Եվ Բոլտոնն ասաց

Հոկտեմբերի 24-ից Երևանում էր և երեկ վարչապետի, ԱԳ ու ՊՆ նախարարների, Ախ քարտուղարի հետ հանդիպումներ ունեցավ, ասուլիս ու հարցազրույց տվեց ԱՄՆ նախագահի Ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջոն Բոլտոնը: Եկավ Բաքվից ու գնաց Թբիլիսի: 2012-ի հուլիսից հետո, երբ Երևանում էր ԱՄՆ պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնը, Բոլտոնն ամենաբարձրաստիճան պաշտոնյան է: Ու ի՞նչ ասաց նա:

Ընդհանրացնելով հրապարակված տեղեկությունները`
1. Հայ-ամերիկյան հարաբերությունների մասին
*Հայ-ամերիկյան հարաբերությունները ԱՄՆ-ի համար առաջնահերթ են ու կարևոր: ԱՄՆ-ը Հարավային Կովկասը ռազմավարական առումով շատ կարևոր տարածաշրջան է համարում է։ Հայաստանի հետ հարաբերությունների բարելավելը շատ բարձր առաջնահերթություն է Թրամփի վարչակազմի համար։
* Ջոն Բոլտոնը Նիկոլ Փաշինյանին փոխանցել է ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի ջերմ ողջույնները: Նա նշել է, որ Հայաստանի համար պատմական նշանակություն ունեցող այս ժամանակաշրջանում իրենք կարևորում են հայ-ամերիկյան հարաբերությունների զարգացումն ու խորացումը և համարում առաջնահերթություն:
*ԱՄՆ-ը աջակցում է նոր կառավարության ջանքերին՝ ուղղված կոռուպցիայի դեմ պայքարին, դատական համակարգի թափանցիկության աստիճանի բարձրացմանը և քաղաքացիների առաջ կառավարության հաշվետվողականության մեծացմանն այնպիսի ուղիներով, որոնք կհանգեցնեն ժողովրդավարության, իրավունքի գերակայության և տարածաշրջանային կայունության ամրապնդմանը:

2. Ներդրումների մասին
*Այո, մենք խոսեցինք կոնկրետ Հայաստանում ամերիկյան ուղիղ ներդրումների ավելացման հեռանկարի մասին։ Ասացի վարչապետին և ԱԳ նախարարին, ՊՆ նախարարին, ազգային անվտանգության խորհրդականին, որ ամերիկահայերի համայնքը շատ ուժեղ է և ես կարծում եմ, որ ավելի սերտ հայ-ամերիկյան տնտեսական համագործակցության հեռանկարը հենց մասնավոր հատվածում է, ինչն ավելի լավ է երկարաժամկետ հեռանկարի համար, քան կառավարությունից կառավարություն տրամադրվող աջակցությունը։

3. Լեռնային Ղարաբաղի մասով`
*Բնականաբար, շատ խոսեցինք նաև Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի մասին, Մինսկի խմբի հովանո ներքո ընթացող գործընթացի մասին, Մինսկի խմբի ԱՄՆ համանախագահի կարևոր դերի մասին: Մենք կուզենանք տրամադրել այն աջակցությունը, որ կարող ենք, նաև որպես Մինսկի խմբի համանախագահ երկրներից մեկը, որպեսզի կարողանանք հասնել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կոնֆլիկտի՝ երկու կողմից էլ ընդունելի լուծմանը: Մենք գիտակցում ենք, որ կան ակնհայտ դժվարություններ, բայց մենք նաև ընդունում ենք, որ վարչապետը հրաշալի դիրքեր ունի այստեղ Հայաստանում ու կշարունակի ունենալ ընտրություններից հետո, որ ցուցաբերի առաջնորդությունը այս հարցում:
*Պատրաստ ենք մեր աջակցությունն ունենալ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման հարցում, քանզի այս կարգավորումը բխում է ոչ միայն Հայաստանի ու Ադրբեջանի, այլև ԱՄՆ-ի շահերից:
*ԼՂ հիմնախնդրի լուծումը բարդ է, եթե այն հեշտ լիներ, արդեն վաղուց կարգավորված կլիներ:
*Ես չեմ եկել այստեղ ազդարարելու ամերիկյան քաղաքականության մեջ այս հարցում փոփոխություն կամ նոր առաջարկներ անելու մասին: Կողմերը պետք է կարողանան գտնել լուծումը:
*Փաստ է, որ եթե կանխատեսումներն իրականան, վարչապետը կունենա ուժեղ մանդատ մի շարք վճռական քայլեր իրականացնելու համար:

