ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները մտադիր են «սեղմել» Իլհամ Ալիևին

Նյու Յորքում ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 71-րդ նստաշրջանի կուլիսներում կայացան ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների հանդիպումները Ադրբեջանի և Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարների հետ: Առանձին հանդիպումներ նրանց հետո ունեցավ ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ Անջեյ Կասպրշիկը:

Բանակցությունների արդյունքներով ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները համատեղ հայտարարություն տարածեցին. «Հանդիպումների ընթացքում մենք հատուկ ուշադրություն հատկացրինք Վիեննայում (2016, մայիս) և Սանկտ Պետերբուրգում (2016, հունիս) ձեռք բերված համաձայնությունների կատարմանը: Մասնավորապես՝ մենք քննարկեցինք հետագա քայլերը, որոնք կարող են ստեղծել սուբստանտիվ բանակցությունների մթնոլորտ, որոնց կհանգեցնեին կոնֆլիկտի կարգավորմանը: Մեր երկրների կառավարությունները պատրաստ են ընդունել նախագահների կամ ԱԳ նախարարների հանդիպումը հարմար ժամանակ»:

ՄԽ համանախագահները մտադիր են առաջիկայում այցելել տարածաշրջան: Իսկ ԱՄՆ համանախագահ Ջեյմս ՈՒոռլիքն ընդհանրապես լավատեսորեն հայտարարեց. «Մենք առաջադիմություն ենք ակնկալում առանցքային հարցերում»: Ֆրանսիայի նախագահ Ֆրանսուա Օլանդը Հանրապետության անկախության օրվա առիթով նախագահ Սերժ Սարգսյանին հղած նամակում հաղորդել է, որ Փարիզը պատրաստ է ընդունել Ադրբեջանի ու Հայաստանի նախագահներին Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտի կարգավորման շրջանակներում:

Կոնֆլիկտի շուտափույթ և խաղաղ կարգավորմանը խոստացել է օգնել նաև Գերմանիայի նախագահ Յոահիմ Գաուկը՝ գրելով Սերժ Սարգսյանին. «Իբրև ԵԱՀԿ նախագահող երկիր, Գերմանիան ցանկանում է նպաստել կոնֆլիկտի արագ և խաղաղ լուծմանը»: Առաջին հայացքից՝ նոր ոչինչ, սովորական դիվանագիտական աշխատանք: Բայց առավել ուշադիր հայացքը ի հայտ է բերում կարևոր նյուանսներ: Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Էլմար Մամեդյարովը Իսլամական համագործակցության կազմակերպության Ղարաբաղի հարցով խմբի առաջին նիստում, ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 71-րդ նստաշրջանում, ուրվագծեց կոնֆլիկտի կարգավորման ինչ-որ զուգահեռ մեխանիզմ: Նա հայտարարեց, որ «Ադրբեջանը Հայաստանից սպասում է օկուպացիոն քաղաքականության կասեցում և Ղարաբաղի հարցով բանակցությունների սկսում՝ հիմնված բարի կամքի վրա»: Այսպես կոչված, Ղարաբաղյան հարցի կարգավորման շփման խումբը ստեղծվել է 2016-ի ապրիլի 13-15-ին ԻՀԿ-ի Ստամբուլի սամմիթում՝ կազմում ունենալով յոթ երկիր՝ Թուրքիա, Մարոկկո, Սաուդյան Արաբիա, Պակիստան, Մալայզիա, Գամբիա, Ջիբուտի: Խումբը չի գործում և Բաքվի համար ընդամենը հարթակ է՝ որոշակի հայտարարությունների համար: Սա՝ առաջին: Երկրորդ՝ Ադրբեջանի ԱԳ նախարարի խոսքով՝ Լեռնային Ղարաբաղի հարցով նախորդ բոլոր բանակցությունները, համենայն դեպս՝ Հայաստանի համար, չեն համարվում «բարի կամքի բանակցություններ»: Հարց է ծագում՝ ինչի՞ մասին ու ինչո՞ւ է նույն Մամեդյարովը ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 71-րդ նստաշրջանի կուլիսներում բանակցում ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների ու դեսպան Կասպրշիկի հետ, եթե տարբեր հարթակներում նրա հրապարակած բանակցային օրակարգերը միմյանց չեն համապատասխանում: Այստեղ կա ինտրիգ, որի մասին տարբեր պատճառներով գերադասում են բարձրաձայն չխոսել: Օրերս Բաքվում կայացել է Baku Network փորձագիտական խորհրդի նիստը, որտեղ քննարկվել է տարածաշրջանում ստեղծված վիճակը ապրիլյան պատերազմից հետո, մասնավորապես՝ Հայաստանում: Պարզվել է, որ ադրբեջանցի փորձագետները չգիտես ինչու անհանգիստ են նոր վարչապետ Կարեն Կարապետյանի նշանակումից, որը գնահատվում է «Ռուսաստանին իր լոյալությունը վաճառելու Երևանի փորձ՝ Արևմուտքի հետ ֆլիրտն ավարտելուց հետո»: Նույնիսկ եթե այդպես է, զարմանալի ոչինչ չկա, Հայաստանը ՀԱՊԿ և ԵԱՏՄ անդամ է և ջանում է տարբեր միջոցներով, այդ թվում՝ կադրային փոփոխություններով, առավել համարժեք հարաբերություններ հաստատել Ռուսաստանի հետ:

