Ուրբաթ, 13-ին

Բրիտանիան երեք ու կես տարի դուրս է գալիս ԵՄ-ից ու դեռ դուրս չի եկել: Բրեկզիտի ճակատագիրը հիմա պետք է որոշեն արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունները: Ինչու՞ են բրիտանացիները 100 տարվա մեջ առաջին ձմեռային ընտրություններին գնում: Ի՞նչ է լինելու բրեկզիտը: Ամեն ինչ կախված է նրանից՝ կհաղթի՞ Բորիս Ջոնսոնը ընտրություններում: Եթե Տորիները վերադարձնեն մեծամասնությունը, Համայնքների պալատը արագ կհաստատի բրեկզիտը ու Մեծ Բրիտանիան կհեռանա հունվարի 31-ին, ԵՄ-ի հատկացրած հետաձգման ժամկետում: Գուցե նաև ավելի շուտ՝ տարեմուտի գիշերը: Եթե Տորիները պահպանեն իշխանությունը փոքր կուսակցություններից մեկի հետ կոալիցիայով, տանջանքները կշարունակվեն: Խորհրդարանը կվերադառնա բրեկզիտի պայմանների մանրազնին վերլուծությանը, ու բրեկզիտը կարող է երկարաձգվել: Եթե հակառակ կանխատեսումների, մեծամասնություն ստանան ընդդիմադիր կուսակցությունները, առավել հավանական է, որ ցանկացած գործարք ԵՄ-ի հետ՝ նախկինը կան նորը, կդրվի հանրաքեի: Դա ևս կես տարի հետաձգում է, գուցե և ընդհանրապես բրեկզիտից հրաժարում:

Ո՞վ կհաղթի: Անհնար է գուշակել: Հարցումները վկայում են, որ Տորիները մեծ առավելություն ունեն, բայց բոլոր խաղաքարտերը խառնում է բրիտանական ընտրական համակարգը և միմյանց վրա հարձակումներ չգործելու հեռանկարի անորոշությունը գաղափարամերձ կուսակցությունների միջև: 650 ընտրատեղամասերից մեկում հաղթելու համար թեկնածուն պետք է առաջ անցնի բոլոր մրցակիցներից, մեծամասնություն չի պահանջվում, ոչ մի երկրորդ փուլ: Դա լուրջ հետևանքներ է առաջացնում: Օրինակ՝ տեսականորեն հնարավոր է, որ հարցումներում երկրորդ տեղում գտնվող կուսակցության թեկնածուները երկրորդը լինեն ընտրատեղամասերում: Միլիոնավոր ընտրողներ աջակցում են այդ կուսակցությունը, որ խորհրդարանում ոչ մի պատգամավոր չի ունենա: Զրո: Այդ պատճառով հիմնական պայքարը կենտրոնանալու է այն ընտրատեղամասերում, որտեղ մրցակիցների տարբերությունը մեծ չէ: Պահպանողականները՝ իբրև բրեկզիտի կուսակցություն, ակնհայտորեն կկորցնեն մանդատների մի մասը այն շրջաններում, որտեղ դեմ են բրեկզիտին: Նախևառաջ Շոտլանդիայում ու Լոնդոնում: Սակայն կարող են մանդատներ տանել Լեյբորիստներից Անգլիայի հյուսիսային ու կենտրոնական շրջաններում, որտեղ միաձայն քվեարկել են հօգուտ բրեկզիտի: Մյուս կողմից՝ Տորիներին սպառնում են առայժմ խորհրդարանում չներկայացված Նայջել Ֆարաջի Բրեկզիտի կուսակցության թեկնածուները: Իսկ Լեյբորիստներին՝ մոխիրներից հարություն առած լիբերալ-դեմոկրատները, որ բացահատորեն դեմ են բրեկզիտին:
Ինչու՞ են այդքան հաճախացել ընտրությունները:

Իրոք, Բրիտանիայում գործում է օրենք, որ ընտրություններն անցկացվում են 5 տարին մեկ: Օրենքն ընդունել են 2011-ին՝ վերջ դնելու արտահերթ ընտրությունների մղձավանջին: Բայց վերջին 5 տարում սա արդեն երրորդ ընտրությունն է, բացահայտորեն օրենքը նպատակին չի հասել: Եվ այն պատճառով, որ 2016-ի հանրաքվեում բրիտանացիները 52% կողմ, 48% դեմ ձայներով վճռեցին հեռանալ ԵՄ-ից: Ինչպե՞ս դուրս գալու քննարկումները հասարակությունն ու խորհրդարանը բաժանեցին երեք մասի, և ոչ մեկը չունի մեծամասնություն: Տեսակետները մոտավորապես այսպիսին են՝ ոմանք ուզում են կտրուկ խզել հարաբերությունները ԵՄ-ի հետ ու գնալ տարբեր կողմեր, ոմանք ուզում են բաժանվել սիրով ու պահպանել սերտ հարավերություններ, ոմանք պահանջում են հրաժարվել բրեկզըից ու մնալ ԵՄ-ի հետ:

Հանրաքվեի պահին իշխանությունը Տորիներինն էր, բայց մեծամասնությունը խորհրդարանում չնչին էր: Մեծացնելու և բրեկզիտի իր տարբերակը կյանքի կոչելու համար վարչապետ Թերեզա Մեյը օգտվեց Տորիների հանրաճանաչության աճից ու համոզեց ընդդիմությանը համաձայնել արտահերթ ընտրությունների 2017-ի հունիսին: Հաշվարկները սխալ էին՝ Տորիները կորցրին մեծամասնությունը: Մեյը երեք անգամ չկարողացավ խորհրդարանով անցկացնել բրեկզիտի համաձայնագիրը և արցունքն աչքերին հրաժարական տվեց: Տորիները վարչապետի պորտֆելը փոխանցեցին Բորիս Ջոնսոնին: Նա կյանքով երդվեց, որ Բրիտանիան հոկտեմբերի 31-ին դուրս կգա ԵՄ-ից: Բայց նա էլ ձախողվեց: Ջոնսոնը համաձայնեցրեց ԵՄ-ի հետ նոր գործարք, սակայն սահմանված ժամկետում չհասցրեց հաստատել խորհրդարանում: Պատգամավորները հրաժարվեցին սահմանափակվել 3 օրով՝ քննարկելու բրեկզիտի սահմանադրական, ծավալուն օրինագիծը և ավելի շատ ժամանակ խնդրեցին: Բորիս Ջոնսոնը մերժեց: Ընդդիմության հետ ճակատամարտում նա իր կուսակցությունից վտարեց երկու տասնյակ պատգամավորների ու հայտնվեց փոքրամասնության կառավարության վարչապետի դերում: Բայց Ջոնսոնը վստահ է, որ Համայնքների պալատում ուժերի դասավորությունը չի արտացոլում իր գաղափարների ու մեթոդների հանրաճանաչությունը ժողովրդի մեջ: Այդ պատճառով նա որոշեց, որ լավագույն ելքն արտահերթ ընտրություններն են, ոչ թե տարտղնված պայքարը անզիջում խորհրդարանի հետ: Ընդդիմությունը երկար չէր համաձայնում, բայց հետո որոշում ընդունեց: «ԵՄ-ում մնալ ցանկացողների համար դեկտեմբերի ընտրությունները վերջին շանսն են,- ընդդիմության տրամաբանությունը բացատրում է օրենսդրության փորձագետ Դևիդ Ալեն Գրինը:-Ընտրությունները նրանց համար ռիսկ են: Սակայն նրանք չեզոքացնում են մեկ այլ վտանգ՝ վաղ, թե ուշ խորհրդարանը հաստատելու էր բրեկզիտը»: Հենց այդ պատճառով Ջոնսոնի համառ կոչերին աջակցեցին Շոտլանդիայի ազգայնականներն ու լիբերալ դեմոկրատները:

Երկուսն էլ ուզում են ԵՄ-ում մնալ: Երկուսն էլ ակնհայտորեն կուժեղացնեն դիրքերը խորհրդարանում: Նրանց աջակցությունը Տորիներին բավական էր արտահերթ ընտրություններ հայտարարելու համար: Նման անելք իրավիճակում Լեյբորիստները՝ գլխավոր ընդդիմադիր կուսակցությունը, որ չի ցանկանում ոչ այս, ոչ այն կողմն անցնել բրեկզիտի հարցում, ստիպված էին համաձայնել ընտրություններին՝ չնայած սարսափեցնող վարկանիշին:
Ու՞մ են ընտրում: Իշխանության գլխավոր մարմինը Համայնքների պալատն է, ունի
650 պատգամավոր: Վարչապետ է դառնում մեծամասնության ղեկավարը (միակուսակցական կամ կոալիցիոն), կառավարությունը ձևավորվում է զինակից պատգամավորներից:

Ընդդիմադիր ամենամեծ խմբակցությունը ստանում է ընդդիմության պաշտոնական կարգավիճակ ու ձևավորում է ստվերային կառավարություն: Իշխող ու ստվերային կառավարությունների պատգամավորները նստում են նիստերի դահլիճի առաջին շարքում՝ դեմ դիմաց ու այդ պատճառով կոչվում են առաջինշարքայիններ; Կառավարությունն է որոշում նիստերի օրակարգը ու օրենսդիր գործունեության ծրագիրը, ընդդիմությունը դիմակայում է:
Ե՞րբ ամեն ինչ կվճռվի: Ընտրարշավին հատկացված է աշխատանքային 25 օր կամ 5 շաբաթ: Քվեարկությունը ավանդաբար տեղի է ունենում հինգշաբթի, այս անգամ՝ դեկտեմբերի 12-ին: 1923-ից հետո առաջին անգամ քարոզել ու քվեարկել բրիտանացիները ստիպված եմ մթին ու ցրտին: Վերջին կես դարում բրիտանացիները քվեարկում էին ուշ գարնանը, բայց բրեկզիտն ամեն ինչ փոխեց: Հաղթողներին կիմանանք ուրբաթ: 13-ին:
BBC

Հ.Գ. Պատկերացնու՞մ եք՝ ինչ խորհրդարան է հավաքվելու՝ ուրբաթ, 13-ին: Գուցե ընթերցողներից ոմանք զարմանան բրիտանացիների բթամտության վրա՝ ի՞նչ են իրենց պատեպատ տալիս՝ ասֆալտին փռեն, դռները կոտրեն, շենքերը շրջափակեն ու պահանջեն՝ ոչ բրեկզիտին: Կամ՝ առաջ, դեպի բրեկզիտ: Երկու վարչապետի խորհրդարանը պարացնում է մատերի վրա, հիմա էլ գնում է լուծարման, որովհետև... սկզբունքային տարաձայնություններ ունի: Պահ-պահ, երկրի տնտեսությունը միլիարդների վնասներ է կրում, իսկ իրենք ընկել են ինչ-որ 3 տոկոսի հետևից: Ինչ է, թե ժողովրդավար են: Հիմա հասկանում եք՝ մեր ու բրիտանացիների մենթալիտետի տարբերությունը: Մենք պատվանդանին ենք դնում նպատակահարմարությունը, նրանք՝ գաղափարը: Նրանք ուղիղ են գնում, մենք ծռմռվելով՝ հարմարվում:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