4. Հայաստանի քաղաքականության դիվերսիֆիկացիայի մասին
*Կարծում եմ, որ առավել կայուն ժողովրդավարություն ունեցող պետության համար հեռանկարը այստեղ հրաշալի է։ Կարծում եմ՝ դա իսկապես ֆունդամենտալ հարց է Հայաստանի համար, որ լիիրավ օգտագործի իր ինքնիշխանությունը և կախված չլինի կամ չենթարկվի արտաքին ազդեցության: Կարծում եմ՝ ժողովրդի համար առավել նախընտրելի է ունենալ լայն հնարավորություններ միջազգային ասպարեզում և չկաշկանդվել պատմական կաղապարներով։ ԱՄՆ-ի տեսանկյունից որքան ավելի ուժեղ է ժողովրդավարությունը, այդքան ավելի մեծ է հնարավորությունը շփվելու ԱՄՆ-ի և նույն արժեքները կրող այլ երկրների հետ։

5. ԱՄՆ-ից զենք գնելու մասին
*Ունենք Կոնգրեսի կողմից հաստատած սահմանափակումներ՝ կապված Ադրբեջանին և Հայաստանին զենքի վաճառքի արգելքի հետ: Այո, հակամարտության պատճառով։ Բայց կան բացառություններ։ Եվ ինչպես ասացի վարչապետին՝ եթե խնդիրն այն է, որ ընտրություն պետք է կատարես ռուսական և ամերիկյան ռազմական տեխնիկա գնելու միջև, մենք կնախընտրեինք վերջին տարբերակը։ Մենք կարծում ենք, որ մեր տեխնիկան ամեն դեպքում ավելի լավն է, քան ռուսականը: Այնպես որ, ուզում ենք դիտարկել այդ հնարավորությունը: Կարծում եմ, որ այն ավելացնում է Հայաստանի հնարավորությունները, երբ ամբողջովին կախված չէ մեկ գերտերությունից։ Ես հասկանում եմ աշխարհագրական դիրքի և պատմական իրողությունների հետ կապված հարցերը, բայց կարծում եմ՝ ժամանակն է լավատես լինելու, որ Հայաստանը կարող է ավելի տեսանելի լինել համաշխարհային ասպարեզում:
*Ղարաբաղյան հակամարտության կողմերին զենք վաճառելու որոշում չկա` հայտարարել է Ջոն Բոլտոնը՝ անդրադառնալով Ազատության մասին ակտի 907-րդ փոփոխությանը, որը սահմանափակում է զենքի վաճառքը հակամարտության կողմերին: Նա նշել է, որ չի կարող կանխատեսել, թե ինչ որոշում կկայացվի: Բոլտոնը հիշեցրել է, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը հիմնականում զենք են ձեռք բերում Ռուսաստանից, ինչը չի նպաստում հակամարտության կարգավորմանը և Ռուսաստանին ազդեցության լծակներ է տալիս:

6. Տարածաշրջանի մասին
Կարծում եմ, որ ներկայիս հանգամանքներն ընդգծում են Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի շուրջ փոխադարձ համաձայնության հասնելու կարևորությունը, քանի որ եթե դա տեղի ունենա, կբացվի հայ-ադրբեջանական սահմանը: Թուրքիայի հետ սահմանը, կարծում եմ, ևս կբացվի: Եվ կարծում եմ, որ Վրաստանի հետ սահմանը կարող է ավելի քիչ անհանգստություն առաջացնել այն առումով, թե ինչ ճնշում կգործադրեն նրանց նկատմամբ ռուսները: Իրանի հետ սահմանը լուրջ խնդիր կլինի, որովհետև, ինչպես ես բացատրեցի վարչապետին, մենք ցանկանում ենք առավելագույն ճնշում գործադրել Իրանի նկատմամբ, քանի որ նա չի հրաժարվել միջուկային զենք ստեղծելու ջանքերից և շարունակում է մնալ միջազգային ահաբեկչության կենտրոնական «բանկիրը»: Մեզ մտահոգում են Իրանի բալիստիկ հրթիռային ծրագրերը և Սիրիայում, Իրաքում ու այլուր նրա ակտիվ ռազմական գործողությունները: Ակնհայտ է, որ մենք չենք ուզում վնաս հասցնել մեր բարեկամներին այս գործընթացում: Ուստի կարծում եմ, որ Հայաստանի և ԱՄՆ կառավարությունների միջև զրույցը շատ կարեւոր կլինի: Սակայն, ինչպես ընդգծեցի վարչապետի հետ զրույցում, մենք մտադիր ենք ողջ ուժով կիրառել այս պատժամիջոցները: Սա Օբամայի վարչակազմը չէ: Մենք մտադիր ենք սեղմել Իրանի շուրջ օղակը, որովհետեւ կարծում ենք, որ Մերձավոր Արևելքում և ողջ աշխարհով մեկ նրանց վարքագիծը չարամիտ է և պետք է փոխվի:

7. ՌԴ-ԱՄՆ հարաբերությունների մասին
Նախագահ Պուտինն ինքն է սպառազինությունների վերահսկման փորձագետ: Մենք երկար քննարկում ունեցանք «Միջին ու փոքր հեռահարության հրթիռների ոչնչացման մասին» պայմանագրի և նախագահ Թրամփի կողմից հնչեցված ԱՄՆ-ի` այս պայմանագրից դուրս գալու պատճառները: Խոսեցինք սպառազինությունների վերահսկման այլ պայմանավորվածությունների, երկու երկրների միջև ռազմավարական հարաբերությունների մասին: Անդրադարձանք Մերձավոր Արեւելքում համակամարտություններին, Իրանի և Հյուսիսային Կորեայում միջուկային ծրագրի մի շարք ասպեկտներին: Ես կարծում եմ, որ մենք հաջողության ենք հասնում Ռուսաստանի հետ, երբ երկու կողմերն էլ անկեղծ են իրենց ազգային շահերի վերաբերյալ:

8. Սիրիա մարդասիրական առաքելություն ուղարկելու Հայաստանի մտադրության մասին
Հայաստանի ղեկավարության հետ հանդիպման ժամանակ նրան հավաստիացրել են, որ առաքելությունը ռազմական ուղղվածություն չի ունենալու: Բոլտոնն ասել է, որ ցանկացած երկրի համար ռազմական մասնակցությունը սխալ կլինի, հատկապես հաշվի առնելով, որ մասնակիցներն արդեն շատ են:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Ջոն Բոլտոնի այցը Հարավային Կովկաս` Մոսկվայում լինելուց հետո, հաստատում է, որ նախագահական ժամկետի կեսն անցնելուց հետո Դոնալդ Թրամփը որոշել է զբաղվել Հարավային Կովկասով, բայց` Մեծ Մերձավոր Արևելք ծրագրի շրջանակներում: Ու այդ պատճառով է Բոլտոնը խոսել տարածաշրջանի կոնֆլիկտների ու հատկապես ԱՄՆ-Իրան հարաբերությունների մասին` շեշտելով, որ Թրամփն Օբաման չէ: Սա Հայաստանի համար խնդրահարույց է: Բոլտոնը հասկացրել է, որ ԱՄՆ-ը այս փուլում Հայաստանում ներդրումներ չի անի և ուղղորդել է մասնավոր հատվածի ու հայ համայնքի կողմը: Կլինեն ինչ-որ ծրագրեր կոռուպցիայի դեմ պայքարի, դատական համակարգի թափանցիկության բարձրացման և քաղաքացիների առաջ կառավարության հաշվետվողականության մեծացմանն և այլ ծրագրերով: Իրավիճակը կփոխվի Հայաստանի ինքնիշխանության մեծացման պարագայում և այդ ժամանակ արդեն Հայաստանի վարչապետին ԱՄՆ նախագահը ոչ թե ողջույններ, այլ այցի հրավեր կուղարկի: Գուցե ոմանք սենսացիա համարեն ԱՄՆ-ի զենքի վաճառքի արգելքը վերանայելու ակնարկները, բայց դա երկարատև գործընթաց է ու պարզապես քաղաքական հայտարարություն: Ջոն Բոլտոնը բացեիբաց հայտարարել է, որ չի եկել ազդարարելու ամերիկյան քաղաքականության մեջ ԼՂ հարցում փոփոխություն կամ նոր առաջարկներ անելու` կողմերը պետք է կարողանան գտնել լուծումը: Բայց նա արել է չափազանց երկիմաստ հայտարություն` ՙՓաստ է, որ եթե կանխատեսումներն իրականան, վարչապետը կունենա ուժեղ մանդատ մի շարք վճռական քայլեր իրականացնելու համար՚: Դիվանագիտական լեզվից թարգանած` դա նշանակում է, որ Հայաստանի վարչապետի բարձր լեգիտիմությունը նրան դարձնում է համաձայնագիր ստորագրելու ունակ, ածանցյալ հետևանքներով: Գուցե հենց այդ պատճառով վարչապետի թեկնածու Նիկոլ Փաշինյանը ԱԺ-ում վերաշարադրեց Լեռնային Ղարաբաղի հարցի լուծման իր տեսակետը: Ջոն Բոլտոնի այցը տարածաշրջան քարոզչական ու քաղաքական էր ավելի շատ, քան` գործնական: Այդպիսին էր նաև Հիլարի Քլինթոնի այցը 2012-ին: Հիմնականում:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