Այս իշխանության ցանկացած հայտարարություն նոր իրականություն է ստեղծում՝ նախորդից ավելի վտանգավոր ու ավելի ռիսկային։ Հենց հրահանգը եղավ, լարած տիկնիկի նման բոլորը սկսեցին խոսել «Զվարթնոցից» ռուսների դուրսբերման մասին։ Այստեղ հարցն օդանավակայանը չէ։ Պայմանագրով ռուսները պահում են ԱՊՀ սահմանները, մասնավորապես՝ Թուրքիայի հետ սահմանը։ Եվ շատ հավանական է, որ նիկոլա-ալենական արկածախնդրությանը ռուսները պատասխանեն շատ հանգիստ. եթե պնդում եք, ապա ոչ մի խնդիր, և ոչ միայն «Զվարթնոցից» ենք դուրս գալիս, այլև՝ մյուս սահմաններից։

Նեպեսով Գուրբանմիրատ Բազարբայի ( «Բասմաչ», «Թուրքմեն»)

Ռիժկովի մասին մի կարևոր հիշողություն էլ՝ ինձնից։ Էդ մարդն աղաչում էր, որ «Նաիրիտը» գոնե մեկ տարի չփակի Հայաստանի ԼՏՊ-ական իշխանությունը, անգամ՝ ամբողջ եկամուտը Հայաստանում թողնելու գնով (տեսանյութը մի ժամանակ կար)...

Արևմուտքի ունեցած իրական արժեքները անհեռատեսորեն չպետք է շփոթել նրա կործանարար նոր արժեքների հետ, որոնք այլ նպատակներ են հետապնդում։

Մեկ տարի առաջ, փետրվարի 28-ին, նա հրաժեշտ տվեց երկրային կյանքին: Երևի կանխազգում էր, որ ամիսներ հետո Արցախն այլևս հայկական չի լինի, և իր նախնյաց սուրբ հողում էր ուզում հող դառնալ: Իսկ որպես շիրմաքար կմնա ապագային կտակած նրա հարուստ գրական ժառանգությունը:

Վերջին տարիներին հայաստանյան իշխանություն կոչվածների կողմից ամենօրյա ռեժիմով տարվող պրոթյուրքական քարոզը հանրային տիրույթում համատարած բթացման առանձնահատուկ լեթարգիական իրականություն է ստեղծել, որտեղ փաշինյանական կեղծ թեզերը հրամցվում են որպես բացարձակ ճշմարտություններ։ Սակայն ես անհոգնել կրկնում եմ, որ թյուրքը մնում է թյուրք, անկախ նրանից, դա 1064 թվականի Ալփասլանն էր, 1512-ին՝ Սելիմը, 1918-ին՝ Վեհիբը, թե 2024-ին Էրդողանն ու Ալիևը (չնայած, սա մի այլ կատեգորիայի միքս է)։ Բան չի փոխվել, ընդամենը թղթաբանությունն է մի քիչ շատացել։

1944 թվականի Ֆրանսիան ու այսօրվա Հայաստանը շատ նմանություններ ունեն: Երկուսն էլ մինչպատերազմյան ժամանակահատվածում գտնվում էին էյֆորիայի մեջ, երկուսի հասարակությունն էլ գրեթե իսպառ կորցրել էր պասիոնարությունն ու վերածվել սպառողական մտածողությամբ բնակչության...

Ժանգագույն մազերով, կես լիտրանոց բանկայով չոլկա արած, սփրթնած պուդրայի վրայից սև սուրմա քսած անհասկանալի արարածների դուքան է դարձել հայկական դպրոցը։

Համացանցում տարածված այս լուսանկարը ինձ էլ դառնացրեց, բայց չզարմացրեց: Ինչի՞ց ենք զարմանում, պահ, մի խեղճուկրակ քծնող թիրախ է ընկել, գուցե ասում է՝ մի քիչ կամաց գնա, գոզալ, որ գլուխդ պատին չառնի: 33 տարի է սրա մեջ է հայ հասարակությունը՝ վերից-վար, ամենուր ու ամեն տեղ, կառավարությունից մինչև կազմակերպություններ, մինչև դպրոց ու մանկապարտեզ, բակ ու հարևան, ծանոթ- անծանոթ, ընկեր, բարեկամ:

Հայ ժողովրդի պատմության ընթացքում բազմադարյա մի խնդիր է մեզ միշտ ուղեկցել. պայքարի, դիմադրության համար գրեթե միշտ շատ դժվար է եղել ներսում նյութական ռեսուրսի հավաքագրումը, և այս գործոնը ծանրակշիռ է եղել պայքարի տարբեր փուլերում՝ հաճախ որոշիչ պատճառ դառնալով պարտության համար։ Եվ հակառակը. 90-ականներին ողջ ռեսուրսը դրվեց հաղթանակի վրա, ու հաղթանակը եղավ։