Թերևս միայն թշնամի պետության կրթական գերատեսչությունը կարող էր նախատեսել այն, ինչ նախատեսել է Արայիկ Հարությունյանի ղեկավարած նախարարությունը` մեր հանրակրթական դպրոցներից վերացնել «Հայոց եկեղեցու պատմություն» առարկան, Հանրակրթության պետական առարկայական չափորոշիչների և օրինակելի ծրագրերի նախագծով (Գրականություն) «Հայ գրականություն» առարկայի անվանումից «հայ» բառը հանել, ծրագրից դուրս մղել Մեսրոպ Մաշտոցին, Կորյունին, Դավիթ Անհաղթին, Ֆրիկին, Կոստանդին Երզնկացուն, ՈՒռհայեցուն և այլոց:
Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը, կարծում եմ, այսուհետ պետք է ներկայացնել ոչ թե որպես Հայաստանի Հանրապետության, այլ ըստ էության, ինչպիսին այն կա իր գործունեությունից բխող էությամբ, այսինքն` Ադրբեջանի Հանրապետության կամ Թուրքիայի Հանրապետության կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն:
Որպեսզի ընթերցողը հասկանա, թե մեր երկրում ով ով է և ինչն ինչոց է, ավելորդ չեմ համարում մեջբերել «Ֆեյսբուք»-ի իր էջում «ՎԵՏՕ» հասարակական-քաղաքական շարժման նախաձեռնող խմբի անդամ Անի Հովհաննիսյանի կատարած գրառումը.
«Թամարա Ալեքսանյանը, որ «Հայոց լեզու», «Գրականություն», «Մայրենի» առարկաների չափորոշիչները լրամշակող փորձագիտական խմբի ղեկավարն է, կարծում է, որ հայ երեխաներին պետք չէ ծանրաբեռնել հայ ազգի պատմությամբ՝ ծաղրելով, թե բա այնքան հին ենք, որ երեխաները մեղք են այդքան սովորեն, տիկինը խավարամիտ է համարում Արմեն Հայաստանցուն դպրոցական ծրագրերում ներառելը քննադատողներին։
Տիկինը հաշվի չի առնում, որ առաջադեմ լինելը, ազատությունը որևէ կապ չունեն տրանսվեստիտ, միասեռական անձանց սեռական կյանքի մանրամասներին ծանոթ լինելու հետ, առաջադեմ լինելը չի նշանակում սեքսի վրա կենտրոնացած լինել և ծաղրել ազգի պատմությունն ու ազգայինը։
Հետաքրքիր է, ինչու՞ է տիկին Թամարան նորմալ վերաբերվում նրան, որ երեխաներին պատմելու են հակաբեղմնավորիչների տեսակների մասին, վերլուծություններ են անելու դրանց արդյունավետության մասով, զգացմունքների, հակումների ու զգայարանների մասին և 6 տարեկանից սկսած ծանրաբեռնելու, բայց հայոց պատմության մասին պատմելն արդեն նորմալ չի համարում։
Հ.Գ. Մուրակամին ու Նաբոկովն էլ են լավ գրողներ, գուցե Արմեն Հայաստանցուց շատ ավելի լավն են, բայց դա չի նշանակում, որ նրանց ստեղծագործությունները պետք է ներառվեն դպրոցական ծրագրերում»։
ՀՀ վարչապետի պաշտոնը զբաղեցնող Նիկոլ Փաշինյանի յուրայիններից ու վստահելի անձանցից ԿԳՄՍ նախարարի պաշտոնը զբաղեցնող Արայիկ Հարությունյանը, ինչպես նշել ենք մեր «Ո՞վ, եթե ոչ մեր թշնամին է որոշել, որ հայը պետք է կտրվի իր Եկեղեցու պատմությունից» վերտառությամբ հոդվածում, 2018 թ. նոյեմբերին իր մոտ քաղաքացիների հերթական ընդունելության ընթացքում ընդունել է ԼԳԲՏ համայնքի ներկայացուցիչ և ակտիվիստ, «թավշյա հեղափոխություն» կոչվածին ակտիվորեն մասնակցած, Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունից ԼԳԲՏ համայնքի ներկայացուցիչների համար ավելի լայն իրավունքներ ակնկալող Գարիկ անունով մի տրանսգենդերի, որը հատկապես ԼԳԲՏ անձանց շրջանում հայտնի է Կարաբինա անվամբ:
ԿԳՄՍ նախարարի պաշտոնը զբաղեցնողը, որը սորոսականների, սատանիստական հակամշակույթը կրողների ու տարածողների աչքի լույսն է, Երևանում սատանիստական ռոք խմբերի համերգներն իր պաշտպանության տակ վերցրած, հովանավորած անձ, Նիկոլ Փաշինյանի հարազատ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության վարչության անդամ, ոչ միայն ընդունել է Կարաբինային, այլև նրա հետ լուրջ-լուրջ քննարկել է մեր հանրակրթությանը վերաբերող հարցեր: Yerevan.today կայքի տեղեկացմամբ «Հանդիպման ընթացքում նախարարին ներկայացվել են հանրակրթության ոլորտի բարեփոխումների վերաբերյալ առաջարկություններ: Արայիկ Հարությունյանը հանձնարարել է համապատասխան քննարկում կազմակերպել մասնագետների հետ՝ քննարկելու վերոնշյալ առաջարկները»:
Ավելին. ծանոթանալով ԿԳՄՍ նախարարի պաշտոնը զբաղեցնողին կից և Արայիկ Հարությունյանի գլխավորած հասարակական խորհրդի կազմին, տեսնում ենք, որ դրանում ընդգրկված են նաև միասեռականների, ընդհանրապես, «ԼԳԲՏ համայնք» կոչվածի «իրավունքների» թունդ պաշտպանությամբ զբաղվող ու նույնիսկ Հայաստանում այլասերման քարոզով հանդես եկած կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ, ինչպես, օրինակ, «Կանանց ռեսուրսային կենտրոն» ՀԿ-ի ներկայացուցիչ Աննա Հովհաննիսյանը:
«Առողջ հանրություն» ՀԿ նախագահ, բժշկուհի Մարինա Խաչատրյանն իր ֆեյսբուքյան էջում զետեղելով «Արմեն Հայաստանցի» գրական անվամբ, ժամանակակից հայ գրող համարվող մեկի «Մայրենիք» եռագրության առաջին վեպի` «Մայրենիք. Դրոշ»-ի (համահեղինակությամբ` Արմեն Օհանյանի) շապիկի լուսանկարը, որը դրոշներից բացի, պատկերում է նաև բոլորովին մերկ կանանց և տղամարդկանց, գրել է.
«Շնորհավորում եմ, ձեր երեխաներին դասավանդելու են այս գրքով, որի կազմի վրա տկլոր մարդիկ են նկարված։
ԻՄ ԵՐԵԽԱՆ ԱՅՍ ԳԻՐՔԸ ՁԵՌՔԸ ՉԻ ՎԵՐՑՆԵԼՈՒ»։
Փաշինյանի դրածո, նրա շնորհիվ ԿԳՄՍ նախարարի պաշտոնում հայտնված ու տվյալ պաշտոնը զբաղեցնող Արայիկ Հարությունյանը և նրա ղեկավարած նախարարությունը, ինչպես ասում են, արդեն համը հանել են, հատել են բոլոր կարմիր գծերը, և երբ Փաշինյանի իշխանությունը մոտ ապագայում ավելի խայտառակ ձևով կարժանանա նախորդի ճակատագրին, ժողովուրդը կամ նրա ներկայացուցիչներն այս ամենի համար հաշիվ կպահանջեն ոչ միայն Արայիկ Հարությունյանից ու Թամարա Ալեքսանյանից, այլև անձամբ Նիկոլ Փաշինյանից:
«Ֆեյսբուք»-ի իր էջում հիշյալ նախագծի աշխատանքային խմբին օրերս իր մտահոգություններն արտահայտելով, երկարամյա մանկավարժ, 1978 թվականից դպրոցում «Հայոց լեզու» և «Հայ գրականություն» առարկաները դասավանդող Նատաշա Պողոսյանը գրել է.
