Թուրքիայում օրերս կայացած շախմատի համաշխարհային պատանեկան օլիմպիադայում Հայաստանի ներկայացուցիչները փոքր սխրանք գործեցին. տանելով 9 հաղթանակ, մեկ հանդիպում ավարտելով ոչ-ոքի` 30,5 միավորով վստահորեն գրավեցին առաջին տեղը, և, ի պատիվ մեր երկրի ներկայացուցիչների հաղթանակի, հնչեց Հայաստանի օրհներգը, բարձրացվեց մեր եռագույնը: Վերադարձից հետո զրուցեցինք Հայաստանի պատվիրակության ղեկավար, գրոսմայստեր ԱՐՍԵՆ ԵՂԻԱԶԱՐՅԱՆԻ հետ: -Օլիմպիադան անցկացվեց Բուրդուր քաղաքում: Այն 70-80 հազար բնակիչ ունեցող փոքր, կոկիկ, մաքուր քաղաք է: Դժվարանում եմ ասել` այդ քաղաքում հայեր բնակվո՞ւմ են, թե՞ ոչ: Իջևանել էինք «Գրանդ օզերեն օթել» փոքրիկ հյուրանոցում: Մրցումներն անցկացվում էին մարզապալատում, 22 թիմ էր մասնակցում: Երեք հավաքական էր մրցասպարեզ հանել Թուրքիան, երկու հավաքական` Թուրքմենստանը:-Մասնակիցների թիվը քիչ չէ՞ր:-Անկասկած: Թերևս պատճառն այն է, որ եվրոպական որոշ երկրներ չեն ցանկանում Թուրքիա պատվիրակներ գործուղել: Նախկինում մի քանի անգամ շախմատի պատանեկան համաշխարհային օլիմպիադան կազմակերպվել է Թուրքիայում և` ո՛չ բարձր մակարդակով։ Սակայն այս անգամ ամեն բան տեղը տեղին էր, կացարանները, սնունդը նորմալ էին:-Հայաստանը ո՞րերորդ անգամ էր մասնակցում այս ստուգատեսին:-Չորրորդ: Բանն այն է, որ Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիան որոշ ժամանակ խուսափում էր կազմակերպվող ստուգատեսներին թիմեր ուղարկելուց: Դեպքեր են եղել, որ դրանք անցկացվել են հեռավոր երկներում, զգալի ֆինանսներ են պահանջվել: Տասներկու տարի առաջ դարձյալ Թուրքիայում կազմակերպված շախմատի պատանեկան համաշխարհային օլիմպիադայում Հայաստանի ներկայացուցիչները հաղթել էին: Անցյալ տարի մերոնք երրորդն էին, նախկինում էլ մեկ անգամ 5-րդ տեղ են գրավել:-Այս տարի որևէ առաջադրանք դրվա՞ծ էր:-Խնդիր կար խաղալ հաղթելու համար: Տրամադրվածությունն այդպիսին էր: Տեղյակ էինք, որ մեծ թվով երկրներից մասնակիցներ չեն լինելու: Ի դեպ, Հայաստանի հավաքականն օլիմպիադայում իր վարկանիշով երրորդն էր և զիջում էր Ռուսաստանի, Հնդկաստանի ներկայացուցիչներին:-Օլիմպիադայում շախմատիստուհիների թիմեր չկայի՞ն:-Ոչ, գեղեցիկ սեռի ներկայացուցիչների թիմային մրցումներ չեն անցկացվում: Պարզապես, հավաքականների կազմերում կային աղջիկներ, որոնք այդ իրավունքը նվաճել էին լավ խաղալու շնորհիվ:-1998-ի պատանեկան օլիմպիադայի չեմպիոն Հայաստանի թիմի խաղացողները ներկայումս հայտնի գրոսմայստերներ են: Ի՞նչ կասեք Հայաստանի ներկայիս պատանեկան հավաքականի շախմատիստների մասին: Հնարավո՞ր է, որ տարիների ընթացքում նրանք էլ մեր երկրի ազգային հավաքականում խաղան:-Ինչպես հիշում եք, այդ թիմի կազմում էին նաև Լևոն Արոնյանը, Գաբրիել Սարգսյանը, Տիգրան Պետրոսյանը, Վարուժան Հակոբյանը: Առաջին երեքը 2008-ին` Դրեզդենում կայացած շախմատի համաշխարհային օլիմպիադայում, Հայաստանի հավաքականի