«Սարգսյանի ցուցադրական այցը Վաշինգտոն՝ միջուկային անվտանգության սամմիթին, որից հրաժարվել էր ՌԴ նախագահը, այցը ՆԱՏՕ-ի սամմիթ և այլն: Հայաստանը, գտնվելով Ռուսաստանից կոշտ կախման մեջ, վերջին ամիսներին փորձում էր ինքնուրույնություն խաղալ»,- Baku Network-ի նիստում ասել է «Эхо»-ի վերլուծաբան Նուրանին: Բայց ԱՄՆ-ում՝ միջուկային անվտանգության սամմիթում, եղել է և Ադրբեջանի նախագահը, ինչո՞ւ են Երևանի արևմտյան շփումները հարուցում Բաքվի փորձագետների այդպիսի նյարդայնությունը: Կա պատասխան: Որոշ տվյալներով՝ Բաքուն փորձում էր Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը լուծել Երևանի հետ երկկողմ հարաբերություններում՝ ԱՄՆ-ի հովանու ներքո՝ շրջանցելով Մոսկվան ու ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը: Այդ մանևրը ձախողվեց ապրիլյան պատերազմով: Միայն այդ ենթատեքստում է Ադրբեջանի ԱԳ նախարարի կոչը Երևանին «բանակցություններ սկսել բարի կամքով» տրամաբանական հնչում: Միևնույն ժամանակ՝ դա նշանակում է, որ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների առաջիկա այցը տարածաշրջան՝ Վիեննայի ու Սանկտ Պետերբուրգի համաձայնությունները գործնականում կատարելու համար՝ վերահսկողության համակարգ և միջազգային դիտորդներ հակամարտող կողմերի շփման գծում, հազիվ թե հաջողության շանս ունի:

Ինչպես արձանագրել է Հայաստանի ԱԳ նախարարի պաշտոնակատար Էդվարդ Նալբանդյանը Նյու Յորքում ամերիկացի փորձագետների հետ հանդիպմանը. «Բաքուն մշտապես ձեռք բերված համաձայնություններից հետքայլ է անում»: Այդ մասին է խոսել Նալբանդյանը և ԵՄ արտաքին գործերի և անվտանգության հարցերով բարձրագույն ներկայացուցիչ Ֆեդերիկա Մոգերինիի հետ, որը հաստատել է ԵՄ աջակցությունը ՄԽ-ի ջանքերին՝ Լեռնային Ղարաբաղի հարցի խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ: Ապրիլյան պատերազմից հետո Երևանը հրաժարվում էր բանակցել Բաքվի հետ, քանի դեռ կոնֆլիկտի գոտում հրադադարի խախտման դեպքերի հետաքննության մեխանիզմներ տեղակայված չեն և ընդլայնված չեն ԵԱՀԿ դիտորդական խմբի լիազորությունները: Հիմա այդ որոշումը կա, ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները մտադիր են «ճնշել» Ադրբեջանին, որի ստորագրությունը կա Սանկտ Պետերբուրգի համաձայնության տակ, որպեսզի սկսեն առաջ տանել խաղաղ կարգավորման գործընթացը: Բայց Բաքուն հրաժարվում է կատարել կոնֆլիկտի գոտում իրավիճակի վերահսկողության մեխանիզների տեղակայման պայմանավորվածությունը, նախագահ Ալիևի շուրթերով հայտարարելով, որ «անհրաժեշտություն չի տեսնում»: Այդ դեպքում ՄԽ համանախագահները կարող են կազմակերպել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի նոր բանաձևի ընդունում Լեռնային Ղարաբաղի հարցով: «Դիվանագիտական օղակը» Ադրբեջանի շուրջ սեղմվում է:
Ստանիսլավ ՏԱՐԱՍՈՎ, REGNUM

