Չտա Աստված, եթե այսպես շարունակվի, ու ազգը ոտքի չկանգնի,
ինչը ոչ թե շարունակվում, այլ օր-օրի վատթարանում է, երանի ենք տալու 37-ին, ինչը գոնե պետության հիմքերը չէ՜ր խարխլում:
Նորից կանգնած ենք Հայաստանը Թուրքիայի և Ռուսաստանի միջև կիսելու սպառնալիքի առջև:
Ռուսաստանը՝ լավագույն դեպքում:
Աստված կանչիր, կարճմիտ ազգ, որ վիզդ դնես ռուսական սապոգի, ոչ՝ յաթաղանի տակ, քանի որ վիլայեթի փորձն ունես, վերջն էլ գիտես, բայց շարունակում ես կարոտ զգալ թափված արյանդ հոտին:
Ահա թե ինչու ես լուռ, դու կարոտում ես մորթվելուդ, սա էլ հասկացանք:
Էլ աշխարհը նախկին գարնանային տարիքի մեջ չէ, որ քեզ խղճան, արևելքդ ամբողջությամբ Ելիզավետպոլի նահանգի մեջ առնեն, էլ չկա միամիտ Ռուսաստանը, ով կգա ու կփրկի քեզ՝ իր կարմիր հեղափոխությամբ: Նույնիսկ երանելի ,,նախկինները,, չեն լինելու, որոնց առկայությամբ տանը հանգիստ վեր էիր ընկնում, տրտնջում գործազրկությունից, անարդարությունից ու իշխանական թալանից: Նույնիսկ մեր ամենառևանշիստական կոչվող ազգային ուժերը չեն կարողանալու փրկել քեզ:
Գլխիդ ես տալու, անիծելու նիկոլին ու նրա բանդային՝ ուշ է լինելու: Նրանք անարգել շարունակելու են իրենց կյանքը աշխարհի լավագույն կղզիներում՝ քեզ ու տուն-տեղդ ամբողջությամբ հանձնած թուրքին ու՝ թռա՜ծ...
Լավագույն դեպքում՝ մի երկուսի գլուխները կգլորվեն օվկիանոս կամ ծով, բայց դրանից քո վերքերը չեն սպիանա:
Այլևս դուռդ քացով են բացելու, հենց ծպտուն հանես, տանդ մեջ բռնաբարեն ու մորթեն քեզ, և դատ ու դատաստան չի՜ լինելու:
Դու թուրքական կառավարության հպատակ ու ճորտ ես լինելու,
կորցրած երկրի մասին քո գրած բանաստեղծություններն ու մշակույթդ համապատասխան տեղդ են խոթելու...
Ու սա ագռավի կռռոց չէ, սրան է տանում բանդայի դիալեկտիկան, մինչև՝ 19-րդ դարասկիզբ, գուցե՝ ավելին, մինչև՝ 15-րդ դար,
քանի որ Թուրքիան ակնհայտ միտում ունի Սուլթան Սուլեյմանի ուղով ընթանալու և ընդարձակվելու:
Ձեր մատղաշ ու սիրուն աղջիկներն ու հարսները վայ թե երազեն սուլթանի հարեմն ընկնելու մասին, իսկ մեզ՝ նախկին գեղեցկուհիներիս, կգլխատեն հենց մեր տներում, փողոցներում, ամենուր, ուր թուրքի սուրը կկտրի:
Եթե այսպես շարունակվի, չկարողանաք իշխանությունը, լավով թե վատով, խլել ազգի փորձանք իշխանություններից...
Այնքան ես ուշացրել, որ ամենալավատեսական աչքով անգամ չեմ տեսնում թունելի լույսը:
Կան, չէ՞, այդպիսի թունելներ, որ լույս չունեն. մենք հենց անշեղորեն ու մթագնած՝ դրան ենք գնում:
Սուսաննա Բաբաջանյան
Լուսանկարը՝ հեղինակի