Եվրոպան վերջապես դոլարին մարտահրավերի պատրվակ ստացավ

Իրանի դեմ պատժամիջոցները շրջանցելու ծրագիրը կարող է դառնալ համաշխարհային ֆինանսական համակարգում ամերիկյան տիրապետության փորձություն` Bloomberg-ում գրում է Լեոնիդ Բերշիդսկին: ԱՄՆ կրկնակի պատժամիջոցներից հետո ավելի շատ եվրոպական ընկերություններ են հեռանում Իրանից և ամերիկացիները կարող են ցանկանալ Իրանի միջուկային համաձայնագիրը փրկելու եվրոպացիների ջանքերը հաշվից դուրս գրել: Բայց ավելի խելամիտ է այդ գայթակղությանը չտրվել: Իրանի հետ համագործակցության համար Գերմանիայի, Ֆրանսիայի, Բրիտանիայի, Չինաստանի ու Ռուսաստանի հատուկ ֆինանսական ինֆրակառույց ստեղծելու նոր ծրագիրը կարող է համոզիչ մարտահրավեր նետել ԱՄՆ դոլարի վաղեմի համաշխարհային տիրապետությանը: ԵՄ գերագույն ներկայացուցիչ Ֆեդերիկա Մոգերինին հասկացրեց, որ Գերմանիան, Ֆրանսիան և Մեծ Բրիտանիան կստեղծեն միջազգային ֆինանսական միջնորդ պետական աջակցությամբ, որ կաշխատի Իրանի հետ գործողություններում շահագրգռված ընկերությունների ու նրանց կոնտրագենտների հետ: Այդ գործողությունները (եվրոյով ու ֆունտով) ամերիկյան իշխանությունների համար տեսանելի չեն լինի: Պետական միջնորդի հետ աշխատող եվրոպական ընկերությունները տեխնիկապես գուցե չեն էլ խախտի ամերիկյան պատժամիջոցները այդ տարբերակում: Համակարգը բաց կլինի նույնիսկ Ռուսաստանի ու Չինաստանի համար: Եվրոպան այդպիսով կապահովի ինֆրակառույց պատժամիջոցների օրինական ու անվտանգ խախտման համար և երաշխիք, որ տրանզակցիաների մասին չի հաղորդվի ամերիկյան կարգավորիչին: Պատժամիջոցներ սահմանել «հատուկ նպատակային մեխանիզմի» դեմ անիմաստ է, որովհետև ԱՄՆ հնարավորություն չունի իմանալ` ով և ինչու է նրանց հետո գործակցում: ԱՄՆ-ը ընդամենը կարող է պատժամիջոցներ սահմանել մասնակից երկրների Կենտրոնական բանկերի կամ SWIFT-ի դեմ, բայց դա միայն կարագացնի պաշտպանված բանկային ինֆրակառույց ստեղծելու Եվրոպայի ջանքերը, որ եվրոպացիների, Չինաստանի ու Ռուսաստանի վերջնանպատակն է: Դոլարի խարխլման ջանքերը իվերջո Իրանին չեն հանգում: Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ժան Կլոդ Յունկերը վերջերս կոչ էր անում ամրապնդել եվրոյի դերն աշխարհում և հեռանալ միջազգային առևտրում ավանդական դոլարային հաշվարկներից: Ռուսաստանն ու Չինաստանը նույնն են ուզում, բայց միայն Եվրոպայի` երկրորդ պահուստային տարադրամի հայրենիքի հետ, նրանք շանս ունեն վիճարկել ամերիկյան գերիշխանությունը:

Կհամոզի՞ «հատուկ նշանակության մեխանիզմը» Իրանի հետ բիզնես անելուն վերադառնալ եվրոպական ընկերություններին, դեռ պետք է պարզել: Հաշվի առնելով` հասանելիության ինչ լայն ընդգրկում ունեն ԱՄՆ իրավապահ կառույցները, ռիսկեր դեռ կան: Այնուամենայնիվ, որոշ ընկերություններ նոր ինֆրակառույցը փորձարկելու գայթակղությանը տրվում են և հասարակությունը հազիվ թե իմանա այդ մասին: Եվրոպան, ԱՄՆ-ը ու Ռուսաստանը կարող են դոլարից ազատ բիզնեսի փորձարկում անել: Ոչ մի տարադրամի միջազգային գերիշխանությունը հավերժ չի տևել և հիմքեր չկան, որ ԱՄՆ դոլարը այդ կանոնից բացառություն դառնա: Դոլարը հակառակորդների ու համառ դաշնակիցների դեմ զենք դարձնելու Թրամփի վստահությունը վերջնահաշվարկում կարող է ԱՄՆ-ի դեմ ուղղվել, դոլարն իր պատվանդանից վար բերելու փորձերն առավել լուրջ են դառնում:
Լեոնիդ Բերշիդսկի. Bloomberg

Հ.Գ. ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի ամբիոնից ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը փառաբանում էր «հայրենասիրությունը, Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը` «կոլեկտիվ գործունեությունը»: Փաստացի այս օրերին Նյու Յորքում Եվրոպան ԱՄՆ-ից հեռանալու ևս մեկ հրապարակային քայլ արեց` պաշտպանելով Իրանի միջուկային համաձայնագիրը, և միայն Իսրայելը կանգնեց ԱՄՆ-ի կողքին: Երեկ Իսրայելի վարչապետ Բենյամին Նետանյահուն ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեայում հայտարարեց, որ Թեհրանի մոտակայքում գաղտնի ատոմային պահեստ կա և ցուցադրեց օդից արված լուսանկարը, որտեղ կարմիր սլաքով ցույց է տրված, նրա պնդմամբ, միջուկային զենքին առնչվող նյութեր պարունակող չբացահայտված պահեստը: Նետանյահուի խոսքով, բացահայտումը վկայում է, որ Իրանը դեռևս ձգտում է միջուկային զենք արտադրել՝ հաշվի չառնելով 2015-ին գերտերությունների հետ կնքված համաձայնագիրը, որով Թեհրանը պարտավորվել է սահմանափակել իր միջուկային ծրագիրը՝ միջազգային տնտեսական պատժամիջոցների վերացման դիմաց: Իրանի նախագահը նրան չպատասխանեց, նա արդեն վերադարձել է Թեհրան և օդանավակայանում արդեն հայտարարել է, թե ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփին չի հաջողվել հասնել Իրանի մեկուսացմանը, որին ձգտում էր ՄԱԿ-ում, և միջազգային հանրությունը հիմնականում անտեսեց նրա պահանջները: «Ոչ ոք չաջակցեց ԱՄՆ-ին՝ Ամերիկային դնելով յուրահատուկ պատմական և քաղաքական մեկուսացման մեջ»` ասել է Ռոհանին։ Պայքարը շարունակվում է, խոսքը այժմ Եվրոպայինն է:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