցյալի վերաիմաստավորման և Հայաստանի այլ քաղաքական ուժերի հետ համագործակցության պահը: Հունվարի 15-ից ՀՅԴ-ի համընդհանուր հավաքն էր: ՌԴ-ում ՀՅԴ ներկայացուցիչ Արսեն Համբարձումյանի խոսքով` «Օրակարգը չի ներառում Հայաստանի ներքաղաքական կյանքի ընթացիկ իրադարձությունների քննարկումը», այլ` «քննարկվելու են երկրի ռազմավարական զարգացման հարցերը առաջիկա 4 տարում»: Պարզ է` ինչու: Փաշինյանը պետք է ներկայացնի իր կառավարության ծրագիրը: Այդ ժամանակ պարզ կդառնա` ի՞նչ բարեփոխումներ է նա անելու տնտեսության, ներքին քաղաքականության մեջ, սոցիալական ոլորտում: Կորոշարկվի Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը: Այս իրավիճակում դաշնակցականները կարող են հույս ունենալ, որ շուտով վարչապետը իր գաղափարները գործնականում իրականացնելու մակարդակում խնդիրներ կունենա: Շատ հարցեր են որոշվում Ռուսաստանի ու Արևմուտքի հետ հարաբերությունների ձևաչափում, Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի կարգավորման հեռանկարներով, արտասահմանյան ներդրումների ներգրավման հաջողություններով կամ անհաջողություններով: Այս իրավիճակում դաշնակցականները մտադիր չեն Փաշինյանին մենակ թողնել, բայց առանձնապես չեն էլ մոտենա նրան` քաղաքական պատասխանատվություն չկրելու համար, եթե նրա կառավարությունն ամեն ինչ ձախողի: Այդ ժամանակ կհայտնվի ջրբաժան, որից նրանք կարող են օգտվել: Իսկ հիմա նրան կարող են հանդես գալ Փաշինյանի կառավարության ոչ բացահայտ «ռևիզորների» դերում, որպեսզի պահպանեն քաղաքական պահանջարկվածությունը երկրում և անհրաժեշտ պահին շարունակեն «հեղափոխությունը»: Բայց դա արդեն չի լինի «սիրո հեղափոխություն»:
Ստանիսլավ Տարասով, REGNUM

Հ.Գ. Փաստացի` ընտրություններից հետո ՀՅԴ-ականներն իրենք էին ընդունում, որ իշխանության հետ կոալիցիաներ կազմելը եղել է իրենց հիմնական սխալը:
Տարածաշրջանային համագործակցության` իրականում ԵԱՏՄ-ի հետ, նոր հանձնաժողովի ստեղծումը ԱԺ-ում և այդ հանձնաժողովը ԲՀԿ-ին տալը` նախնական քննարկումների արդյունքում, վկայում է, որ Մոսկվան շարունակում է վերահսկել հայաստանյան «ընդդիմությանը»` ԲՀԿ-ին ու ԼՀԿ-ին` ԱԺ-ում, իսկ ՀՅԴ-ին փորձում է դարձնել փողոցային ընդդիմություն, որ անհրաժեշտ պահին կանի ոչ թե թավշե, այլ` անհրաժեշտ հեղափոխություն: Կշարունակի՞ ՀՅԴ-ի հայաստանյան կառույցը իր կախվածությունը Ռուսաստանից, թե՞ կորոշի ինքնուրույնանալ` ԱԺ-ից դուրս հայտնվելով` հարց է: Համենայն դեպս հունվարի 15- 24-ը Արցախում ՀՅԴ-ն 33-րդ Ընդհանուր ժողովն է անցկացնում` 30 երկրներից 100 ներկայացուցիչներ ու հրավիրյալներ ունենալով: Այն էլ` Արցախի Ազգային ժողովի նիստերի դահլիճում, որ բնավ հասկանալի չէ: Եթե ամբողջ Ստեփանակերտում այդքան մարդ տեղավորող