Պրագմատիկ հաշվա՞րկ, թե՞ ինքնաոչնչացում

Այս օրերին` ԱԺ արտահերթ ընտրությունների նախաշեմին, քաղաքական հիմնական և թեժ քննարկվող թեմաներից մեկն առնչվում է Հայաստանի հանրապետական կուսակցության՝ այդ ընտրություններին մասնակցությանը։ Սա, թերևս, օրինաչափ է, քանի որ ՀՀԿ-ն այսօր պաշտոնապես միակ ուժն է, որ իրեն դիրքավորում է որպես ընդդիմադիր, ու նաև հենց այս համատեքստում հնչում են բազում հարցադրումներ՝ արդյոք հանրապետականը առհասարակ կմասնակցի՞ ընտրություններին, արդյոք կարո՞ղ է լիարժեքորեն կատարել ընդդիմադիրի դերը, և ընդհանրապես արժե՞ որ ՀՀԿ-ն ստանձնի այդ դերը և այլն։

Այս հարցերի մասին արդեն բավականին երկար ժամանակ է, ինչ խոսվում է, այս համատեքստում տարբեր ինֆորմացիաներ և վարկածներ են շրջանառվում, ՀՀԿ-ն ինքն էլ որոշակի արտահոսքեր է կազմակերպում լրատվական դաշտում՝ կարծես նպատակ ունենալով մշտապես հիշեցնելու իր մասին։ Հստակ է նաև, որ ՀՀԿ-ի շարքերում այս թեմայի շուրջ ընթանում է երկխոսություն։
Եվ այսպես,՝ ինչի՞ մասին կարող է լինել քննարկումը ՀՀԿ-ի ներսում։ Հիմնական խոսակցությունն ամենայն հավանականությամբ ընթանում է հեռահար ռազմավարական քաղաքական ծրագրերի և իհարկե դրանցից բխող պրագմատիկ այժմեական մարտավարական խնդիրների շուրջ։

ՀՀԿ-ի՝ ապագա խորհրդարանական ընտրություններին չմասնակցելու կողմնակիցները հիմնականում բերում են մի շարք փաստարկներ։ Ըստ այդմ, նախ և առաջ իրավիճակն այսօր այնպիսին է, որ «հանրապետական» բրենդի ներքո հանդես գալը պարզապես բավականին ռիսկային է։ Սա նշանակում է, որ ՀՀԿ-ականները կարող են հոգեբանական և այլ կարգի ճնշման տակ ընկնել թե՛ մամուլի, թե՛ հասարակության կողմից, այսինքն տեղի կունենա այն, ինչ վերջին վեց ամսվա ընթացքում արդեն իսկ բազմիցս տեղի է ունեցել ու մեծ դիսկոմֆորտ է առաջացրել նրանց շրջանում։ Գուցե քիչ մարդ կգտնվի, ովքեր կցանկանան բացեիբաց հանդես գալ որպես հանրապետական՝ ՀՀԿ-ի համամասնական ցուցակում, առավել ևս ռեյտինգային ընտրակարգով։ Եվ եթե հանրային ճնշումը շատ բարձր լինի, այն կարող է հանգեցնել նրան, որ նույնիսկ այն գործիչները, ովքեր իրոք կցանկանան ՀՀԿ-ի դրոշի ներքո հանդես գալ, կարող են վերջնականապես կոտրվել։

Ակնհայտ է, որ ամեն դեպքում հանրապետական կուսակցությունը, մասնակցելով ընտրություններին, ստանալու է իր համար բավականին համեստ տոկոս, եթե չասենք, որ նույնիսկ հարցականի տակ է դրված ԱԺ անցողիկ շեմը հաղթահարելու խնդիրը։ Սա նշանակում է, որ եթե ՀՀԿ-ն անգամ կարողանա նվազագույն՝ 5 տոկոս քվե հավաքելու խնդիրը լուծել, հերթական անգամ կարձանագրի իր ցածր վարկանիշը, և պարզ կդառնա, թե վերջին մի քանի տարիներին որն է եղել իր իրական ռեյտինգը։ Իսկ ցածր տոկոսի արձանագրումը կարող է բազմաթիվ շահարկումների առիթ դառնալ։

Ընտրություններին մասնակցելու կամ չմասնակցելու փաստարկներում, որոշ վերլուծաբանների համոզմամբ, շատ կարևոր է հասկանալ, թե իշխանությունն ինչ մարտավարություն կընտրի քաղաքական դաշտի նկատմամբ։ Եթե իշխանությունը շարունակի աշխատել «սև-սպիտակ», հեղափոխություն-հակահեղափոխություն և կոնֆրոնտացիոն այլ ռեժիմներով, օգտագործելով քարոզչական և հակաքարոզչական համապատասխան մամլիչ մեխանիզմները, այս պարագայում թիրախ կդառնա և, այսպես կոչված սև ուժի կվերածվի ՀՀԿ-ն, որի վրա կծանրանա ահռելի ճնշումը։ Այս պայմաններում ՀՀԿ-ն շատ հնարավոր է չկարողանա լուծել նաև նվազագույն՝ անցողիկ շեմը հաղթահարելու խնդիրը։ Բայց եթե իշխանությունն աշխատի ավելի փափուկ՝ բարիկադները քանդելու ռեժիմով, ապա ՀՀԿ-ի հնարավորությունները, մանավանդ ռեյտինգային համակարգում, էականորեն կաճեն։
ՀՀԿ-ի ներկայիս նոմենկլատուրային թիմը՝ Վիգեն Սարգսյան, Արմեն Աշոտյան, Էդուարդ Շարմազանով, Արփինե Հովհաննիսյան, Դավիթ Հարությունյան, Վահրամ Բաղդասարյան և այլն, պարզ է, որ շատ հստակ հասկանում է առկա ռիսկերը, սակայն պնդում է ԱԺ ընտրություններին մասնակցության մասին, ընդ որում, հասկանալի է, ոչ առանց ՀՀԿ նախագահ Սերժ Սարգսյանի համաձայնության։ Ընդ որում, ՀՀԿ-ն մայիսից ի վեր խորհրդարանական գործունեության ընթացքում անընդհատ ընդգծված արմատական ընդդիմության դեր է խաղում՝ ըստ էության ակնհայտորեն մտածված կերպով կուսակցության դեմ գրգռելով նաև հեղափոխական և ոչ այնքան հեղափոխական հանրությանը։
Եթե հանրապետական կուսակցությունն այս իրավիճակում այնուամենայնիվ նշում է, որ հակված է անպայման մասնակցելու ընտրություններին, ապա, ամենայն հավանականությամբ, ունի իշխանության ապագա մարտավարության վերաբերյալ ինչ-որ ինֆորմացիա, որի մասին հանրությունը տեղեկացված չէ։ Գուցե կան երաշխիքներ, որ իշխանությունը փափուկ ռեժիմով է ընտրապայքարը վարելու, ինչը թույլ է տալիս ենթադրել, որ իշխանությունն էլ առանձնապես դեմ չէ, որպեսզի հանրապետական կուսակցությունը հայտնվի խորհրդարանում։ Բացի այդ, գուցե ՀՀԿ-ն համապատասխան ազդակներ է ստանում իշխանությունից, որ կառավարությունում սկսել են հասկանալ, որ թե ներքին, թե արտաքին ապագա քաղաքական զարգացումներում և մարտահրավերներում իշխանությանը պետք է լինելու իսկապես արմատական բառապաշար, արմատական քայլեր կատարող պրոֆեսիոնալ ընդդիմություն, ինչը թույլ կտա իշխանությանը շատ ավելի ճկուն և մանևրելով հանդես գալ արտաքին քաղաքական ապարեզում։ Առավել ևս, որ գերտերությունների բարձրաստիճան և ազդեցիկ պաշտոնյաների վերջին այցերը Հայաստան, նրանց հայտարարությունները ցույց են տալիս, որ վերջիններս հակված են ընտրություններից հետո ՀՀ իշխանություններից (որն ակնկալվում է, որ գերլեգիտիմ է լինելու) պահանջելու կտրուկ, ոչ պոպուլիստական քայլեր։
Այս վարկածների ներքո այն հանգամանքը, որ նոր ընտրական օրենսգիրքը համառորեն այդպես էլ չընդունվեց, շատերին թույլ է տալիս այսօր եզրակացնել, որ դա արվել է ուժեղ ընդդիմություն ունենալու հեռանկարով։ Իսկ ռեյտինգային համակարգը ՀՀԿ-ին թույլ կտա երաշխավորված տեղեր ունենալ ԱԺ-ում, քանի որ այդ ընտրակարգը հանրապետական կուսակցության հաղթաթուղթն է։

Հաշվի առնելով նշված հանգամանքները՝ պետք է եզրակացնել, որ նախընտրական պայքարը չի ընթանալու «սև-սպիտակի» տրամաբանությամբ։ Եվ եթե նման երաշխիքներ չկան, ու ՀՀԿ-ն, այնուհանդերձ, փորձելու է մասնակցել արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններին, ապա դա նման է ինքնասպանության։ Իսկ սա իր հերթին կարող է հանգեցնել այն տեսակետին, թե ՀՀԿ-ի վերնախավում կա ազդեցիկ ինչ-որ մի օղակ, որը պարզապես որոշել է կուսակցությունը վերջնականապես հեռացնել քաղաքական դաշտից։

Արամ Վ. ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Մեկնաբանություններ