կազմում չեմպիոն դարձան, իսկ Հակոբյանը բրոզե մեդալի տիրացավ ԱՄՆ-ի հավաքականի կազմում: Չէի ասի, որ Բուդուրում չեմպիոն դարձած մեր երկրի պատանի խաղացողների ներուժն ավելի բարձր է: Գաղտնիք չէ, որ Հայաստանի ազգային հավաքականում ընդգրկվելու համար մեծ մրցակցություն կա, մեր առաջատարների խաղամակարդակը շատ բարձր է: Այնպես որ, մեր պատանի շախմատիստները դեռ երկար ճանապարհ պետք է անցնեն` այդ իրավունքին արժանանալու համար: -Բնութագրեք Հայաստանի պատանեկան հավաքականի անդամներին` ըստ խաղատախտակների:-Կարեն Գրիգորյանն անցկացրած 10 պարտիաներում վաստակեց 9 միավոր և առաջին խաղատախտակի առջև հանդես եկողների պայքարում գրավեց առաջին տեղը: Ընդ որում, դա լավագույն ցուցանիշն է ողջ օլիմպիադայում: Նա վերջին շրջանում լուրջ հաջողության էր հասել` Եվրոպայի առաջնությունում մինչև 16 տարեկանների պայքարում գրավել էր երկրորդ տեղը: Ընդհանրապես, Կարենը կայուն խաղ է ցուցադրում, նրա վարկանիշը վերջին մեկ տարում 200 կետով բարձրացել է, գործակիցն է 2454: Դա բավականին բարձր ցուցանիշ է 15-ամյա շախմատիստի համար: Ի դեպ, նա կարող է հաջորդ տարի էլ այս ստուգատեսին մասնակցել: Գրիգորյանը մի քանի անգամ լրացրել է միջազգային վարպետի նորման: Հովհաննես Գաբուզյանն էլ շատ լավ հանդես եկավ երրորդ խաղատախտակի վրա (9 հնարավորից` 8 միավոր)` ցույց տալով լավագույն արդյունքը: Նա էլ վերջին մեկ տարում զգալի առաջընթաց է գրանցել: Մինչև 16 տարեկանների Եվրոպայի առաջնությունում մինչև 6-րդ տուրը նա 1-ին տեղում էր, հետո փչացրեց գործերը: Այս երկու մարզիկներն էլ Երևանից են: Իսկ չորրորդ խաղատախտակի վրա առաջին տեղը գրաված Դավիթ Շահինյանը (9-ից` 7,5 միավոր) Վանաձորից է: Այդ է պատճառը, որ, ի տարբերություն հավաքականի մյուս անդամների, ես նրան ավելի վատ էի ճանաչում: Սակայն Դավիթը նույնպես փայլուն անցկացրեց օլիմպիադան: Նա շատ համարձակ էր խաղում: Երկրորդ խաղատախտակի վրա այնքան էլ հաջող չխաղաց երևանցի Ռոբերտ Աղասարյանը` 9-ից` 4,5 միավոր: Թերևս, նա լարվածությանը չդիմացավ: Մարզասերները տեղյակ են, որ Ռոբերտը նախկինում եղել է Եվրոպայի և աշխարհի չեմպիոն` 10 և 12 տարեկանների պայքարում:Մեր հավաքականի 5-րդ խաղացողը Տիգրան Պետրոսյանն էր: Նա երեք պարտիա խաղաց և 1,5 միավոր վաստակեց: Նա ավելի շատ պարտիաներ կարող էր անցկացնել, բայց 3-րդ և 4-րդ խաղատախտակների առջև նրա թիմակիցները հաջող էին հանդես գալիս, իսկ նման դեպքերում գերադասելի է տեղաշարժեր չկատարել: Կարևորն այն է, որ բոլորին էլ խաղալու հնարավորություն տրվեց:-Իսկ ի՞նչ սկզբունքով էր կատարվել հավաքականի անդամների ընտրությունը:-Դա որոշվում է շախմատիստների գործակիցներով: Պարզապես, նպատակահարմար չէ, որ վճռորոշ համարվեն Հայաստանի առաջնությունում պատանի մարզիկների ցույց տված արդյունքները, քանի որ հնարավոր են պատահականություններ: Չի բացառվում, որ մարզիկը Հայաստանի առաջնությանը լավ չմասնակցի, սակայն