դահլիճ չկար, կարող էին Հայաստանն ընտրել` մի դահլիճ կգտնվեր: Ընդհանուր ժողովը կքննարկի ՀՅԴ վերջին 4 տարիների գործունեությունը, կորոշի կուսակցության առաջիկա տարիների ռազմավարությունն ու անելիքները և կընտրի բարձրագույն գործադիր մարմնի` ՀՅԴ Բյուրոյի նոր կազմ: ՀՀ օրենսդրությունն արգելում է կուսակցական դռնփակ համագումարները, բայց ՀՅԴ Ընդհանուր ժողովի միայն սկիզն է դռնբաց, հավանաբար` հիմնավորումը այն է, որ ՀՅԴ-ն միայն հայաստանյան կառույց չէ։ Ինչու՞ է ՀՅԴ-ն ընտրել Արցախը` ցույց տալու, որ արտախորհրդարանական դառնալով` քաղաքական անցուդարձից հեռանու՞մ է: Թե՞ հիշեցենլու, որ ԼՂՀ-ում իշխանության ղեկին այն ուժերն են, որ հոգեհարազատ են իրեն: Նույնիսկ Հայաստանում արգելված տարիներին` ՀՅԴ-ն Արցախում ազատ գործում էր: 33-րդ Ընդհանուր ժողովը, թեև օրակարգում 4 տարվա գործունեության քննարկում է դրել, չի կարող չանդրադառնալ Աժ-ից դուրս մնալուն, ուրեմն` նվազագույնը 1998-ից վերսկսված գործունեությանը: Հրանտ Մարգարյանի գլխավորած Բյուրոյի գործունեությամբ ՀՅԴ-ն հետևողականորեն կորցրել է ինքնուրույնությունն ու դարձել ՀՀԿ-ի կցորդ` ստանալով իշխանական լեգալ ու անլեգալ քվոտաներ: Ի՞նչ է գերակշռելու` ՀՅԴ-ի քաղաքական ավանդույթները, համակա՞րգը, թե՞ պրագմատիկ շահը: Կլինի՞ ռեբրենդինգ: Թե՞ կնախընտրեն նեղացածի ու անիրավվածի կեցվածքը: Կխոսե՞ն դաշնակցականները իրենց սխալների մասին, թե՞ ամեն ինչ կբարդեն իրավիճակի, այսինքն` ՀՀԿ-ի ուսերին: Ի՞նչ կորոշեն ապագայի համար: Ընդունեն, թե չընդունեն, Ընդհանուր ժողովն Արցախում անեն, թե Լուսնի վրա, կա Հայաստանի Հանրապետությունը և նոր իրողությունների նկատմամբ դիրքորոշման հարցը պետք է վերջնականապես պատասխանվի: Հայաստանի քաղաքական դաշտի վերակազմավորման փուլում ՀՅԴ-ն պետք է որոշի իր տեղը, գործունեության ձևն ու մեթոդները: Կընտրվի ընդդիմադիրի՞ դերը, թե՞ ՀՅԴ-ն կփորձի համագործակցել իշխանության հետ` վերականգնելու կորցրած լծակները: Սա հարց է, որի պատասխանը ոչ միայն ՀՅԴ-ից է կախված, այլև ՔՊ-ից: Ինչու՞ ԲՀԿ-ն կարողացավ վերականգնել դիրքերը, ՀՅԴ-ն` ոչ, թեպետ երկուսն էլ եղել են ՀՀԿ-ի կոալիցիոն գործընկերը ու հեղափոխության վերջին օրը միացել են Նիկոլ Փաշինյանին: Այդ հարցը ևս պիտի Ստեփանակերտում քննարկվի: Եվ եթե Ընդհանուր ժողովն Արցախում են գումարում, պիտի ձևավորեն Արցախի հարցի լուծման իրենց տեսակետը, գուցե նաև վերհիշեն ազատագրված տարածքների վերաբնակեցման իրենց նախկին ցանկությունները:
Հավատանք, որ հունվարի 25-ին այս ու այլ հարցերի պատասխանները կլինեն ու ՀՅԴ-ի 33-րդը կկարողանա հաղթահարել ներքին ճգնաժամը և կուսակցությունը վերադարձնել Հայաստանի քաղաքական ասպարեզ:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