Հ.Գ. Սկսենք ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների հայտարարությունից, որ կոչ են անում սկսել «սուբստանտիվ բանակցություններ», իսկ դա Ադրբեջանի բազմիցս բարձրաձայնած առաջարկն է, երբ Բաքուն նախապես հրաժարվում է շփման գծում վերահսկողության մեխանիզմներից՝ համարելով ստատուս քվոյի հաստատում և պահանջում է հայկական զինուժի դուրսբերում «օկուպացված տարածքներից»՝ բանակցություններ սկսելու համար, նաև հայտարարելով, որ երկրորդ հայկական պետություն չի կարող լինել: ՈՒրեմն՝ ինչի՞ շուրջ բանակցել: Երկրորդ՝ Baku Network փորձագիտական խորհրդի նիստում քննարկվել է ստեղծված վիճակը ապրիլյան պատերազմից հետո Հայաստանում: Բնական է, պիտի քննարկեն: Իսկապես՝ «զարմանալի ոչինչ չկա», զարմանալի է, որ ռուս փորձագետն է համարում, որ Հայաստանը կադրային փոփոխություններով փորձում է «առավել համարժեք հարաբերություններ հաստատել Ռուսաստանի հետ», այսինքն՝ համաձայն է, որ Կրեմլը վարչապետ նշանակի, ինչ-որ հարցեր լուծելու համա՞ր: Երրորդ՝ արձանագրելով, որ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների այցը տարածաշրջան հաջողության շանս չունի և «ՄԽ համանախագահները կարող են կազմակերպել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի նոր բանաձևի ընդունում Լեռնային Ղարաբաղի հարցով», ենթադրվում է, որ այդ բանաձևը ազգերի ինքնորոշման իրավունքը պիտի արձանագրի կոնֆլիկտների կարգավորման մեջ: Այլապես որևէ այլ բանաձև իրավիճակ չի փոխի և Բաքվի համար սպառնալիք չէ: Բայց դա բոլորովին չի նշանակում, որ «Դիվանագիտական օղակը» Ադրբեջանի շուրջ սեղմվում է», դա ընդամենը կարող է նշանակել, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը սուբստանտիվ բանակցությունների մթնոլորտ է ստեղծում: Կփոխվի՞ բանակցությունների բովանդակությունը, թե՞ ոչ՝ սա է հարցը: Ամենայն հավանականությամբ՝ ոչ: Չորրորդ՝ ի՞նչ «որոշ տվյալներ» են, որ Բաքուն փորձում էր Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը լուծել Երևանի հետ երկկողմ հարաբերություններում՝ ԱՄՆ-ի հովանու ներքո՝ շրջանցելով Մոսկվային ու ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, և այդ մանևրը ձախողվեց ապրիլյան պատերազմով: Այսինքն՝ ապրիլյան պատերազմը Բաքվի ու Մոսկվայի համատեղ պատասխա՞նն էր Վաշինգտոնին: Բաքվինը՝ որովհետև Վաշինգտոնը իր կամքը Երևանին չէր պարտադրել: Մոսկվայինը՝ որովհետև սեպարատ բանակցություններով իրեն խաղից դուրս էին դրել: Բայց այդ դեպքում պիտի «պատժվեր» և Բաքուն: Վեցերորդ՝ ոչ մի տրամաբանություն չկա, որ Բաքվի հետ սեպարատ բանակցությունների մեջ մտնելով՝ Վաշինգտոնը Ալիևի ոտքը ԱՄՆ դրած պահին հայտարարում է, որ Այովայի նահանգը ճանաչում է ԼՂՀ անկախությունը: Դա կարող էր լինել մի դեպքում՝ եթե Ալիևը ձախողել էր բանակցությունները:

Եթե իսկապես եղել են սեպարատ բանակցություններ, ի՞նչ սկզբունքով: Մադրիդյան սկզբունքների տարատեսակների՞: Ի՞նչ իմաստ ուներ Մոսկվային ու Փարիզին խաղից հանել այդ դեպքում: Թերևս հերթական ապատեղեկատվությունն է, որ նպատակ ունի ստուգել արձագանքները: Յոթերորդ՝ հանրաքվեն Ադրբեջանում, ընտրությունները Հայաստանում, հետո նաև Ադրբեջանում այն ժամանակը չեն, երբ նման հարցեր են լուծվում: Այսինքն՝ ոչ մի օղակ էլ չի սեղմվում ու նույնիսկ չկա: Միայն «բարի կամքը կա»՝ առանց բանակցությունների, որոնց շուրջ ինտրիգներն ավելի շատ են, քան բանակցելու ցանկությունը:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