Բագրատունյաց մեծանուն տոհմի նվիրյալ զորականը, հետախույզը
13.06.2023 | 14:11
Ռուսական և հայկական բանակների գեներալ, հանրահայտ Բագրատունիների իշխանական տոհմի ներկայացուցիչ Հակոբ Գերասիմի Բագրատունին ծնվել է 1879 թվին Ռուսական կայսրության Թիֆլիսի նահանգի Ախալցխա քաղաքում, ազնվականի ընտանիքում: 1898-ին ոսկե մեդալով ավարտել է Թիֆլիսի արական գիմնազիան, 1900-ին` Կիևի ռազմական ուսումնարանը, 1907-ին` ռուսական բանակի գլխավոր շտաբի Նիկոլաևյան ակադեմիան:
1900-ից բանակային ծառայության, հետախուզական աշխատանքի հաջող փորձ ունեցող զինվորականը կիսատ է թողնում Գլխավոր շտաբի ակադեմիայի դասընթացներն ու մեկնում ռուս-ճապոնական դիմակայության ճակատ: Մարտական ծառայությունների համար պարգևատրվել է Սուրբ Աննայի 4-րդ, Սուրբ Ստանիսլավի 3-րդ աստիճանի մեդալներով:
Հետպատերազմյան տարիներին ինտենսիվ են եղել Հ. Բագրատունու ծառայողական առաջխաղացումները: Բարձրակետը եղել է Թուրքեստանի զինվորական օկրուգի շտաբի հակահետախուզության բաժնի պետի պաշտոնը: Իրականացվել են հետախուզական մեծ ծավալի հանձնարարություններ Մոնղոլիայում, Տիբեթում, Կորեայում, Աֆղանստանում, Միջին Ասիայում, բացահայտվել Տաշքենդում, թուրքեստանյան մի շարք այլ քաղաքներում պանթուրքական էմիսարների դավադրությունը: Բագրատունու այս քաջագործությունը պատվվել է Սուրբ Աննայի 3-րդ աստիճանի շքանշանի ու փոխգնդապետի զինվորական կոչումի շնորհումներով:
Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիները հայազգի զինվորականի ռազմական տաղանդի բացահայտման, դրա հավուր պատշաճի գնահատման ժամանակաշրջան էին: Այս ընթացքում եղել է բանակային այնպիսի միավորումների շտաբի պետ, որպիսիք են դիվիզիան, բրիգադը, կորպուսը:
1915-ին գնդապետի ուսադիրներ կրելու պատվին արժանացած Հ. Բագրատունու շքանշանները համալրվեցին նորանոր պարգևներով: Դրանց թվում էին Սուրբ Ստանիսլավի 2-րդ, Սուրբ Վլադիմիրի 4-րդ, Սուրբ Գեորգիի 4-րդ, Սուրբ Վլադիմիրի 3-րդ, Սուրբ Աննայի 2-րդ աստիճանի մեդալները: 1916-ի նոյեմբերից ութերորդ թուրքեստանյան հրաձգային գնդի հրամանատարն էր:
Լինելով բանակում դեմոկրատական բարեփոխումների կողմնակից` 1917-ի Փետրվարյան հեղափոխությունից հետո ընտրվել է սպաների համառուսաստանյան համագումարի պատգամավոր: 1917-ի հուլիսից Պետրոգրադի զինվորական օկրուգի շտաբի պետն էր: Նույն թվականի օգոստոսին նրան շնորհվել է գեներալ-մայորի զինվորական կոչում: 1917թ. հոկտեմբերի 25-ին նրա վրա է դրվել Պետրոգրադի զինվորական օկրուգի զորքերի գլխավոր հրամանատարի պարտականությունները:
Հ. Բագրատունին ռուսական բանակի կազմում հայկական զինվորական ստորաժանումների կազմակերպիչներից էր: Շարունակելով զինվորական օկրուգի շտաբի պետի պաշտոնում ծառայությունը` 1917 թվականի օգոստոսին ընտրվել է Հայաստանի ռազմական կոմիսար, ռազմական խորհրդի նախագահ, գեներալ Լ. Տիգրանյանի և ազգային ազատագրական շարժման գործիչ Հակոբ Զավրյանի (Զավրիև) հետ կազմել Հայկական կորպուսի կազմակերպման ծրագիրը: 1917-ի նոյեմբերին նշանակվել է նորաստեղծ Հայկական կորպուսի հրամանատար, սակայն ոչ մի կերպ չի կարողացել հասնել Հայաստան:
Չնայած նրա դեմ իրականացված մահափորձին, որն ավարտվել է ոտքերի անդամահատմամբ, 1918թ. մասնակցել է Բաքվի հայության պաշտպանության կազմակերպման, քաղաքը թուրքական ու թաթարական միացյալ ուժերից ազատագրելու գործին, Կենտրոնական կասպիական բռնապետության կառավարության կողմից նշանակվել ռազմական նախարար (1918թ. ամառ): Կովկասյան իսլամական բանակի դեմ Բաքվի ճակատամարտում կրած պարտությունից հետո հայկական զինված խմբավորումների ու փախստականների հետ հարկադրված թողել է քաղաքը, անցել Հյուսիսային Պարսկաստան: 1918-ի նոյեմբերին հետ է դարձել, կրկին վերընտրվել Հայոց ազգային խորհրդում:
1919 թվականին խորհրդատուի որակում եղել է Փարիզյան խաղաղության վեհաժողովին մասնակցած պատվիրակության կազմում: Նույն թվականին գլխավորել է ԱՄՆ մեկնած Հայաստանի ռազմական առաքելությունը (պատվիրակության կազմում եղել է նաև Անդրանիկը), բազմաթիվ հանդիպումներ ունեցել ամերիկյան քաղաքական և հասարարական գործիչների հետ, բարձրացրել Հայաստանին օգնություն ցույց տալու, պաշտոնապես երկիրը ճանաչելու հարցերի շուրջ, Վաշինգտոնում պաշտոնական ընդունելության արժանացել ԱՄՆ ռազմական նախարարի և պետքարտուղարի կողմից: Առաքելության աշխատանքի ավարտից հետո վերադարձել է Ֆրանսիա, 1920 թվին նշանակվել Անգլիայում Հայաստանի Հանրապետության դեսպան:
Մասնակցել է Լոնդոնի (1921), Լոզանի (1923) կոնֆերանսներին:
Մահացել է 1943թ. դեկտեմբերի 23-ին: Հուղարկավորված է Լոնդոնի Բրոմտոնյան գերեզմանոցում: Տապանաքարին արձանագրված է` Ջեյմս Բագրատունի, Ռուսական կայսրության բանակի գեներալ-մայոր:
ԱԱԾ պահեստազորի սպաների միություն ՀԿ
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
-
Ասում են
Ադրբեջանը վերսկսել է պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ գնդակոծելով խաղաղ բնակիչներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքները
-
Ասում են… Մենք առաջարկել ենք համաձայնության գալ Ադրբեջանի հետ այնպես, որ Քելբաջարն ու Լաչինը, նաև ամբողջ Ղարաբաղը, փաստացի մնան Հայաստանի իրավասության ներքո
-
Ասում են Ռուսաստանը գնահատում է Հայաստանի հետ կառուցողական հարաբերությունները, սակայն հնարավոր չէ համաձայնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թեզերի հետ՝ ռուս խաղաղապահների առաքելության ձախողման մասին:
Տարածաշրջանային
Բաքուն ամեն կերպ փորձելու է ինտեգրվել չինական տրանսպորտային ծրագրերում
Ադրբեջանի ու Չինաստանի միջև ռազմավարական գործընկերության հռչակագիրն արդեն պտուղներ է տալիս։Օրերս «Միջին միջանցքի» նոր երթուղով Չինաստանից Թուրքիա է մեկնել առաջին բեռնատար գնացքը...
