Համարյա 200 տարի առաջ թույլ տված սխալը մենք այսօր կրկնում ենք Բալայանի նամակի տեսքով

Ես` որպես հայ մտավորական, մտահոգված եմ, որ մեր օրերում` 21-րդ դարում, կան մարդիկ, ովքեր մտածում են ճիշտ և ճիշտ 20-րդ դարի կյորիսեցի Արթին պապի նման, որ հենց ցարը կարդա նամակը, կհրամայի իսկույն Եգոր Ադամովին բանտից ազատել և հասցնել իր հորը: Որպեսզի խոսքս լինի հակիրճ, դուրս զգացմունքների բնագավառից և մեջբերումներ չկատարեմ Բալայանի ծավալուն դասախոսությունից, կասեմ հետևյալը։
Ընկեր Բալայան, որքան էլ այսօր կրկնենք, որ Ադրբեջանը ապօրինի ստեղծված պետություն է, այսինքն` բիճ է, միևնույն է, փաստը մնում է փաստ, որ նա կա, ունի հսկայական հարստություններ, խոհեմաբար, թե անխոհեմ, լավ էլ «քյալլա» է տալիս աշխարհի զորեղների հետ, և այդ նույն ռուսաց թագավորը հազար ու մի ձևերով փորձում է դիվանագիտորեն սիրաշահել նրան և բերել իր դաշտ, այնպես որ Ռուսաստանն այսօր այլ ճանապարհով չի կարող լուծել իր նախկին տարածքների (տվյալ դեպքում խոսքս վերաբերում է ներկա ադրբեջանական տարածքներին) հարցը, որքան էլ հիշատակվի անցյալում հօգուտ Ռուսաստանի կնքված որևէ պայմանագիր:
Հարգելի Զորի Հայկի, նավով աշխարհ եք պտտվել, հանդիպել եք անվանի քաղաքական գործիչների հետ (մի փոքր շեղվեմ բուն նյութից և եթե հիշողությունս չի դավաճանում, հիշեցնեմ Յասիր Արաֆաթի հետ տարիներ առաջ Ձեր ունեցած հարցազրույցից նրա խոսքերը մեր` հայերիս մասին. «Զարմանալի ժողովուրդ եք, որտեղ հասնում, տուն եք կառուցում, մոռանալով, որ դա Ձեր հողը չէ»։ Լավ է, չէ՞, ասված, ընկեր Զորի: Այդպես են եղել Մանթաշովը, Արամյանցը և ցանկացած մեծ ու պուճուր չափի ցանկացած հայ և՛ անցյալում, և՛ ներկայում), Գորբաչովի հետ զրուցել եք երես առ երես: Սխալվում եք, Զորի, սխալվում էր նաև Սոբչակը, թե Գորբաչովը չգիտեր Ղարաբաղի ողջ պատմությունը: Մի՞թե անգամ այսօր, նրա հետ հանդիպումից 25 տարի անց, չհասկացաք, որ նա հավաքագրված գործակալ էր, XX դարի Հուդա, որ կոչված էր քանդելու մեծ և հզոր ԽՍՀՄ-ը, հաշմելու միլիոնավոր կյանքեր: Եվ այսօր, դեմոկրատական կոչված Ռուսաստանում արքի ու փառքի մեջ վայելում է իր հուդայական ծառայության արդյունքները:
Այդ նամակով Դուք հարվածի տակ եք դնում Պուտինին: Ասացե՛ք, ի՞նչ պետք է անի մեծ կայսրության տերը, որն ունի 20 % մուսուլման բնակչություն, մեր կարծիքով, փակագծերն առանց բացելու էլ, հասկանալի է: Այսօր, ինչպես բոլշևիկների ժամանակ, Թուրքիան և Ադրբեջանը ռուսներին պետք են, թեկուզ կեղծ բարեկամի տեսքով:
Այդ նամակը, մեր կարծիքով, չպետք է գրվեր, իսկ գրվելու դեպքում էլ ոչ թե հրապարակայնորեն, այլ որպես հրապարակախոսի խոսք, որպես Ռուսաստանի, նաև Հայաստանի բախտով մտահոգված քրիստոնյայի, հասցեատիրոջը պետք է ուղարկվեր փակ նամակով: Չգիտեմ, կարձագանքի՞ նամակին հասցեատերը, թե՞ ոչ, շատ դժվար է գուշակել: Երկու դեպքում էլ նրա համար դժվար է լինելու:
Դա էլ կարևոր չէ ինձ համար: Ինձ համար վիրավորականն այն է, որ համարյա 200 տարի առաջ թույլ տված սխալը մենք այսօր կրկնում ենք Բալայանի նամակի տեսքով: 200 տարի առաջ մենք մեր մեջ ներարկեցինք թերարժեքության սինդրոմը և այն շարունակում ենք առայսօր: Այդ թերարժեքության սինդրոմը մեզ բերեց գենոցիդի, մեզ բերեց պատմական հայրենիքի մեծ մասի կորստի: Ո՞Ւր են այսօր Թուրքմենչայի պայմանագրով Ռուսաստանին անցած պատմական Արևելահայաստանի հողերը:
Ռուսական քաղաքականությունը միշտ մեզ հրահրել է հարևանների հետ, և դա հասկանալի է: Ես հակառուս չեմ, բայց ասել և ասում եմ, որտեղ մենք կանգնել և կռվել ենք, հույսներս մեզ վրա ենք դրել, հաղթել ենք: Նույնիսկ մեկը երկուսի դեմ ենք կռվել և հաղթել ենք: 2000-անոց զորագնդով Վարդանակերտի ճակատամարտում ջախջախել և սառած Արաքսն ենք թափել 5000-անոց արաբական բանակը: 5000-անոց զորախմբով «Արյան լճերի» մոտ հիմնովին ոչնչացրել ենք 10000-անոց արաբական բանակը: Հիշենք Սարդարապատը, որտեղ, ինչպես վկայել է Վեհիբ փաշան, հերիֆները, այսինքն` հայերս, գեշ կկռվեին: Եվ վերջապես, ղարաբաղյան պատերազմը` մեր օրերի վառ ապացույցը, Շուշիի գրավումը: Այսինքն, ընկեր Բալայան, ժողովրդի մեջ մի՛ ներարկեք հազիվ դեն նետված թերարժեքության ախտանիշը: Իսկ մենք կարո՞ղ ենք: Կասեմ` այո՛, մենք կարող ենք, եթե… Այ այս եթեն է, որ պետք է ռումբի պես պայթի Ձեր և Ձեզ նմանների գլխին: Ասացե՛ք, ընկեր Բալայան, Խորհրդային Հայաստանի շեն ու բոլ երկրի թալանի գործին Դուք մասնակցե՞լ եք, թե՞ ոչ: Եթե այո, ապա որքա՞ն, և այսօր Դուք ի՞նչ ունեք Հայաստանում: Հավատացած եմ, որ պատասխանը կլինի ազնիվ և ես ստիպված չեմ լինի փորփրել գտնելու թալանին Ձեր մասնակցությունը: Ի՞նչ ունեք, թող Ձերը լինի, և ես դրան չեմ նախանձում, պարզապես ուզում եմ ճշտել, որքա՞ն եք Դուք նպաստել ձեր թալանով այս ժողովրդի արտագաղթին: Տեսնելն ու լռելը (այսինքն գողին չբռնելը) ես սրիկայություն եմ համարում: Պատկերացնո՞ւմ եք, Զորի, որքան հզոր կլինեինք մենք այսօր, եթե Ադրբեջանից փախած հսկայական հայ զանգվածը ուղղորդեինք դեպի ազատագրված տարածքներ: Իսկ ի՞նչ արեցին մեր եղբայրական ¥«ախբար» բառը չօգտագործեցի, որ կոպիտ չհնչի) և ղարաբաղյան կլանները: Ո՞Ւր են այսօր արտասահմանից ներմուծված եղբայր նախարարները: Ինչո՞վ նրանք նպաստեցին Հայաստանի վերելքին: Ո՞Ւր են այսօր իրենց կռված ներկայացնող ղարաբաղցիք: Զորի, կռվածն էլ կարող է վերջում սրիկա ու թալանչի դառնալ, ինչպես և է: Նման պարագայում կռվածի դափնին ոչ մեկին չի սրբագործում: Եվ այսօր շարունակվում է այդ կռվածների կամքով թե ցանկությամբ դատարկվել երկիրը: Մինչև ո՞ւր: Մինչև հերթական նամակը կգրվի ռուսաց թագավորին: Զորի, ես չեմ կասկածում հայրենասիրությանդ, ինչպես և ցանկացած հայ պաշտոնյայի հայրենասիրությանը: Բայց դիտարկումներս ցույց են տվել, որ նման կարգի բոլոր մարդիկ հայրենասիրաբար թողնում են հայրենիքը: Եվ տեղին է հնչեցնել մեկ հարց` էն հերիֆները (օգտվեցի Վեհիբ փաշայի բառապաշարից), որ էնպես գեշ կռվեցին Ղարաբաղում, ի՞նչ օրի են այսօր: Էստեղ տեղին է հիշել հանճարեղ Ֆիրդուսուն. «Եվ կռվի դաշտում ճորտը մեռնում է, տերը ճարպոտում»: Զորի՛, ես դատապարտում եմ Ձեր նամակը միայն մեկ առումով, որ փորձել եք հայի մեջ սրսկել հերթական թերարժեքության ախտանիշը, փոխանակ դատապարտելու նրան կեղեքած բոլոր սրիկաներին: Հայրենիքը հզոր է, երբ նրա տերը նվիրյալ է: Հայրենիքը հզոր է, երբ նրա քաղաքացին հավատում է իր տիրոջը, երբ մտավորականը ծախու չէ, երբ քաղաքացին տեսնում է իր երկրի վաղվա օրը: Իսկ Դուք և Ձեզ նմանները, անկեղծ ասած, անկախությունից հետո համարյա ոչինչ չեք արել վաղվա օրվա համար:

Սոկրատ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ

Հ. Գ.- Զորի, նամակը գրելիս ի՞նչ եք մտածել: Գյուլիստանի պայմանագիրը հիշելով ի՞նչ եք ակնկալում: Հետագա սերունդների համար ստեղծել ևս մի կռվախնձո՞ր:
Զորի, ռուս զինվորն ինչո՞ւ պետք է հենց այնպես արյուն թափի: ՈՒրեմն, Ղարաբաղի համար հայը պիտի արյուն թափի և էլի պիտի պատրաստ լինի` հավատալով միայն իր ուժերին: Մի կոնկրետ հարց. եթե որևէ պետություն (չեմ ցանկանում կոնկրետ անուն տալ) չի ցանկանում, որ ազատագրված տարածքները մերը լինեն, պիտի ասենք` վերցրու և վե՞րջ: Ոչ, մենք պիտի պատրաստ լինենք անգամ հակահայ ռուսական կամքին: Սա մեր հողն է և վերջ: Դրա համար պետք է կանգնեցնել թալանը, արտագաղթը և ժողովրդին պատրաստել ամեն մի անակնկալի: Թե չէ, որքան ուզում եք գրեք, ռուսական ցարի խիղճը դրանից չի արթնանա: Դա է ցույց տվել և տալիս 200-ամյա մեր անցած ուղին:

Հեղինակի նյութեր

• Նիկոլին «քարշ տալու» սրբազան գործը դրված է հայ ժողովրդի վրա
• Ո՞վ է Գագիկ Ջհանգիրյանը
• Երբ այլևս չես լի­նի իշ­խա­նու­թ­յան, զին­վո­րա­կան տրի­բու­նա­լը վեր կհա­նի մեզ պար­տադր­ված պար­տու­թ­յան բո­լոր պատ­ճառ­նե­րը
• Հիմ­նա­կան մե­ղա­վո­րը հայ կա­ռա­վա­րող­ներն են
• Իմ գնա­լուց ա­ռաջ թող Հա­յաս­տա­նում ջր­հե­ղեղ լի­նի
• Ո՞րն է քո մատ­նու­թ­յան գի­նը, դա­վա­ճան պա­պի` ֆա­շիստ­նե­րին ծախ­ված ե­նո­քա­վան­ցի Նի­կոլ Փա­շի­ն­յա­նի դա­վա­ճան թոռ
• Խրախ­ճանք ժան­տախ­տի պա­հին
• Ո՛վ մարդ­կա­յին ար­դա­րու­թ­յուն, թո՛ղ ես թք­նեմ քու ճա­կա­տիդ
• Զոհ­ված­նե­րի ա­ր­յու­նը երկն­քից կան­չում է` պա­տե­րազ­մը հասց­նել հաղ­թա­կան ա­վար­տի
• «Պրո­ֆե­սիո­նալ» «իմ­քայ­լա­կան­նե­րը» կե­րան իմ 800 հակ յոն­ջան և …
• Նի­կոլ, իսկ դու ար­դա­րաց­վե՞լ ես, մաքր­վե՞լ ես քո քրեա­կան ան­ց­յա­լից
• Վե­հա­փա՛ռ, կրկ­նեք Գևորգ Հին­գե­րոր­դի օ­րի­նա­կը, ժամն է գոր­ծե­լու
• Պատ­մա­կան դեպ­քե­րի և դեմ­քե­րի հա­մե­մա­տա­կան վեր­լու­ծու­թ­յուն
• Որոշ բա­շի­բո­զուկ­ներ փոր­ձում են զրո­յաց­նել մեր կես­դա­ր­յա պայ­քա­րի ի­մաս­տը
• Արտա­կարգ և լիա­զոր դես­պան Ար­ման Նա­վա­սար­դ­յա­նին
• Վեր­նա­գի­րը վեր­ջում թող ընտ­րի ըն­թեր­ցո­ղը (պա­խա­րա­կե­լի՞ է, որ ո՛չ գո­միկ են, ո՛չ էլ տրանս­գեն­դեր)
• ՈՒ՞ր է մեզ տա­նե­լու այս գաղջ մթ­նո­լոր­տը
• Ո՞վ դուրս թո­ղեց Ղա­րա­բա­ղը բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցից
• Ձեր հերթն էլ կգա
• Ես` որ­պես ՀՀ քա­ղա­քա­ցի, հայ­տա­րա­րութ­յուն եմ տա­լիս ժա­մա­նա­կին հորդ կա­տա­րած հան­ցա­գոր­ծու­թ­յան մա­սին

Մեկնաբանություններ