«Իմ ճոխ այ­գում մր­գա­քաղ է»

Բևե­ռա­խույզ, ճա­նա­պար­հորդ, դի­վա­նա­գետ, գիտ­նա­կան, աշ­խար­հագ­րա­գետ, ազ­գագ­րա­գետ, կեն­սա­բան, բազ­մա­թիվ գր­քե­րի հե­ղի­նակ, մեր ժո­ղովր­դի մեծ բա­րե­կամ Ֆրի­տյոֆ Նան­սե­նին, ում, հա­վա­նա­բար, կա­րե­լի է հա­մա­րել 20-րդ դա­րի ա­ռա­ջին ի­րա­վա­պաշտ­պա­նը, ըստ ար­ժան­վույն է ներ­կա­յաց­նում իմ նախ­կին հա­մա­քա­ղա­քա­ցի ՖԵ­ԼԻՔՍ ԲԱԽ­ՉԻ­ՆՅԱ­ՆԸ: Նա հիմ­նել է Խա­ղա­ղու­թյան Նո­բե­լյան մր­ցա­նա­կի դափ­նե­կիր Ֆ. Նան­սե­նի հիմ­նադ­րամ և նրան նվիր­ված ինք­նա­տիպ թան­գա­րան:

Բախ­չի­նյա­նը ծն­վել է 1950 թ. սեպ­տեմ­բե­րի 22-ին, Ա­լա­վեր­դի քա­ղա­քում՝ կոշ­կա­կա­րի ըն­տա­նի­քում: Ա­վար­տե­լով Բագ­րա­տա­շե­նի թիվ 1 միջ­նա­կարգ դպ­րո­ցը, Էջ­միած­նի ա­կում­բագ­րա­դա­րա­նա­յին տեխ­նի­կու­մը և Վա­նա­ձո­րի ման­կա­վար­ժա­կան ինս­տի­տու­տի բա­նա­սի­րա­կան ֆա­կուլ­տե­տը՝ 1978-81 թթ. Վիլ­նյու­սի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նի լիտ­վա­կան գրա­կա­նու­թյան ամ­բիո­նում ու­սում­նա­սի­րել է հայ-լիտ­վա­կան գրա­կան-մշա­կու­թա­յին կա­պե­րը:

Ֆե­լիքս Բախ­չի­նյանն աշ­խա­տել է «Լո­ռի» շր­ջա­նա­յին և «Սո­վե­տա­կան Հա­յաս­տան» հան­րա­պե­տա­կան թեր­թե­րի խմ­բագ­րու­թյուն­նե­րում, ե­ղել է Ա­լա­վեր­դու քաղ­խոր­հր­դի գործ­կո­մի մշա­կույ­թի բաժ­նի վա­րիչ, Թու­մա­նյա­նի շր­ջա­նի գրա­դա­րան­նե­րի կենտ­րո­նա­կան հա­մա­կար­գի տնօ­րեն, Հա­յաս­տա­նի գրող­նե­րի միու­թյան նա­խա­գա­հի խոր­հր­դա­կան, գրող­նե­րի միու­թյան վար­չու­թյան քար­տու­ղար, Լո­ռու մարզ­պե­տի խոր­հր­դա­կան, հիմ­նադ­րել է «Հա­յոս-Քարթ­լոս» հայ-վրա­ցա­կան գրա­կան ան­կախ հան­դե­սը:

ԲՀԻ ՕՀՀՄ «Արևելք-Արևելք» ծրագ­րի շր­ջա­նակ­նե­րում 1998 թ. մար­տին մաս­նակ­ցել է Սանկտ-Պե­տեր­բուր­գում կազ­մա­կերպ­ված Բալ­թյան լե­զու­նե­րի մի­ջազ­գա­յին գի­տա­ժո­ղո­վին և հան­դես ե­կել «Հաաս­տա­նը Է­դուար­դաս Մե­ժե­լայ­տի­սի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րում» զե­կուց­մամբ, իսկ 2000 թ. ԲՀԻ ՕՀՀՄ-ի, Հա­յաս­տա­նի գրող­նե­րի միու­թյան և «Գա­րուն» հան­դե­սի խմ­բագ­րա­կան խոր­հր­դի ո­րոշ­մամբ ար­ժա­նա­ցել է «Հա­մաս­տե­ղու­թյուն» ծրագ­րի լա­վա­գույն թարգ­ման­չի վկա­յագ­րին:

Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյան գի­տու­թյուն­նե­րի ազ­գա­յին ա­կա­դե­միան և «Ճշ­մա­րիտ­նե­րը հա­յե­րի հա­մար» մի­ջազ­գա­յին կո­մի­տեն հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թյան դա­տա­պարտ­ման և մար­դա­սի­րա­կան սկզ­բունք­նե­րի հաս­տատ­ման ուղ­ղու­թյամբ ծա­վա­լած գի­տա­կան և հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծու­նեու­թյան հա­մար Ֆ. Բախ­չի­նյա­նին պարգևատ­րել են նոր­վե­գա­ցի նշա­նա­վոր գիտ­նա­կան և հու­մա­նիստ Ֆրի­տյոֆ Նան­սե­նի հու­շա­մե­դա­լով:

Հա­յաս­տա­նի և Մոսկ­վա­յի գրող­նե­րի միու­թյուն­նե­րի ան­դամ, Վրաս­տա­նի հա­սա­րա­կա­կան գի­տու­թյուն­նե­րի և Կով­կա­սի ժո­ղո­վուրդ­նե­րի ա­կա­դե­միա­նե­րի ա­կա­դե­մի­կոս Ֆե­լիքս Բախ­չի­նյա­նը բազ­մա­թիվ մե­նագ­րու­թյուն­նե­րի և թարգ­մա­նա­կան գր­քե­րի հե­ղի­նակ է, կազ­մել և հրա­տա­րա­կել է Է­դուար­դաս Մե­ժե­լայ­տի­սի հայ­կա­կան թե­մա­նե­րով «Այս­տեղ Հա­յաս­տանն է», «Հայ­կա­կան ֆե­նո­մե­նը», «Իմ կրկ­նա­կի Ա­րա­րա­տը», «Ճա­կա­տագ­րի թաս», «Իմ Հա­յաս­տա­նը», Վա­լեն­տին Օս­կոց­կու «Ղա­րա­բա­ղյան օ­րա­գիր», Սիլ­վա Կա­պու­տի­կյա­նի, Շառլ Ազ­նա­վու­րի, Զա­րեհ Խրա­խու­նու, Ռո­պէր Հա­տե­ճյա­նի, Զահ­րա­տի, Հրա­չյա Մաթևո­սյա­նի գր­քե­րը՝ հա­յե­րեն, ռու­սե­րեն և վրա­ցե­րեն: Բո­լո­րո­վին վեր­ջերս Ֆե­լիքս Բախ­չի­նյա­նը պարգևատր­վել է ՈՒկ­րաի­նա­յի ազ­գա­յին գրող­նե­րի միու­թյան «Պատ­վո նշան» մե­դա­լով: Վեր­ջին տա­րի­նե­րին հենց նա է ա­մե­նա­շա­տը հի­շա­տակ­վում Հա­յաս­տա­նի գրող­նե­րի միու­թյան մր­ցա­նա­կա­կիր­նե­րի, նաև «Գրա­կան թեր­թի» գրա­կա­նա­գի­տա­կան վեր­լու­ծու­թյուն­նե­րի և գրա­խո­սա­կան­նե­րի հե­ղի­նակ­նե­րի թվում։

…Երբ 1970-ա­կան­նե­րի վեր­ջե­րին նա տե­ղա­փոխ­վում էր Երևան, նրա շր­ջա­պա­տից ոչ մեկն այս­պի­սի հունձք, թերևս, չէր պատ­կե­րաց­նում: Այն ժա­մա­նակ ի­րա­րա­մերժ էին գնա­հա­տա­կան­նե­րը, ժա­մա­նա­կը, սա­կայն, իր սր­բագ­րում­ներն ա­րեց, ու Ֆե­լիքս Բախ­չի­նյա­նի կյան­քը դար­ձավ բաց­վող ու չփակ­վող գիրք-դա­սա­գիրք: Նա սի­րով խոս­տո­վա­նել է.

…Ան­բա­ժան է ՁԵր ծի­ծա­ղը,

Եվ լու­սա­վոր՝ իմ եր­կի­րը.

Իմ ճոխ այ­գում մր­գա­քաղ է

Ձերն է, ձերն է ողջ բեր­քը:

Մերն է, ա­յո, ողջ բեր­քը, քա­նի որ նա ին­քը մերն է հո­գով, էու­թյամբ, քա­նի որ նրա ջան­քե­րով է նաև մեզ ներ­կա­յա­նում լիտ­վա­կան ժո­ղո­վուր­դը՝ իր ան­զու­գա­կան Է­դուար­դաս Մե­ժե­լայ­տի­սով, ու մեր քա­ղա­քին ձոն­ված «Պղն­ձե դի­ման­կար» ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյամբ։

Ստեղ­ծա­գոր­ծող­նե­րը սո­վո­րա­բար չեն ծե­րա­նում, ե­րի­տա­սար­դա­կան ա­վյու­նով է աշ­խա­տում և ստեղ­ծա­գոր­ծում նաև յո­թա­նա­սու­նա­մյա մեր հայ­րե­նա­կից Ֆե­լիքս Բախ­չի­նյա­նը:

«Հա­ճախ եմ մտա­ծում՝ ին­չու՞ մի հա­մեր­գում այս­պես հա­մե­րաշխ ու ներ­դաշ­նակ կա­րող են հն­չել Գու­նոն, Շու­բեր­տը, Կո­մի­տա­սը, Եկ­մա­լյա­նը, Բա­խը և ա­ռանց թարգ­ման­չի խո­սել մարդ­կանց սր­տե­րի հետ, բայց նրանց ծնող ժո­ղո­վուրդ­նե­րը հար­կադր­ված են ապ­րե­լու ան­ջր­պետ­ված, հա­ճախ բռ­նա­դա­տե­լով մե­կը մյու­սին»,- գրում է Ֆե­լիքս Բախ­չի­նյանն իր «Մաեստ­րոն» գր­քույ­կում:

Ին­չու՞: Բա­զում են այն ին­չու­նե­րը, որ ա­ռա­ջադ­րում է Ֆե­լիքս Բախ­չի­նյա­նը: ՈՒ­րեմն ա­պա­վի­նենք նրա խոս­քին ու սպա­սենք այ­սօր­վա հո­բե­լյա­րի մտ­քի և գր­չի նոր առ­կայ­ծում­նե­րին:

Վա­ղար­շակ ՂՈՐԽ­ՄԱ­ԶՅԱՆ

Մեկնաբանություններ