մյուս մրցաշարերում լավ խաղա:-Բայց կա մեկ նրբություն: Պատանիները քիչ են խոշորամասշտաբ մրցաշարերի մասնակցում, և հաճախ անհատական գործակիցները նրանց ներուժին չեն համապատասխանում:-Համաձայն եմ, սակայն ընտրություն կատարելու մի տարբերակ անհրաժեշտ էր, որ կիրառվեր: Հավելեմ, որ Հայաստանի չեմպիոնը պարտադիր ընդգրկվում է հավաքականի կազմում, եթե անգամ ցածր գործակից է ունենում:-Վերջերս Հայաստանի պատվիրակներն այնքան էլ հաջող չմասնակցեցին աշխարհի պատանեկան առաջնությանը: Սամվել Տեր-Սահակյանը 18 տարեկանների մրցաշարում գրավեց 2-րդ տեղը, մյուսներն անմասն մնացին խաղարկված պարգևներից: Ինչո՞ւ մերոնք այդ ստուգատեսում չկարողացան լավագույնս դրսևորել իրենց: Գուցե մասնակիցների կազմն ավելի՞ ուժեղ էր, քան օլիմպիադայում:-Օլիմպիադայի մասնակիցներից աշխարհի առաջնությունում հանդես էր եկել միայն Գաբուզյանը, որն այս տարվա Հայաստանի մինչև 16 տարեկան շախմատիստների չեմպիոնն է, երկրորդ տեղում Աղասարյանն էր: Իսկ Գրիգորյանը, մասնակցելով մինչև 18 տարեկանների Հայաստանի առաջնությանը, 2-րդ տեղն էր գրավել: Ի դեպ, օլիմպիադայում չեմպիոն դարձած մեր շախմատիստներից չորսը Եվրոպայի առաջնությունում առաջին տասնյակում էին` Շահինյանը, Գաբուզյանը, Աղասարյանը, Գրիգորյանը:-Օլիմպիադայում որևէ խնդիր չծագե՞ց:-Ռուսաստանի և Հնդկաստանի թիմերն ուժեղ էին, և երկուսին էլ հաղթեցինք 3:1 հաշվով: Ի դեպ, 2-րդ տուրում մենք խաղացինք ռուսաստանցիների հետ, և նրանք, թերևս, մի փոքր թերագնահատել էին մեր ուժերը: Ընդ որում, այդ օրը մենք մրցեցինք նաև Պորտուգալիայի ուժեղ թիմի հետ և 4:0 հաշվով դժվարությամբ հաղթեցինք: Դրանից հետո ինքս հավատում էի, որ չեմպիոն կդառնանք, բայց այդ մասին տղաներին ասել չէի ցանկանում, որ նրանք զգոնությունը չթուլացնեն: Այնպիսի տպավորություն կարող է ստեղծվել, որ հաղթանակը հեշտորեն է տրվել, սակայն մինչև վերջին օրը լարվածություն կար: Այդ է պատճառը, որ վերջին տուրում ոչ-ոքի (2:2) խաղացինք Թուրքիայի երկրորդ թիմի հետ:-Մեր հավաքակա՞նն առաջարկեց խաղաղ դաշն կնքել:-Այո, տղաները հոգնած էին, բացի այդ, սխալ տեղեկություն էր տարածվել, թե մրցաշարի ավարտից մեկ տուր առաջ արդեն ապահովել ենք չեմպիոնի կոչումը: Սակայն եթե Հայաստանի հավաքականը պարտվեր 0:4 հաշվով, հնարավոր է, որ Ռուսաստանի թիմից հետո հայտնվեր երկրորդ տեղում: Մեր բոլոր շախմատիստները վերջին տուրից առաջ գիշերը շատ անհանգիստ էին քնել, պատրաստվել էին խաղին, ուստի հրահանգ տվեցի` առաջարկել ոչ-ոքի։ Իհարկե, խոշոր հաշվով մերոնք չէին զիջի, սակայն հնարավոր էր` թույլ խաղային, իսկ վերջին տուրում պարտվելը, այն էլ` Թուրքիայի ներկայացուցիչներին, պատվաբեր չէր լինի անգամ չեմպիոնների համար:-Թուրքիայում որևէ անսպասելի բան տեղի չունեցա՞վ:-Ոչ, ընդունելությունը նորմալ էր, Հայաստանի օրհներգը հնչեց, եռագույնը բարձրացվեց, թուրքերն էլ ծափահարեցին:Զրույցը` Գագիկ ԲԵԳԼԱՐՅԱՆԻ