Բախմուտի գործողությունը ռուսների կոմբինացված մարտավարական հաղթանակն է

Արտյոմովսկի (Բախմուտի) օպերացիան շատ հետաքրքիր էր զուտ ռազմարվեստի առումով, որտեղ խորհրդանշական-հոգեբանական պահն ավելին է, քան զուտ ռազմական էֆեկտը: Բախմուտի օպերացիան թեև սկսվել էր նախորդ տարվա հոկտեմբերի 8-ից, սակայն լայն թափ հավաքեց միայն Սոլեդարի գրավումից հետո:

1. Նախ՝ հենց Բախմուտի միջոցով նախորդ հոկտեմբերին ռուսներին հաջողվեց կանգնեցնել ուկրաինացիների հակագրոհը Սվատովոյի ուղղությամբ: Ինչ-որ պահի ուկրաինացիները հարկադրված էին Կուպիանսկից լրացուցիչ ստորաբաժանումներ տեղափոխել Բախմուտի պաշտպանությունն ամրացնելու, դեպի Սլավյանսկ և Կրամատորսկ ճեղքում թույլ չտալու համար:

2. Բախմուտը դարձավ մսաղաց, որը խափանեց նաև ուկրաինական բանակի պլանավորած հակագրոհի երկրորդ ալիքը: Նախ, եթե խնդիր դրված լիներ զուտ քաղաքի գրավումը, ռուսները վաղուց արած կլինեին, բայց այս դեպքում Բախմուտը չէր դառնա մսաղաց և էապես չէր հյուծի այն ռեսուրսները, որոնք հավաքագրվում էին հակագրոհի երկրորդ ալիքը նախապատրաստելու համար:

3. Բախմուտի նշանակության հարցում հակասություն առաջացավ ամերիկյան և բրիտանական հետախուզությունների միջև: Դեռ հունվար ամսին «Պատերազմի ուսումնասիրման ամերիկյան ինստիտուտը», հղում անելով ամերիկյան հատուկ ծառայությունների վերլուություններին, նպատակահարմար էր գտնում թողնել Բախմուտը և հետ քաշվել Սլավյանսկ-Կրամատորսկ բնագիծ: Բրիտանական հետախուզությունը, ընդհակառակը, կարծում էր, որ հենց Բախմուտը պետք է դարձնել ռուսական ռեսուրսների հյուծման անառիկ ամրոց, որտեղ տարբեր ուղղություններից շարունակաբար կտեղափոխվեն նորանոր ուժեր և կսպառվեն: Այս հակասությունը նույնությամբ ծավալվում էր նաև ուկրաինական ղեկավարության ներսում: Եթե ԳՇ պետ Զալուժնին ի սկզբանե հակված էր ամերիկյան տարբերակին, ապա Զելենսկին ընդհակառակը՝ բրիտանականին:

4. Բախմուտը հնարավորություն տվեց ռուսներին ռազմական գործողությունների տեպը կարգավորել, ռազմաճակատը նեղացնել, ինչը ժամանակ ընձեռեց շտկելու այն բացթողումները, որոնք կային ռազմական գործողությունների սկզբնական փուլում: Խոսքը վերաբերում է նախ և առաջ ուժերի համալրմանը, պաշտպանական և ամրաշինական գծերի անցկացմանը: Պատերազմի՝ ռուսների համար կառավարելի տեմպը հնարավորություն տվեց կարգավորելու նաև սպառազինության համալրման գործընթացը: Նման տեմպը հնարավորություն էր տալիս ավելի շատ արտադրել, քան սպառել, ինչը հնարավորություն տվեց խուսափել սպառազինության ստրատեգիական պաշարներն օգտագործելուց: Բացի այդ, ընձեռված ժամանակը օգտագործվեց առաջիկա հակագրոհի համար ուկրաինացիների նախապատրաստված ստրատեգիական ռեսուրսները հայտնաբերելու և ճշգրիտ հարվածներով դրանց մի մասը թիրախային ոչնչացնելու համար:

5. Հետևելով բրիտանական հետախուզության հավաստիացումներին՝ Զելենսկին Բախմուտի պաշտպանությանը տվեց խորհրդանշական այնպիսի մի նշանակություն, որի անկումը կնշանակեր ոչ այնքան ռազմական, որքան հոգեբանական պարտություն: Այս հանգամանքը փայուն օգտագործվեց ռուսների կողմից: Նախ՝ Պրիգոժին-Շոյգու (Գերասիմով) հակասությունների խաղարկմամբ հավատացրին ուկրաինացիներին, թե Բախմուտի նվաճումը անհնար է ռուսական ուժերի կողմից: Անընդահատ ցույց տալով, որ այդ հակասությունները մոտենում են կոլմինացիոն կետին՝ անուղղակի Բախմուտ էին հրավիրում ուկրաինական նորանոր ուժեր: Դեռ նախորդ նոյեմբերին, երբ ռուսական վերլուծական շրջանակները իրատեսական էին համարում մինչև տարեվերջ Բախմուտի անկում, հանկարծ հայտնվել էր Պրիգոժինը և հայտարարել, թե Բախմուտի օպերացիան լավագույն դեպքում հնարավոր է ավարտին հասցնել մինչև մյուս տարվա ապրիլի կեսեր: Սրան հետևեց Զելենսկիի կողմից Սիրսկիի նշանակումը Բախմուտի պաշտպանության հրամանատար: Ապրիլի վերջերին, երբ Բախմուտը 85 %-ով ռուսական ուժերի հսկողության տակ էր, կրկին հայտնվում է Պրիգոժինը, կրկին խոսում Շոյգուի հետ առկա հակասություններից, հայտարարում, որ ուկրաինական լայնամասշտաբ հակագրոհը սկսվելու է Բախմուտի անկումից հետո, և որ մինչև մայիսի 10-ը պատրաստվում է Վագների ստորաբաժանումները հանել Բախմուտից: Ի պատասխան Սիրսկին հայտարարում է Բախմուտի վերջին միկրոշրջանները ցանկացած գնով պահելու, թևերից հակագրոհով քաղաքը շրջափակման մեջ առնելու մտադրության մասին՝ տալով արդյունքում ահռելի կորուստներ և ունենալով աննշան նվաճումներ, որոնք քաղաքի անկմամբ, կարելի է ասել, ամբողջությամբ կորցնում են նշանակությունը:

Բախմուտի գործողությունը ռուսների կոմբինացված մարտավարական հաղթանակն է և այս տեսանկյունից կարևոր՝ մինչ այդ արձանագրած մյուս հաջողություններից:

Գարեգին Պետրոսյան

Մեկնաբանություններ