«Ծանոթացա «ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ» առարկայի նոր չափորոշիչների և ծրագրերի նախագծին: Չգիտեմ՝ թերությունների շղթայի ո՛ր մասից սկսել, ինչո՛վ վերջացնել, երբ մասնատվել է գրականությունը, կողքից ջնջվել «ՀԱՅ» բառը...
Մասնագետ լինելով՝ այսքան տարիներ չեմ պատկերացրել, որ մարդն ընդունակ կլինի այսպես բզկտել, ոչնչացնել մեր գրականությունը: Կարելի է ասել՝ սերնդին հայ գրականությունից հեռացնելու «լավագույն» ճանապարհն է ընտրված: Չասեք, թե ուսուցիչները հայ դասականների փոխարեն չեն ուզում օտար գրողներ ընթերցել...
Ես այսօր գրադարանում էի, ու վերցրի արտասահմանյան գրականություն, որոնք նախատեսել էիք նոր ծրագրերով, և որոնք վերընթերցելուց հետո իմ աշակերտներին ասելիք կունենամ:
Բայց ի՞նչ է կատարվում:
Այս օրերին քննարկվում են այդ չափորոշիչներն ու ծրագրերը, այն էլ՝ առանձնակի շտապողականությամբ, արտակարգ իրավիճակում:
Իսկ որտե՞ղ: Զում հարթակում՝ ըստ առարկաների...
Ես այսօր մասնակցում էի նույնիսկ պատմության առարկաների քննարկմանը...
Կարծում եմ՝ ուսուցիչներիս բաց հարթակ է պետք, որ միմյանց աչքերի նայենք ու խոսենք, ոչ թե հեռավար տարածքներ»:
Անդրադառնանք «Հայոց եկեղեցու պատմություն» առարկային: ԿԳՄՍ նախարարի տեղակալ Ժաննա Անդրեասյանը վերջերս կառավարությանը տված ու կառավարության հրապարակած հարցազրույցում պատասխանելով այն հարցին, թե «Հայոց եկեղեցու պատմություն» առարկան դուրս է գալիս դասավանդման շրջանակից և միանալու է «Հայոց պատմություն» առարկային, ինչպե՞ս է դա տեղի ունենալու, ասաց.
«Պետական չափորոշիչը, նախ, հայրենագիտություն բնագավառի շրջանակներում հստակ սահմանում է որպես նպատակներից մեկը Հայ եկեղեցու դավանանքի ճանաչումն ու արժևորումը, այսինքն` սա հստակ է, որ պետական չափորոշիչը որևէ միտում չունի եկեղեցու մասին գիտելիքը և էդ արժեքային ուսուցումը հանել դպրոցից, ինչպես դա անել, սա մանկավարժական մոտեցումների խնդիր է, և ինչպես ես նշեցի, դպրոցները կունենան բավարար ազատություն դա որոշելու համար»:
Այն, որ պետական չափորոշիչը հայրենագիտություն բնագավառի շրջանակներում հստակ սահմանում է որպես նպատակներից մեկը Հայ եկեղեցու դավանանքի ճանաչումն ու արժևորումը, ընդամենը դեկլարատիվ, ավելի ճիշտ, ձևական բնույթի մի արձանագրում է միամիտներին խաբելու համար:
Եթե պետական չափորոշիչը իսկապես որևէ միտում չունի եկեղեցու մասին գիտելիքը և այդ արժեքային ուսուցումը հանելու դպրոցից, ապա մի շատ պարզ հարց է առաջանում` «Հայոց եկեղեցու պատմություն» առարկան ինչո՞ւ է վտարվում մեր հանրակրթական դպրոցներից, այն ո՞ւմ է վնաս տվել կամ տալիս: Գուցե աղանդավորների՞ն… Նրա՛նց, ովքեր այսօրվա իշխանության կազմում շատ ավելին են և ավելի մեծ դերակատարում ունեցող, իշխանական ավելի ազդեցիկ լծակների տիրապետող, քան նախկինում, և որոնք զայրանում և անհանդուրժելի են համարում, որ դպրոցներում իրենց երեխաներին «Հայոց եկեղեցու պատմություն» առարկան է դասավանդվում: Չէ՞ որ դրանից հետո իրենց երեխաները կարող է իրենց ճանապարհով չգնան: Նրանց մոտ կարող են ինչ-ինչ հարցեր առաջանալ, ավելին` երեխաները կարող են տհաճ հարցեր տալ իրենց աղանդավոր ծնողներին…
Պետական չափորոշիչի սահմանած նպատակը` Հայ եկեղեցու դավանանքի ճանաչում և արժևորում, գրեթե զրոյի արժեք ունի, եթե դպրոցում Հայ եկեղեցու դավանանքի ճանաչումը և արժևորումն ապահովող «Հայոց եկեղեցու պատմություն» առարկան դասավանդման շրջանակից հանվում է, առարկայի բովանդակությունը գլխատվում, քառատվում, կրտվում է և ինչ-որ փշուրների, բեկորների, համառոտագրությունների ձևով ներառվում «Հայոց պատմություն» առարկայում: Ավելին. խնդիրը սոսկ Հայ եկեղեցու դավանանքի ճանաչումը և արժևորումը չէ, որն այս դեպքում, ինչպես արդեն հասկանալի է, չի ապահովվելու, այլ նաև Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու ճանաչումը և արժևորումը, նրա պատմության բավարար իմացությունը:
ԿԳՄՍ նախարարությունը, փաշինյանական իշխանությունն այսպիսով ընդամենը գեղցու (սա մարդու տեսակ է, չշփոթել գյուղացու հետ) պարզունակ խորամանկության են դիմել, որպեսզի իրենց չկարողանան մեղադրել, թե դպրոցից Հայոց եկեղեցու պատմության դասավանդումն եք ուզում հանել: Ասում են` չէ, Հայոց եկեղեցու պատմության դասավանդումը չենք հանելու, դա «Հայոց պատմություն» առարկայի շրջանակում է լինելու, նախատեսել ենք ընդամենը «Հայոց եկեղեցու պատմություն» առարկան հանել: Այս թեմայով մեր հաջորդ հրապարակմամբ կհիմնավորենք, որ այն, ինչ նախատեսում են ներառել «Հայոց պատմություն» առարկայում, սոսկ չնչին մասն է «Հայոց եկեղեցու պատմություն» առարկայում եղածի, բացարձակապես համարժեք չէ նրան, ինչ մինչ ամառային արձակուրդները դասավանդվում էր մեր երեխաներին:
Այժմ միայն հիշեցնենք, որ ավելի վաղ «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» ՀՀ օրենքի աշխատանքային նախագծով «Հայոց լեզու», «Հայ գրականություն» և «Հայոց պատմություն» առարկաները բուհերում ուսուցանվող պարտադիր առարկաների ցանկից հանվել են, խորամանկորեն թողնվել է, որ յուրաքանչյուր բուհի գիտական խորհուրդ ինքը որոշի տվյալ առարկաները բոլոր ֆակուլտետներում դասավանդելու հարցը: Դժվար չէ կռահել, թե ինչպես են վարվելու բուհերը, երբ նրանց միջև մրցակցության խնդիր առաջանա, թե իրենցից որն է ավելի բանիմաց, ասենք, ֆիզիկոս կամ քիմիկոս պատրաստում:
Արթուր ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