Փողը՝ գլոբալ վերնախավի հզորության առանցք
Նորից ու նորից, շատ վաղուց ժողովուրդները պատմական գլոբալ պրոցեսում ունեն միայն մեծ ու փոքր գործիքների դեր, որտեղ ամեն ինչ որոշում են էլիտաներն ու նրանց պայքարը, որոնք ինքնուրույն համակարգ են մարդկային հասարակություն կոչված ավելի մասշտաբային համակարգի մեջ։
Հնարավոր է, որ հին ժամանակներում, երբ հարցերը գլխավորապես լուծվում էին ֆիզիկական բախումների ու մեկը մյուսին հաղթելու և պարտվելու միջոցով, ժողովուրդների հոգեբարոյական հատկությունները երբեմն ունեին վճռական նշանակություն։
Մարդկության զարգացման հետ միասին դոմինանտ դիրքի համար պայքարը աստիճանաբար սկսեց ավելի գլոբալ տեսք ստանալ, և որպես դրա հետևանք սկսվեց համաշխարհային էլիտայի ձևավորումը։
Մարդկային համակարգերի տեսության հիմնադրույթներից մեկն ասում է, որ զարգացման պրոցեսում մարդկության ներսում ցանկացած նոր ենթահամակարգի առաջանալն ու բարդության/հասունության որոշակի մակարդակի հասնելը ծնում են այդ ենթահամակարգի ներքին կառավարման կարիք։
Ընդհանրապես, հասարակության մեջ նույնատիպ խոշոր շահեր ունեցողների խումբը շատ արագ պարզում է, որ նույնիսկ իրար հետ հակասության մեջ գտնվող իրենց մասշտաբային շահերը կարիք ունեն նաև ընդհանուր կոորդինացիայի ու կառավարման:
Այդ նույն սկզբունքով դոմինանտ դիրք ունեցող համաշխարհային էլիտան, մանավանդ կապիտալիզմի զարգացմանը և փողի իշխանության հզորացմանը զուգընթաց, ունեցավ նման կոորդինացիայի կարիք։
Այստեղ հատուկ պետք է նշել փողի դերը, որը մարդկանց կյանքը հեշտացնող հարմար գործիք լինելուց սկսեց աստիճանաբար վերածվել գլոբալ կառավարման միջոցի։
Նոր ձևավորվող գլոբալ վերնախավը ժողովուրդներից անկախ ու ինքնուրույն շահերով ապրող համակարգ էր, որի հզորության առանցքը դարձավ փողը և վերջինիս հոսքերը կառավարող բանկային մեխանիզմները։
Հիշենք 19-րդ դարի վերջի ու 20-րդ դարի սկզբի եվրոպական էլիտաները, որոնք նույնիսկ ազգակցական սերտ կապերով էին կապված իրար հետ։
Հիշենք նաև եվրոպական ժողովուրդների ահռելի մասշտաբների անմիտ կոտորածները առաջին և երկրորդ աշխարհամարտերի ժամանակ։
Իր հերթին, գլոբալ կառավարման նման մեխանիզմները կարիք ունեն ավելի ու ավելի նորացվող գործիքակազմի, նոր տեխնոլոգիաների, զինատեսակների, արհեստական ինտելեկտի, որոնց շարքում ժողովուրդների դերը պակասելու տենդենց ունի։
Եվ այս պայմաններում մենք միամտաբար, մեր ինքնադատափետումով, ուզում ենք որևէ գոյաբանական հարց լուծա՞ծ լինել։
Պավել Բարսեղյան
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
Տարածաշրջանային
