Պուտինի ֆլիրտը Էրդողանի հետ

Թուրքիայում ձախողված հեղաշրջումից և նախագահ Էրդողանի քաղաքական հակառակորդների ամենօրյա ձերբակալություններից ու աշխատանքից ազատումներից հետո արևմտյան շատ դիվանագետներ ասում են. «Այն, ինչ երեկ թվում էր անհավանական, այսօր իրականություն է»: Նույնը վերաբերում է Թուրքիայի արտաքին քաղաքականությանը. Անկարայի ու Մոսկվայի միջև «սառցե դարաշրջանից» հետո Էրդողանը ցուցադրաբար որոնում է Պուտինի բարեկամությունը՝ գրում է Մաթիաս Գեբաուերը Der Spiegel ամսագրում:

Երեքշաբթի հայտնի դարձավ, որ օգոստոսի 9-ին Էրդողանը կհանդիպի իշխանությանը նույնքան սիրահարված Պուտինին, որքան ինքն է, նրա հարազատ Սանկտ Պետերբուրգում: Այն, որ Էրդողանը հատկապես հիմա է շեշտը դնում Պուտինի հետ բարեկամության վրա, այլ մեկնաբանություն չունի, քան երկրի կողմնորոշման փոփոխություն՝ Արևմուտքի փոխարեն Էրդողանը հիմա շրջվում է դեպի Արևելք: Դա հատկապես նկատելի էր հեղաշրջումից հետո առաջին ժամերին. դեռ շաբաթ գիշերը Պուտինն առաջինը համերաշխություն հայտնեց Թուրքիայի նախագահին և դատապարտեց հեղաշրջումը: Այդ մերձեցումը կարևոր է Էրդողանի համար՝ նրան անհրաժեշտ են լավ նորություններ երկրում տնտեսական վիճակի վատացման համապատկերում: Ռուսական խփված ռմբակոծիչի համար հունիսյան ներողություններից հետո Պուտինը տեղնուտեղը հանեց թուրքական գյուղմթերքների էմբարգոն: Հիմա Պուտինն ու Էրդողանն ուզում են վերսկսել «Թուրքական հոսք» գազատարի նախագիծը և Թուրքիայում նոր ԱԷԿ-ի շինարարությունը: Անկարան սպասում է ռուս զբոսաշրջիկների վերադարձին թուրքական լողափեր, որից հետո Էրդողանը կարող է նույնիսկ փոքր բարելավումը «վաճառել» իբրև սեփական մեծ հաջողություն: Նա անտեսում է արտաքին քաղաքականության մեջ վերահաս վնասները Պուտինի հետ պակտից: Ավելին՝ փորձում է դրանից շահել, թեպետ Էրդողանը գիտի, որ ՆԱՏՕ-ն մեծ տագնապով է հետևում իր գործընկերոջ վերակողմնորոշմանը: Նրա կարծիքով, այդօրինակ սադրանքները, հակառակը, տեղին են՝ վկայում են, որ Արևմուտքի հետ հետագա խորթացման պարագայում Թուրքիան ունի այլընտրանքային գործընկեր: Սակայն, միանգամայն ակնհայտ է, որ Էրդողանը երբեք դուրս չի գա ՆԱՏՕ-ից:
Der Spiegel

Հ.Գ. Ռուս-թուրքական դարավոր եղբայրության վերականգնումին Ռուսաստանում նույնքան էին սպասում, որքան Թուրքիայում:

