Ա­սու­նը բա­նա­կան ա­րա­րածն է, մար­դը, այս պա­րա­գա­յում՝ ՀՀ քա­ղա­քա­ցին։ Ա­նա­սու­նը կեն­դա­նի­ներն են՝ բո­րե­նին և այ­ծյա­մը, վագրն ու թու­թա­կը, կե­տերն ու դել­ֆին­նե­րը... անա­սուն են, չնա­յած բա­րո­յա­կա­նու­թյամբ հա­ճախ գե­րա­զան­ցում են ո­րոշ ա­սուն­նե­րին։

ԿԳՄՍ նա­խա­րա­րու­թյու­նը մշա­կում է նոր նա­խա­գիծ, ո­րով «հա­յոց լե­զու», «հայ գրա­կա­նու­թյուն» և «հա­յոց պատ­մու­թյուն» ա­ռար­կա­նե­րի դա­սա­վան­դու­մը բու­հե­րում դա­դա­րում է պար­տա­դիր լի­նե­լուց:

Հա­յոց ներ­կա վեր­նա­դա­սը շա­բաթ­վա 6 օ­րը եր­կիրն է «շե­նաց­նում», 7-րդ օ­րը նախ ծնդ­րա­դիր ա­ղոթք է կար­դում, սուրճ է ըմ­պում (սուր­ճը ե­փել է պետք սույն ձևա­չա­փով. 1 լի գդալ սուրճ, քա­ռորդ գդալ շա­քա­րա­վազ և 1 մատ­նոց հայ­կա­կան կո­նյակ), և ուղևոր­վում է դե­պի ար­վես­տա­նոց­ներ։ (Ի­րա­զե­կում. ՀՀ-ում գոր­ծում են շուրջ 500 ար­վես­տա­նոց­ներ, ո­րոնց ճա­նա­պար­հա­յին քար­տե­զը կա­րե­լի է ձեռք բե­րել Հա­յաս­տա­նի նկա­րիչ­նե­րի միու­թյու­նում)։

ՀՀ ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան ծա­ռա­յու­թյու­նից դեռ ձեն-ձուն չկա` ոչ Սա­տա­նա­յի հետ ՔյուԱռ կո­դի այս կամ այն առն­չու­թյան, ոչ էլ Սա­տա­նա­յի հետ ո­րոշ շր­ջա­նակ­նե­րի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան ձևե­րի և ու­ղի­նե­րի վե­րա­բե­րյալ:

1975-ին Երևա­նում կանգ­նեց­վեց Վար­դան Մա­մի­կո­նյա­նի պղն­ձա­կոփ ձիար­ձա­նը, Եր­վանդ Քո­չա­րի նա­խա­տե­սած դիր­քին հա­կա­սող, ճար­տա­րա­պետ Ստե­փան Քյուրք­չյա­նի նա­խագ­ծած, պատ­վան­դա­նով: Ի՞նչ պատ­ճա­ռով, ու՞մ քմա­հա­ճույ­քով, ար­դյո՞ք միայն ճար­տա­րա­պե­տի, կա­տար­վեց այդ խե­ղա­թյու­րու­մը, ո­րը երբևէ ան­պայ­ման պետք է շտկ­վի: ՀՍՍՀ վաս­տա­կա­վոր նկա­րիչ Վահ­րամ Խա­չի­կյա­նը նշում է. «Վար­պե­տը լուրջ հի­վանդ էր և ի վի­ճա­կի չէր հետևե­լու ար­ձա­նի կոփ­մա­նը»: Իսկ դա իր հեր­թին, չէր կա­րող չանդ­րա­դառ­նալ ման­րա­մաս­նե­րի հո­գա­տար մշակ­ման վրա:

Այ­նու­հետև ա­վե­լի հեշտ էր. 1992 թվա­կա­նի դեկ­տեմ­բե­րին ի­րա­կա­նաց­վեց դրա­մա­կան թա­լան­չիա­կան ռե­ֆորմ, ո­րի պատ­ճա­ռով բնակ­չու­թյու­նը կորց­րեց հս­կա­յա­կան դրա­մա­կան մի­ջոց­ներ, այդ թվում, «սև օր­վա» հա­մար խնա­յո­ղա­կան դրա­մարկ­ղե­րում կու­տա­կած: Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը հարս­տա­ցան այդ դրա­մա­կան ռե­ֆոր­մով:

Հեր­թա­կան ան­գամ դի­մե­լով դե­մա­գո­գիա­յի ար­վես­տին, ՀՀ վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը «Ֆեյս­բուք»-ի իր է­ջում օ­րերս «լայվ» կոչ­վա­ծով անդ­րա­դար­ձավ ս. թ. նո­յեմ­բե­րի 1-ին և 2-ին Երևա­նի մետ­րո­պո­լի­տե­նի «Հան­րա­պե­տու­թյան հրա­պա­րակ» կա­յա­րա­նի մոտ կազ­մա­կերպ­ված և ի­րա­վա­ցիո­րեն խա­փան­ված, այս­պես կոչ­ված, «Հու­Զանք ու Զանգ» ներ­կա­յաց­մա­նը, ա­վե­լի ճիշտ, խեղ­կա­տա­կու­թյա­նը, ո­րի մա­սին կա­րող եք կար­դալ նաև մեր «Մար­դա­վա­յել կեց­ված­քից ի­ջել, կա­պի­կին են կապ­կում» հոդ­վա­ծում:

Ի պաշ­տո­նե նա Երևա­նի քա­ղա­քա­յին խոր­հր­դի գոր­ծա­դիր կո­մի­տեի նա­խա­գահն էր, իր բնույ­թով քա­ղա­քագ­լուխ էր, Վա­նի և Դվի­նի, Ա­նիի ու Սի­սի ազն­վա­կան քա­ղա­քագ­լուխ­նե­րի հո­գեոր­դին։ Նա երևե­լի ե­րա­զող էր և անն­կուն կա­ռու­ցող։

«Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի և նրա շուրջ» ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի զար­գա­ցու­մը հիմք է տա­լիս եզ­րա­կաց­նե­լու, որ Լու­րյեի «Պատ­մա­կան ազ­գա­բա­նու­թյու­նը» պատ­րաստ­վել է տվյալ մե­նագ­րու­թյու­նը 1997 թվա­կա­նին «Բաց հա­սա­րա­կու­թյան» ինս­տի­տու­տի ա­ջակ­ցու­թյամբ հրա­տա­րակ­վե­լուց շատ ա­վե­լի վաղ, և նե­ցուկ է հան­դի­սա­ցել Հա­յաս­տա­նում իշ­խա­նու­թյան բռ­նա­զավթ­մա­նը, անգ­լիա­կան դի­վա­նա­գի­տու­թյան «արևե­լյան» ծրագ­րե­րի հե­տա­գա ի­րա­գործ­մա­նը:

Ներ­կա­յիս իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի գի­տու­թյամբ, Հա­յաս­տա­նում, ա­վե­լի ո­րո­շա­կի` Երևա­նում է հայ­տն­վել օ­տա­րերկ­րա­ցի տրանս­վես­տիտ­նե­րի մի նոր «խմ­բա­քա­նակ», նախ­նա­կան տե­ղե­կու­թյուն­նե­րով` մեծ մա­սամբ Կու­բա­յից, կար­ծես Հա­յաս­տա­նում մինչ այդ ե­ղած օ­տա­րերկ­րա­ցի և տե­ղա­ցի այ­լա­սեր­ված­նե­րը քիչ էին: