Իշխանություններն անցողիկ են, պատմությունը` հարատև

Անկախացած Հայաստանում, երբ սովետամերժ տրամադրությունները ոչ միայն թարմ էին, այլև կատաղի, շատ փողոցների անուններ փոխվեցին, Լենինի արձանը հանվեց ու նույնիսկ մայիսի 9-ը, որպես հաղթանակի տոն, վերացավ պաշտոնապես: Հայրենական պատերազմի վետերաններն ընդվզեցին, թեև նրանց ընդվզոցը իրենց ներսում էր` իրենց երազած անկախ Հայաստանում օրացույցներից ջնջեցին իրենց բաժին հաղթանակի օրը որպես տոն: Իմ լավ բարեկամուհի տիկին Վերգուշը` Վերգինե Ավետիսյանը, ում 17-ը լրացել էր պատերազմի դաշտում` ռմբակոծության տակ, և ով մինչև Ռումինիա էր հասել, ուներ մեդալներ, շքանշաններ, ամեն տարվա մայիսի 9-ին հաղթանակի օրվա միջոցառումների պատվավոր հյուրն էր: Երբ ասվեց, որ դա հայերի պատերազմը չի եղել, այլ Սովետական Միության, նեղվում էր. «Ախր դա իմ կյանքն է, իմ պատմությունն է, ոնց են մոռանում, որ մենք կռվեցինք»: Տիկին Վերգինեն արդեն ողջ չէր, երբ Մայիսի 9-ը, որպես հաղթանակի տոն, վերականգնվեց:
Հայրս էլ մի տեսակ շփոթված էր, քանի որ հինգ տարեկան է եղել, երբ հայրը գնացել է պատերազմ: Պապս էշին նստեցրել է երկու որդիներին ու տարել սարը` մոր մոտ: Հորս եղբայր Ավետիքը իրենից մեծն էր` յոթ տարեկան, հասկացել է, թե պապիս մտքին ինչ կա: Պապիս հեռանալուց հետո երեխայավարի գազազել, թռել է կեռասով լի տաշտի մեջ, որը պապս տարել էր, որ մայրը հարևաններին բաժանի, ու հետ վազել Իջեւան՝ հոր հետևից: Իմ Աղասի պապը, Կերչի հոսպիտալի ռմբակոծությունից հետո, վիրավոր զինվորներից շատերի նման, անհետ կորել է: Հայրս ասում էր. «Էս էլ քո բերած նոր Հայաստանը, ուրեմն հերս իզուր զոհվեց»: Պապիս` անհայտ կորածի թուղթն էին ստացել միայն, բայց իմ հեր չտեսած հերը հավատում էր, որ դավաչոնց Աղասին զոհվել է, քանի որ եթե ողջ լիներ, անպայման իրենց կգտներ: Իջևանում պատերազմի զոհերի հիշատակին կանգնեցված հուշարձանին նաև պապիս անունը կա, հայրս ասում էր. «Հիմա ինչ, էդ արձանը իզուր են դրե՞լ»:
Վերջին տարիներին ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի քաղաքական ակտիվության հետ հնչեցին հայտարարություններ, թե Արցախյան պատերազմի հաղթանակի հետ ինքը կապ չունի, ավելին` առաջին նախագահն անտեղյակ է եղել նաև Շուշիի գրավման պլանի մասին: Եթե հետահայաց նայենք մեր պատմությանը, հայերիս մեջ նորը հնի վրա կառուցելու մոլուցք կա: Սկսած դեռ քրիստոնեության ընդունումից, երբ քանդվում էին հեթանոսական տաճարները, երբ նոր կրոն էր քարոզվում, անպայման պետք էր ոչնչացնել այն ամենը, ինչը կապված էր հեթանոսության հետ: Անկախ Հայաստանում նախկին` սովետահայ պատմությունը ոչնչացնելու փորձեր եղան, երբեմն` հաջողված: Այսօր էլ նույնն է` գործող իշխանության պարագայում նախորդ իշխանության քաղաքական նվաճումները երբեմն խեղաթյուրելու, երբեմն էլ անտեսելու ջանքեր են նկատվում:
Մայիսի 9-ը մեր հաղթանակի տոնն է, լինի` Հայրենական, թե Արցախյան պատերազմում տարած հաղթանակի: Ու ինչքան լավ է, որ մենք հաղթանակի տոն ունենք, թե չէ ստացվում է, որ սգո օրերին ավելի հաճույքով ենք տեր կանգնում, քան ուրախության, տոնի, հաղթանակի: Մի տեսակ` սադոմազոխիստական երակ ունենք, որ բռնում է, էլ պրծում չկա: Հեռուստաեթերը լցվում է մեր պատմական այս կամ այն դրվագը ներկայացնող լալահառաչ խոսքով, իսկ որպես մխիթարություն հնչող մեր նախնիների բարոյական հաղթանակների մասին դեռ դպրոցից ենք լսել: Հայ ժողովուրդն այնքան պարտությունների օրեր ունի իր պատմության մեջ, որ պիտի գուրգուրել յուրաքանչյուր փոքրիկ հաղթանակն անգամ: Պիտի փառաբանել յուրաքանչյուր փոքրիկ նվաճումն անգամ` անկախ նրանից, թե որ իշխանության օրոք է այն ձեռք բերվել: Իշխանությունները անցողիկ են, պատմությունը` հարատև: Պատմությունը սերունդներինն է, իսկ սերունդներին կեղծիքով չեն կերակրում, դա թուլացնում է երկիրը:

Կարինե ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հե՜յ, հեղափոխություն, ո՞ւր մնացիր
• Հանրահավա՞ք եք ուզում, ինքնե՛րդ էլ արեք
• Եռյակում միմյանց հետ հայտարարություններո՞վ են խոսում
• Գյումրու ռուսական ռազմակայանը նախընտրելի ԶԼՄ-ներ ունի՞
• Սխալ տնտեսական քաղաքականությունը հարվածում է սպառողի գրպանին
• «Ժառանգության» հետ մի բան այն չէ
• Օրենքները լավն են, երբ գործում են
• «Ժառանգությունն» ինքն է իրեն դուրս դրել ընդդիմադիր դաշտից
• Ո՞վ պետք է փոխհատուցի գյուղացու կրած վնասի համար
• Դեղերի գները, այնուամենայնիվ, կբարձրանան
• Լիդինգթոն. «Հայ-թուրքական արձանագրությունները պետք է կատարվեն առանց հետաձգման»
• Ծառուկյանն ավելի քան կոմպրոմիսային է
• ԲՀԿ-ի «վազքը» ավելի կարճ կլինի, քան ենթադրվում էր
• Նոր ընդդիմություն կձևավորվի՝ ընդդեմ իշխանության և ոչիշխանականների
• Իշխանափոխությունից հետո «լավ» ընկերները կմնա՞ն համակարգում
• Հոկտեմբերի 27-ի բեռն ու Հայաստանի ապագան
• Գագիկ Ծառուկյանը ներողություն կխնդրի՞
• Ի՞նչ կա Ծառուկյանի մտքին
• Երբ որդեկորույս մայրերին քաշքում են ինչպես խուլիգանների
• Երբ հասցեատերն ավելի կարևոր է, քան հարցն ինքնին

Մեկնաբանություններ