Հուլիսի 17-ին հեռախոսելով Էրդողանի հետ՝ Պուտինը ուրվագծեց Մոսկվայի սկզբունքային դիրքորոշումը՝ «կատեգորիկ անթույլատրելի են պետության կյանքում հակասահմանադրական գործողություններն ու բռնությունը» և ցավակցություն հայտնեց մարդկային կորուստների համար: Նրանք պայմանավորվել էին տետ ա տետ հանդիպել Չինաստանում Մեծ քսանյակի ժամանակ, հետո առաջ բերեցին հանդիպումը: Ակնհայտ է, որ հանդիպման նախնական օրակարգը փոփոխություններ է կրելու՝ թե թուրքական հեղաշրջման փորձի, թե տարածաշրջանային փոփոխվող իրավիճակի պատճառով: Էրդողանը, օրինակ, Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանիի հետ հեռախոսազրույցում պատրաստակամություն է հայտնել համագործակցել Իրանի ու Ռուսաստանի հետ՝ տարածաշրջանային խնդիրները լուծելու համար: «Մենք տրամադիր ենք համագործակցել Իրանի ու Ռուսաստանի հետ, որպեսզի ձեռք ձեռքի տված լուծենք տարածաշրջանի պրոբլեմները և ուժեղացնենք մեր քայլերը՝ խաղաղությունն ու կայունությունը տարածաշրջան վերադարձնելու համար»՝ հայտարարել է Էրդողանը: Իրանցի փորձագետները ընդգծում են, որ նոր «եռյակի» գաղափարը առաջինը հնչել է Իրանի, ոչ թե Ռուսաստանի նախագահի հետ հեռախոսազրույցում, և դա համարում են «նոր քայլ»՛՝ Իրանի նախագահի միջնորդության միջոցով Կրեմլին «հավերժական բարեկամություն» առաջարկելու՝ արդեն «եռյակ միության» շրջանակներում: Բայց Թուրքիան դեպի Ռուսաստան ու Իրան շրջելու համար Էրդողանը պիտի փոխի քաղաքականությունը Սիրիայի ու անձամբ Բաշար Ասադի նկատմամբ: Բացի այդ՝ պիտի վերանայի փոխհարաբերությունները Սաուդյան Արաբիայի ու արաբական երկրների հետ, որ միշտ գայթակղության քար են եղել Անկարայի ու Թեհրանի համար:

Թուրքիայի հարաբերությունների բարելավումը Թել Ավիվի հետ Թեհրանում բազում հարցեր է առաջացնում: Այս օրերին բազում «արտահոսքեր» են եղել, որ Թուրքիայի ռազմական հեղաշրջման հետ կապ ունի Սաուդյան Արաբիան, իսկ Մոսկվան, իբր, հեղաշրջումից մի քանի ժամ առաջ զգուշացրել է Էրդողանին և հնարավոր է համարել նրա պաշտպանությունը հատուկջոկատայինների 25-րդ գնդի օգնությամբ: Թուրքական ձախողված հեղաշրջումը շարունակվում է լրատվամիջոցներում՝ նորանոր բացահայտումների տեսքով, որոնց համապատասխանությունը իրականությանը նույնքան հավանական է, որքան անհավանական: Պարզապես բոլոր կողմերը փորձում են իրենց շահաբաժինը ստանալ նոր իրավիճակում: ԱԶԿ-ի փոխնախագահ Յասին Աքթայը հայտարարեց, որ Թուրքիային մենակ թողեցին. «Եթե հարցնեք՝ բավարա՞ր էր արևմտյան երկրների աջակցությունը Թուրքիայում հեղաշրջումը կանխելու համար, կասեմ, որ մենք դժգոհ ենք և լրջորեն հիասթափված: Մեզ հիասթափեցնում է, որ առաջին հարցը տալիս են, թե ինչ ենք անելու ապստամբների հետ, որ ձերբակալել ենք: Դա շատ վիրավորական է և ուղղված է Թուրքիայի թուլացմանը: Դա մեզ մենակ թողնելու ցանկություն է: Այդ ագրեսիայի նպատակը Թուրքիային ծնկի բերելն էր և պատերազմի ամենաբուռն պահին մեզ հարցնում են՝ ինչպե՞ս ենք վարվելու թշնամու հետ: Եթե ապստամբները հաղթեին, ոչ մարդու իրավունքներ կմնային, ոչ կենդանիների: Երբ մեզ հարցնում են ապստամբների իրավունքների մասին, մենք ակամա մտածում ենք՝ իսկ նրանք չե՞ն կանգնած հեղաշրջման թիկունքում: Դա աջակցություն է հեղաշրջման փորձ կատարողներին»: Բայց մի հավատացեք այն ամենին, ինչ ասվում է, իրական քաղաքականությունը միշտ գործերի մեջ է, ոչ թե խոսքերի, որոնցով այդ գործերը ներկայացվում են: Թուրքիայի վարչապետ Բինալի Յիլդիրիմը, օրինակ, հայտարարել էր, որ հեղաշրջման փորձից առաջ Անկարան պատրաստվում էր բարելավել հարաբերությունները Հայաստանի հետ և Բաքվի տրամադրություններն էր շոշափում: Իսկ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները պատրաստվում էին գնալ Անկարա՝ Թուրքիայի հետ քննարկելու ԼՂ հարցը, ակնհայտորեն՝ Հայաստանի հետ սահմանը բացելու և Նախիջևանով երկաթուղին գործարկելու խնդրով՝ ելնելով իրավիճակից, որ ԼՂ հարցի շուրջ ինչ-որ վճիռ է կայացվում: Ամեն ինչ ընթացքի մեջ է, ամեն ինչ անորոշ:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