Հաջորդ կանգառը. Արմեն Հակոբյան

Պողոսը անբացատրելի երջանիկ ժպիտով տեղավորվեց նստարանին:
Կոշտ էր: Բայց ուշադրություն էլ չդարձրեց: Ուրախ էր: Էժանով, կիլոն՝ 1000 դրամով կարտոֆիլ էր ձեռք գցել, ամբողջ երեք կիլո: Ու մի լիտր էլ սփրթնած ձեթ՝ 1500-ով: Եվ դեռ մի քանի հարյուր դրամ էլ մնացել էր՝ վաղվա տրանսպորտի փող:

Պողոսը գրեթե երջանիկ էր: Հարմարավետ, միալար դզզացող, մաքուր ավտոբուս, կապույտ երանգներով, զանազան կնոպկաներով: Ինքը՝ նստած: Բաց պատուհանից, շարժմանը համընթաց, դեմքին խփող գիշերվա զով…
Պողոսն արդեն ձևերը սովորել էր: Պետք էր առջևի դռնից բարձրանալ, վարորդի մոտ դրված արկղի մեջ հարյուր դրամանոց գցել, լսել ծնգոցը, ապա ամբողջ սրահով անցնել վերջնամաս: Ազատ էլ տեղ կար ամենավարջում: Քի՞չ է, որ Պողոսն իրեն երջանիկ զգա:
Կանգառ էր: Երևի: Դուրս նայեց:

Հեռվում ինչ-որ մարդիկ էին, ինչ-որ դրոշներով, ինչ-որ բաներ էին վանկարկում: Քամին պատառիկներ հասցրեց Պողոսի փրչոտած ականջներին. «…կոլ, …վաճան», «…անց .ուրքի …յաստան»: Պողոսը հասկացավ, թե ինչ էին հեռվում վանկարկում: «…անց .ուրքի աստան»-ից բորբոքվեց, ասես դա իր ճակատին էին ճպպացրել: Կարտոֆիլաձեթային երջանկության ալիքները մարեցին…
«Օ՜ֆ, դե նադայել արեցին, էլի էս թալանչի, փողով միտինգ անողները: Թե ասա՝ ուզածներդ ի՞նչ ա, աբրըմ ենք, էլի… Թե բա՝ «առանց թուրքի Հայաստան»: Թե ասա՝ թուրքը ձեզ ի՞նչ ա արել, տունդ ա ձեռիցդ խլե՞լ, թե՞ էրեխեքիդ ա կոտորել: Աբրեք, էլի: Հեսա, ինչ լավ, ինչ հարմար ավտոբուսներ են բերել: Բա առաջ սենց բաներ կայի՞ն…»,-ինքն իր մեջ բորբոքվեց Պողոսը, «դուխը» տեղն եկավ ու, մի կարևոր բան արածի զգացողությամբ, սկսեց տնտղել սրահում գտնվողներին:

Բոլոր նստածները, ասես՝ մեկ մարդու նման, գլուխները կախ, խորասուզվել էին իրենց տափակ հեռախոսների մեջ, մեկը խաղում էր, մեկ ուրիշն ինչ-որ տեսանյութ էր դիտում, երրորդը մատներով արագ շարժումներ էր անում…

Մի երիտասարդ աղջիկ հեռախոսի պատյանը փակեց: Պատյանի վրա սոսնձված դրոշը Պողոսի աչքը ծակեց: «Հա՜, սա դրանցից է…»,-արձանագրեց Պողոսն ու միայն այդ պահին նկատեց դռների մոտ կանգնած կարմիր բերետավորին, որ մարմնով համարյա ամբողջ դուռը փակել էր: «Պետք ա ոստիկանին ասել, որ էստեղ նրանցից կա, թող մի հատ մազերը քաշի...»:
Պողոսն իրեն լավ ու ապահով զգաց: Նորից ընկղմվեց կարտոֆիլաձեթային երանության թմբիրի մեջ: Քունը տանում էր: Ավտոբուսն էլ, միալար դզզոցով, գլորվում էր հարթ ասֆալտի վրայով: Վարորդը բարձրախոսով ասում էր՝ «Հաջորդ կանգառը…»:
Պողոսի հայացքը մշուշվեց: Աչքը կպավ:
«Պիիի՜-յուո՜ւ, պիիի՜-յո՜ւ…»: Սուր, ականջ ծակող ձայն էր, ծղրտոցի նման: Պողոսը վեր թռավ: Սկզբում նույնիսկ խուճապի մեջ ընկավ: Եվ միայն արթնանալուց հետո հասկացավ, որ քնել էր, ու գլուխը հակվել, դիպել էր նստարանի կողքն ամրացված վթարային մուրճիկի մոտի տագնապի կոճակին:

Շուրջը նայեց: Արհեստական ծղրտոցի ձայնը կարծես ոչ մեկին չէր հուզել, միայն ինքն էր իրար խառնվել, իսկ մյուսները, ամենքն իր հեռախոսի մեջ մտած, անխռով նստած էին, միգուցե նրանք է՞լ էին քնել:
«Տեսնես ո՞ւր ենք հասել»,-թեթևակի անհանգստացավ:
Իսկ ավտոբուսը, արդեն մի փոքր ավելի արագ, ընթանում էր: Պատուհանից այլևս շենքեր չէին երևում: Ու վարորդն էլ արդեն երկար ժամանակ ոչ մի «հաջորդ կանգառ» չէր հայտարարել:
-Էս ո՞ւր ենք գնում, է՜, էս ի՞նչ չոլերում ենք,-հանկարծ տագնապեց Պողոսն, ու ցանկացավ սեղմել բռնակի վրա եղած «Stop» կոճակը: Բայց կոճակ չկար:
Հետո սարսափով նկատեց, որ կողքինները մահացած են: Չեն շարժվում, այլ ավտոբուսի ընթացքից օրորվում են: Աչքերը կլորացան, ուզում էր բան ասել, բայց ձայնը կոկորդից չելավ: Սարսափահար նկատեց, որ մեքենայի ղեկին արդեն վարորդ էլ չկար:
...Ու միայն կարմիր բերետովն էր իր նույն տեղում կանգնած, մի տեսակ տարօրինակ քմծիծաղով ուղիղ իրեն էր նայում: Ավտոբուսը վերջապես կանգ առավ: Դռները բացվեցին:
-Գյալ բուրայա, գյա՛լ բուրայա,- ուղիղ Պողոսին նայելով, ասաց կարմիր բերետավորը:
-Նիյա...Խի՞,-մի կերպ, խեղդված ձայնով ասաց Պողոսն ու ինքն էլ զարմացավ, որ հա՛մ հասկանում է թուրքերեն, հա՛մ ինքն էլ է կարողանում խոսել:
Պողոսը սառած-կարկամած մնացել էր կապույտ նստարանին գամված: Կարմիր բերետավորը մոտեցավ, բռնեց նրա թևից ու քարշ տալով պոկեց նստարանից:

Պողոսը նկատեց դրոշով աղջկան, ում մազերն ուզում էր, որ կարմիր բերետավորը քաշի: Աղջկա կոկորդը կտվրած էր, արյան մեջ կորած: Պողոսը դեռ չլերդացած արյան վրա սայթաքեց դռան մոտ ու ավտոբուսից ոչ թե իջավ, այլ բերանքսիվայր ընկավ: Բայց այդ ամբողջ ընթացքում ամուր բռնել էր կարտոֆիլով ու ձեթով հաստ ցելոֆանե տոպրակի բռնակները: Այնքան ամուր, որ մատները չէր կարողանում բացել:
Անհասկանալի տեղում էին: Ինչ-որ ձոր կար մոտակայքում: Տարբեր կողմերից էլի ավտոբուսներ էին մոտենում: Ուրիշ կարմիր բերետավորներ դրանց միջից սպանված մարդկանց դիեր էին հանում ու նետում ձորը:
-Յաթմա՛կ... Պառկի՛, արա,-գոռաց կարմիր բերետովն ու մեջքին հարվածելով, սեղմեց գտնին: Պողոսը փորձեց նայել նրան ու հանկարծ նրան թվաց, որ կարմիր բերետավորի դեմքը ծանոթ է, ոնց որ իր հարևանը լիներ:

Բան էր ուզում ասել, բայց կարմիր բերետովը գոռաց.
-Սա՛սդ,-ու դուրս քաշեց արյունոտված բռնակով սուր, մեծ, կիսալուսնաձև դանակը:
-Ես Նիկոլի կողմից եմ, ես Պողոս-Նիկոլն եմ, ես...,- հազիվ ասաց նա ու կտրված կոկորդով սկսեց խռխռացնել:
-Գյավուրը գյավուր ա,- քմծիծաղը դեմքին ասաց թուրքը՝ Պողոսի շապիկի վրա դանակի արյունը մաքրելով:
Վերջին բանը, որ հասցրեցին տեսնել Պողոսի աչքերը, մի քանի մետր հեռու կանգնած մյուս ավտոբուսի մոտ մորթվող իր տնեցիներն էին և իր արյան ու ծակված շշից ծորացող ձեթի մեջ գլորվող էժան կարտոֆիլները...

Մեկնաբանություններ